TüRKÇe anlatim biÇİmleri

Türkiye'nin güneyinde yer alan Akdeniz'den adını alan bölgemizdir. Bölge batıda Marmaris'in doğusunda başlar ve doğuda Kilis'i de içine alarak sona erer.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Bölgenin büyük bir kısmı Toros dağları V9 yüksek platolarla kaplıdır. G9n9İ olarak engebeli V9 dağlıktır. Antalya körfezinin iki yanında batı Toroslar uzanır. Bunlar B9y Dağları, Dedegöl, Geyik ve Sultan dağlarıdır.

Taşeli Platosu'nun doğusunda Orta Toroslar başlar. Bolkar, Aladağlar Tahtalı, Binboğa Dağları Orta Torosları oluşturur. İsk9nderun Körfezi'nin doğusunda nur dağları bulunur. Akdeniz bölgesinde bulunan ve kıyıya paralel uzanan Torosların bölgeye etkileri;

65535. 
       Kıyılar fazla girintili çıkıntılı değıldir.
       

65535. 
       Kıyı boyunca yalıyarlara (Falez) rastlanır.
       

65535. 
       Dalgaların kıyıya paralel uzanması Akd^niz ikliminin
       yayılma alanını sınırlar.
       

65535. 
       Kışın İç Anadolu'dan g9İen soğuk havayı
       engelleyerek kıyı ovalarının kışın ılık geçmesini ve
       kıyı ovalarında seracılığın yaygınlaşmasını
       sağlamıştır.
       

Toroslar kıyı ile iç kısımlar arasındaki ulaşımı kısıtlar. Ulaşım bazı geçitlerle yapılır. Bölgedeki geçitler şunlardır.

Çubuk-Geçidi-^- Göller Yöresini Antalya'ya bağlar Sertavul Geçidi—> İç Anadolu'yu Silifke'ye bağlar Belen Geçidi^- Amik ovasını İsk9nd9run'a bağlar Gülek Geçidi-» Çukurova'yı Iç Anadolu'ya bağlar

Çukurova, Antalya ve Amik ovaları ile kıyıda dar bir şerit halinde uzanan ovalar bölgenin tarım alanlarıdır.

AKARSU VE GOLLER

Dalaman çayı, Aksu, Göksu, S^yhan, Ceyhan V9 Asi ırmakları bölgenin başlıca akarsuiarıdır.Bölgedeki akarsular iklim sebebiyie düzensiz rejime sahiptir.Akarsular kışın kabarır, yazın ise çok azdır.

Türkiye'de en fazla gölün bulunduğu bölgedir. Antalya Körfezi'nin Beyşehir Gölü, Eğridir Gölü, Burdur Gölü V9 Acıgölden oluşan alana "göller yöresi" denir. Göller yöresindeki Beyşehir V9 Eğirdir gölleri sularını dışarıya akıttığı için suları tatlıdır. Diğer göllerin suları ise tuzludur.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ İklim

Bölgenin kıyı kesimi İİ9 iç kısımları arasında iklim farklıdır. Kıyı şeridinde Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Akd^niz kıyıları yurdumuzda kış mevsimimin en ılık geçtiği bölgedir. Bunun n9d9ni, nemlilik, enlem ve Toros Dağlarının doğrultusu V9 yükseltisidir.

Yazların sıcak ve kurak g9çm9si pamuk tarımını ve maki bitki örtüsünü yaygınlaştırmıştır. Toroslar'ın kuzeyinde V9 iç kısımlarında karasal iklim görülür.

Bitki Örtüsü

Kıyılarda 700-800 m'y9 kadar maki; yüksek yamaçlarda ise ormanlar bulunur. İç k9Simİ9rde ise steplere rastlamak mümkündür.

NÜFUS VE YERLEŞME

Bölgenin 2000 yılı nüfusu 8.7 milyondur. Buna karşılık yüzölçümü ondan çok daha geniştir. Bunun doğal sonucu olarak, nüfus yoğunluğu azdır. Bu durumu doğuran başlıca etk9n, Toros Dağları'nın çok geniş alan kaplamasıdır. Bölgenin % 90 Toroslar tarafından işgal

-COGRAFYA-

51


edilmiş olduğu için Akdeniz Bölgesi, kıyı bölgelerimiz arasında en seyrek nüfuslu olanıdır.

Akdeniz Bölgesi'nde en sık nüfuslanmış yerler verimli tarım alanlarıdır. Buraları kıyıda Çukurova, Antalya düzlüğü ve İskendBrun körfezi çevresi, iç kesimlerde ise Amik ovası, Kahraman Maraş ovası ve göller yöresindeki ovalardır. Çukurova ve Kahraman Maraş ovalarında nüfusun sık olmasında verimli tarım alanlarının yanında sanayi kuruluşlarının fazla olması da etkilidir. Antalya çevresindeki nüfus yoğunluğunun fazla olmasında tarımın yanında turizm de önemli bir faktördür.

EKONOMİKÖZELLİKLERİ Tarım

Bölgede tarım alanlarının sınırlı olmasına rağmen, kıyı şeridinde en önemli ekonomik etkinlik tarımdır.

65535. 
       İklimin elverişli oluşu, sulama imkanının fazialığı ve
       Ekstansif tarım uygulamasıyla tarımdan çok gelir e!de
       edilir.
       

65535. 
       En önemli tarım alanları Çukurova başta olmak
       üzer9, Amik ve Antalya ovalarıdır.
       

65535. 
       Türkiye'de tarım alanlarından bir yıl içinde birden çok
       ürün alma bakımından en elverişli bölgemiz Akdeniz
       Bölgesi'dir.
       

AKDENİZ BÖLGESİ TARIM ÜRÜNLERİ
Ürün	Türkiye%'s	| En Çok Yetiştiği Yer
Muz	% 100	I Mersin-Anamur
Yer fıstığı	%90	I Adana, Hatay, Mersin
Gül Soya F. Haşhaş	%90 %90 %65	Isparta, Burdur Adana, Mersin Göller Yöresi
Turunçgiller Pamuk Zeytin	%65 %35 %8	Antalya, Alanya, Silifke, Mersin, Dörtyo! Çukurova Kıyı şerit
Pirinç	%5	I Amik Ovası, K.Maraş çevresi

Turfanda sebzeciiik ve seracılığın 9n yaygın olduğu bölgemizdir.

- Kış ılıklığı, yani kışın ısının sıfır derecenin altına düşmeyişi turfanda sebze ve meyveciliğin gelişmesine yol açmıştır.

* Zeytin üretimi, kıyılarda ticari değeri yüksek tarım ürünleri yetiştirildiği için azdır.

Hayvancılık

Bölgede hayvancılığın daha ziyadB Toroslar'daki yaylacılık faaliyetleri içerisinde gerçekleştiği görülmektedir.

Kıl keçisinin 9n fazla olduğu bölgemizdir.

Yer altı kaynakları

Fethiye, Amanos dağları—> Krom

Seydişehir-Akseki—» Alüminyum

Keçiborlu-»Kükürt

Maraş, Kırıkhan—»Demir

Adana-^- Linyit

Adana-Burdur-Manganez

Endüstri

alanları

Böigenin endüstri alanları Adana Bölümü'nde toplanmıştır.

İskenderun—> Demir-çelik

Burdur-^- Şeker fabrikası

Adana, Antalya ve Maraş-» Pamuklu dokuma

Silifke Taşucu, DalamanKağıt

Mersin Ataş Rafinerisi

Antalya -> Ferrokrom

Seydişehir -> Aluminyum Fabrikası

Isparta -> Güiyağı ve halı

Turizm

Bölgenin önemli bir gelir kaynağı turizmdir. in suyu, Karain, Damlataş, Yedi Uyurlar mağaraları, Cennet ve Cehennem obrukları Düden ve Manavgat şelaleleri önemli turizm yerleridir.

BÖLGENİN BÖLÜMLERİ Adana Bölümü

- Taşeli yarımadasının batı kesiminin doğusunda kalan böiümdür. Bu bölümün üçte biri ovalarla kaplı, geri kalanı ise dağlıktır. Bu bölümdeki tarıma elverişli ovalar Çukurova, Dörtyol, Amik, Silifke ve Ceyhan ovasıdır. Adana bölümü, önemli ulaşım yolları üzerinde bulunur.

Bölgedeki sanayi tesislerinin büyük çoğunluğu bu bölümde toplanmıştır.

Bölümde Çukurova, özellikle yaz aylarında mevsimlik göç alır.

Bilgi Notu f

[Akdeniz Bölgesi'nde Adana Bölümü, Antalya Bölümü'ne İgöre nüfus ve endüstri bakımından daha gelişmiştir. İBunun nedeni Adana bölümündeki geniş tarım alanları ve lulaşımdır.

52-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-

ÇOZUMLU KONU KAVRAMA TESTİ

Antalya bölümü

Taşeli Platosu'nun batısında kalan bölüme denir. Bu bölüm içerisinde Teke ve Taşeli Platoları, Batı Toros Dağları ve Göller Yöresi bulunur.

ortak özelliği
Bu bölümde tarıma elverişli düzlükler azdır. Taşeli ve göller yöresi kalkerli bir yapıya sahip olduğu için tarım arazisi kısıtlanmıştır. Bölümde nüfus çok seyrektir.

Antalya, Bölümün en büyük kentidir. Elverişli iklimi, geniş plajları, tarihi eserleri ve doğal güzellikleriyle Antalya, Türkiye turizminde ilk sırada yer alır.

Göller yöresi küçükbaş hayvancılık, özellikle kıl keçisi önemli bir geçim kaynağıdır.

1. Türkiye'nin kıyı kesimlerinin aşağıdakilerden hangisidir?

1. 
   Engebenin fazla olması
   

1. 
   Tarım alanlarının sınırlı olması
   

1. 
   Deniz ikliminin içerilere kadar girebilmesi
   

1. 
   Yaz ve kış sıcaklık farkının az olması
   

E) Dağların kıyıya paralel uzanması

2. Aşağıdaki sanayi dallarından hangisi Karadeniz Bölgesi'nde yoktur?

2: o >

"0

Ui

A)Cam C) Şeker E) Sigara

B) Demir-Çelik D) Otomotiv

3. I- Zigana ve Kop geçitleri Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alır.

2. 
   Türkiye'deki bakırın yarısına yakını Murgul'da
   çıkarılırve işlenir.
   

2. 
   Merzifon, Havza ve Amasya'da linyit yatakları
   vardır.
   

IV- Gece-gündüz sıcaklık farkının en az olduğu
bölgedir.

V- Bölge ketBn ve kenevir üretiminde birincidir.

Karadeniz Bölgesi için yukarıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) l-ll-lll B) I-III-IV

C) I-III-V D) l-ll

E) I-II-III-IV-V

-COĞRAFYA-

53


4. Türkiye'de demir-çelik endüstrisinin kurulduğu bölüm ve bu bölümde kurulmasının temel nedeni hangi şıkta bir arada verilmiştir?

1. 
   Ergene Bölümü - Yer şekülerinin oldukça sade
   oluşu
   

1. 
   Çatalca - Kocaeli Bölümü - Endüstri bölgesi
   olması
   

1. 
   B. Karadeniz Bölümü - Limanlara tren ağının
   bulunması
   

1. 
   Çatalca - Kocaeli Bölümü - İthalat ve ihracat
   limanları barındırması
   

E) B. Karadeniz Bölümü - Taş kömürünün sadece
bu bölümde çıkarılması

8. Aşağıdaki yer şekillerinden hangisine Ege bölgesinde rastlanılmaz?

B) Delta Ovası D) Antiklinal

A) Graben C) Menderes E) Horst

9. Karadeniz Bölgesi'nin kıyı kesimi ile Akdeniz Bölgesi'nin kıyı kesimlerinde farklı tarım faaliyetlerinin olmasında aşağıdakilerden hangisi ençok etkilldir?

1. 
   Nüfus yoğunluğu
   

1. 
   Akarsu fazlalığı
   

1. 
   Yerşekilleri
   

1. 
   Yükselti
   

E) İklim

5. Marmara Bölgesi Türkiye'deki toplam sanayi imalinde ve tarım ürünlerinin üretiminde aşağıdakilerden hangisinde söz sahibi değildir?

tr>
o cc	A)
Ui
V)
o_	B)
s _s	C)
EDİIK	D)
	E)

6.

A) Zeytin C) Otomotiv E) Konserve

B) Tütün

D) İpekli dokuma

10. Aşağıdakilerden hangisi Ege bölgesinin dağlarının özelliğini yansıtmamaktadır?

Kıyılarda çok sayıda ada ve yarımadanın

bulunması

Deniz etkisinin iç kesimlere kadar girmesi

Dağların arasında çöküntü ovalarının

bulunması

Kıyılarda falezler görülmesi

Dağların doğu-batı yönünde uzanması

II

Yukarıda oranları verilmiş Ege Bölgesi ürünlerinin isimleri hangi şıkta doğru olarak verilmiştir?

	l_	II	III
A)	İncir	Sığla yağı	Üzüm
B)	Sığla yağı	İncir	Üzüm
C)	Üzüm	Sığla yağı	İncir
D)	Sığla yağı	Üzüm	İncir
E)	Üzüm	İncir	Sığla yağı

7. Aşağıdakilerden hangisi Marmara Bölgesi'nin akarsularından değildir?

B) Gediz D) Susurluk

A) Sakarya C) Meriç E) Ergene

11. - Tarım ürünleri çeşitliliğinin en fazla olduğu bölgedir.

65535. 
       Türkiye'nin en büyük ihracat limanı bu bölgede
       bulunur
       

65535. 
       İntansif tarımın en yoğun yapıldığı yerdir.
       

65535. 
       Endüstri bitkilerinin en fazla yetiştirildiği bölgedir.
       Yukarıda bilgileri verilen bölgemiz hangisidir?
       

1. 
   Ege Bölgesi
   

1. 
   Marmara Bölgesi
   

1. 
   Akdeniz Bölgesi
   

1. 
   Güney Doğu Anadolu Bölgesi
   

E) Karadeniz Bölgesi

54-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-






16. Donlu Gün Savısı

1. 
   182
   

1. 
   25
   

12. - En fazla yağışı kışın alır (%66)

65535. 
       En az yağışı yazın alır (%03)
       

65535. 
       Yıllık ortalama sıcaklık 18,5° - 19°C dir.
       

65535. 
       Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
       

Yukarıdaki iklim özelliklerini yaşayan ilimiz aşağıdakilerden hangisi olabilir?

B) Bursa D) Antalya

A) Rize C) Ankara E) Şanlıurfa

Yılhk Yağıs Miktarı 530 666 488

Yukarıda donlu gün sayısı ve yıllık yağış miktarları verilen merkezler aşağıdakilerden hangileri olabilir?

I

1. 
   Kars
   

1. 
   İstanbul
   

1. 
   Kars
   

1. 
   İstanbul
   

E) Diyarbakır

ü İU

İstanbul Diyarbakır

Diyarbakır Kars

Diyarbakır İstanbul

Kars Diyarbakır

Kars İstanbul

o <2
13. Aşağıda verilenlerden hangisi Marmara Bölgesi ile Ege Bölgesi'nin ortak özelliklerinden biri değildir?

1. 
   Ortalama yükseltinin aynı olması
   

1. 
   Turizmin gelişmiş olması
   

1. 
   Tarım ürünlerinin çeşitlilik göstermesi
   

1. 
   Ulaşım olanaklarının gelişmiş olması
   

E) Endüstrinin gelişmiş olması

14. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisi doğal göl bakımından diğerlerinden daha zengindir?

1. 
   Doğu Anadolu bölgesi
   

1. 
   İç Anadolu bölgesi
   

1. 
   Karadeniz bölgesi
   

1. 
   Marmara bölgesi
   

E) Akdeniz bölgesi

2

"q

LU

17. Antalya: 28.2 °C İzmir: 27.6 °C İstanbul: 23.4 °C