TüRKÇE – DİLBİLGİSİ kelime biLGİSİ Kelime (sözcük)

®Bazı yer tamlayıcıları kendinden önceki yer tamlayıcısının açıklayıcısıdır.

 

Her tarafta, yükselen otların kenarlarında, kırların en tenha ve göze görünmez noktalarında başlı başına tam bir güzellikle açılmış, belki renkleri biraz soluk kır çiçekleri vardı.

 

DOLAYLI TÜMLEÇ

Hatırlatma : Türkçe’de ismin durumunu bildiren ekler kelimenin sonuna eklenirler. Kelimeyi belirtir, ayrılma durumunu, bulunma durumunu, yönelme durumunu ifade etmeye yararlar.
Ev (Yalın hali)

Ev-i (Belirtme durumu)

Ev-e (Yönelme durumu) Bu üç durumu belirten cümle

Ev-de (Bulunma durumu) öğesi Dolaylı Tümleç olan

Ev-den (Ayrılma durumu) kelimelerden oluşur.
Kural : Cümlede yönelme, bulunma, ayrılma bildiren kelimeler Dolaylı tümleçtir.

Ahmet eve gelmedi. (nereye gelmedi?Eve; yönelme ifadesi vardır.)




Özne D.T Y

Selda evde ders çalışıyor. (nerede çalışıyor?Evde; Selda’nın bulunduğu

Özne D.T B’sizN Y yer ifade ediliyor.)

Bugün okuldan geç çıktık. (nereden çıktık?okuldan; okuldan ayrıldığımız

Z.T D.T. Z.T Y ifadesi var.)

Dikkat:

1. 
   Dolaylı tümleçler pratik olarak bakıldığında ismin –e,-de,-den halinde olan kelimelerdir.
   
2. 
   Yükleme sorulan sorular da ismin –e, -de, -den hal ekini almışlardır, nere?, nereye?,nerede?,nerde?,nereden?, nerden? vb.
   

Kedi dama çıktı.



Bu şiiri…………………armağan ediyorum.

Kalemim…………………kaldı.

Yürüyerek ………………geliyordum.

• 
  Parantez içindeki kelimeleri uygun ve D.T. olacak şekilde çekimleyerek boşlukları doldurunuz.
  

……………tuz koydun mu? (yemek)

Kardeşim………………gitti. (okula)

Ahmet,……………gücenmiş. (Mehmet)

……………su kalmamış. (Sürahi)

……………hiç akıl yok mu? (sen)

……………ayrılıyorum. (Ankara)

“Bu güzel çiçekleri nereden aldın?” sorusuna alınan cevap cümlenin ………………öğesidir.

Tanımı tamamlayınız.
Dolaylı tümleç olan kelime ya da kelime grupları ……………………, ………………,…………………, ifadesi verirler ve ………………,……………… halinde bulunurlar. Yükleme sorulan ……………,………………,……………, sorularına cevap verirler. Örnek ;

Ahmet…………………gelmedi.

Metin…………………kalmış.

Musa…………………geç çıkmıştı.

“Bu güzel çiçekleri nereden aldın?” sorusuna verilecek cevap cümlenin hangi ögesidir?

a) Özne b) D.T. c) Z.T. d) N.T. e) Yüklem

Sorulardan hangisi dolaylı tümleç olur?

1. 
   Zehra ne zaman geliyor?
   
2. 
   Az önce gelen kim?
   
3. 
   Ankara’da kimi gördünüz?
   
4. 
   Ne alırdınız?
   
5. 
   Bu kitabı kimden almıştım
   

Zarf Tümleci

Tanımı

Türü

Sayısı