TüRKÇE – DİLBİLGİSİ kelime biLGİSİ Kelime (sözcük)

3. Öbekleşmiş Zamirler

 

Birden fazla kelimenin değişik yollarla öbekleşerek oluşturdukları zamirlerdir.

Öteki beriki, falan filân, şundan bundan, herhangi biri, ne kadarı...

 

4. Ek Hâlindeki Zamirler

 

İlgi ve iyelik zamirleri ek hâlindedir.

Benimki, kalemimiz

 
ZAMİRLER (ADILLAR)

ZAMİR : Varlık adlarının yerini tutarak onları hatırlatan kelime veya eklere zamir denir.

ŞAHIS ZAMİRLERİ :
Kişilerin adları yerine kullanılan zamirlerdir.

	TEKİL	ÇOĞUL
Söz söyleyen	Ben	Biz
Söz söylenen	Sen	Siz
Kendisinden söz edilen	O	Onlar

Şahıs zamirleri hâl eklerini alırlar.(yalın , -i , -e ,-de , -den )

Bize, bana, beni, bende, benden...........

Şahıs zamirleri isim tamlamalarında tamlayan olurlar.

Benim kitabım, senin okulun, onun defteri............

Kendi sözcüğü de şahıs zamiri sayılır: Yurdun her köşesini kendi evimiz, kendi evimizdeki herşey gibi benimsemek lâzımdır.

Kendi kelimesi isim tamlamalarında tamlayan olarak kullanılır.

Kendi işim, kendi işi, kendi işimiz.............

İsmin –e halinde şahıs zamirleri farklı biçimlere girerler:Bana, sana, ona

Şahıs zamirleriyle yapılan tamlamalarda bazen tamlanan sonundaki ekler söylenmez.Benim kalemim  benim kalem.Yalnız 3.tekil ve çoğul şahıs zamirleriyle yapılan tamlamalarda tamlanan eki kaldırılamaz.Onun kalem,onların okul denemez.
İŞARET ZAMİRLERİ :
Varlıkları işaret ederek onların adı yerine kullanılan zamirlere denir.İşaret zamirleri bu,şu,o;bunlar,şunlar,onlar.Bu sözcükler aynı zamanda işaret sıfatıdır.İşaret sıfatıyla yapılan tamlamada isim düşünce, sıfatlıktan çıkar ve zamir olur.

Bu kitap güzeldir:sıfat Bu güzeldir:zamir

O okul yeni açıldı:sıfat O,yeni açıldı:zamir

İşaret sıfatlarıyla varlık işaret edilir, isimden önce gelir.İşaret zamirlerinde ise varlıkların söz söyleyene göre yakın, ötede veya uzakta oldukları belirtilmiş olur,

Kuş belli ki onun elinden yem yemeğe alışmış, gagasını uzatıyor.Çocuk bundan istifade ederek onu tutmak istiyor.

Birinci cümledeki “o” çocuğun adının yerini tuttuğu için şahıs zamiri.İkinci cümledeki “o” ise kuş isminin yerini işaret ederek tuttuğundan işaret zamiridir.

İşaret zamirleri hâl eklerini alırlar ve isim tamlamalarında tamlayan olurlar.
BELGİSİZ ZAMİRLER :
Yerlerini tuttukları varlıkları yarı belli, şöyle böyle bildiren zamirlere denir.Belgisiz zamirlerin en çok kullanılanları şunlardır: Bazısı , biri , birçoğu , birisi , çoğu , başkası , pek çoğu , her biri , diğeri , birkaçı, hiçbiri,hiçbirisi , kimse , hepsi , kimi , böylesi , birtakımı , herhangi biri , öbürü , ötekisi , kimi , kimisi , topu , bütünü , tümü , başkaları , filân , falan , öylesi , şöylesi , herkes , öteki , beriki , birazı , insan , adam , şey , her şey ,hepimiz , kimler ...

Belgisiz adıllar hem tamlayan hem de tamlanan olurlar.Fakat daha çok tamlanan olurlar ve bir ad gibi kullanılırlar : Köyün evleri(nin) hepsi kamıştan,sazdan yapılmıştı.

Tamlayan + Tamlama Eki + Tamlanan = Zincir. İs. Tam.

Yaşlı köylü , kimse(nin) yüzüne bakamadan söylendi.

Tamlayan +Tamlama Eki +Tamlanan =Belirtili İsim Tamlaması
Belgisiz adıllar ad durumu eklerini alırlar : Kimseden kimseye hayır yok.

Kimsenin ahı kimsede kalmaz.

Belgisiz adılların kimi kez ilgeçlerle kullanıldığı da olur :Biri gibi , birçoğu gibi , başkası için , adam için , herkes için , herkes gibi , hepsi için , başkası kadar , adam gibi .

Belgisiz adıllar iyelik eklerini alırlar : Annem benim her şeyimdir .

ÖRNEKLER :

Güvenilir köydü ama kimler yoktu ki aralarında.

Öyle bir konuşuyorlardı ki kimse kimseyi dinlemiyordu.

Her şeyin yokluğu yokluktur.

İnsanın adı çıkacağına canı çıksın.

Bazıları hep benim dediğim doğru derler.

Adamın hiç dostu yokmuş.

Falanla konuş , filândan uzak dur diyordu.