TüRKÇe anlatim biÇİmleri
Yüklə 1,36 Mb.
|
TÜRKİYE'NİN BÖLGELERİ Bölüm: Bölge içerisinde tabii, beşeri, ekonomik özellikler yönünden farklılıklar gösteren daha küçük coğrafi birimlerdir. o Coğrafi Bölge: Fiziki, beşeri ve ekonomik özellikleri ile kendi içinde benzerlik gösteren, bu özellikleriyle g çevresinden ayrılan geniş alanlara denir. fŞ Ülkemiz yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır. Türkiye'de «i coğrafi bölgelerin oluşmasında; » Coğrafi konum » Yerşekilleri » Denizler, kıyılar, akarsular ve göller » İklim ve bitki örtüsü » Nüfus ve yerleşmeler » Ekonomik etkinlikleri gibi etkenler rol oynamıştır. Coğrafi bölgeler ve yüz ölçümleri
Yöre: Bölüm içinde farklı coğrafi özellikler gösteren bölümden küçük coğrafi birimdir. B
-COĞRAFYA- 41 KARADENİZ BÖLGESİ 
^BarönÇayı  Bölgenin Tanıtıcı Özellikleri
H9r mevsimi yağışlı geçen bir iklime sahip olması (ılıman okyanus karakterlerinde.)
YERİ Karadeniz bölgesi ülkemizin, kuzeyinde yer alır. Bölge, batıda Adapazarı Ovasından başlar, doğuda Gürcistan sınırına kadar uzanır. YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Bölgede dağlar kıyıya paralel iki sıra halinde uzanırlar. Kıyı Dağları; Küre, Canik, Giresun, Rize, Kaçkar İç Sıra Dağları; Batı Karad9niz'de Bolu, Köroğlu, llgaz Doğu Karadeniz'de Çimen, Kop, Mescit, Yalnızçam, Akdağlar'dır. Bölgede, dağların kıyıya paralel uzanmasının sonucu olarak; 1. Boyuna kıyı tipi oluşmuştur.
AKARSU VE GÖLLERİ Bölgenin önemli akarsuları; Kızılırmak, Sakarya, Kilyos, Yeşilırmak V9 Çoruh'tur. Bartın Çayı ulaşım için elverişlidir. Kızılırmak ülkemizin en uzun ırmağıdır. Bölg9d9 yer alan Çoruh Nehri Gürcistan'dan Karadeniz'e dökülür. Eğimin fazla oluşu bu bölgede akarsuların aşındırma faaliyetlerinin çok ve hidroelektrik potansiyelinin yüksek olmasına neden olmuştur. Yurdumuzun 9n geniş akarsu havzası bu bölgededir. Bölgenin önemli gölleri; Tortum, S9ra, Abant, Yedigöl ve Uzungöl'dür. Doğal göller yönden fakirdir. Heyelan set gölleri yaygındır. 42- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-  İKLİM VE BİTKJ ORTUSU İklim
Kıyı kesimlerinde; kışları ılık, yazları serin ve her mevsim yağışlı olan ılıman okyanus iklimi görülür. En fazla yağış sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür. Her mevsim yağış görülmesi nedeniyle;
İç Kesimde; Doğu-batı istikametinde denize paralel olarak uzanan dağlar, deniz etkisinin iç kesimlere sokulmasını engeller. Bunun sonucu olarak burada karasal iklim görülür. Yazları sıcak ve az yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. İç bölgelerde yağış azlığı; orman örtüsünün azlığına, tahıl, şekerpancarı gibi ürünlerin öne çıkmasma yol açmışttr. Karadeniz Bölgesi'nin en sıcak yeri Doğu Karadeniz, en soğuk yeri Batı Karadeniz Bölümü'dür. Bunun nedeni, doğu Karadeniz kıyılarının soğuk rüzgarlara kapalı olması ve kışın esen fön rüzgarlarının etkisinin sonucudur. Bitki Örtüsü D NÜFUSVEYERLEŞME 2000 sayımına göre bölge nüfusu 8.4 milyondur. Nüfus yoğunluğu km2'ye 59 kişidir. Nüfusun bölge içindeki dağılışında büyük farklılıklar vardır. Nüfus yoğunluğu bakımından Doğu Anadolu'dan sonra en az ikinci yoğunluktaki bölgedir. Çok geniş alanları kaplayan sıradağları bölgenin tenha yerlerindendir. Dağların büyük kısmı ormanlarla kaplı ve dik yamaçlıdır. Bu nedenle dağların 2000 m'den yukarıda bulunan yerlerinde sürekli yerleşme bulunmamaktadır. Karadeniz Bölgesi'nde nüfusun büyük bir kısmı kıyı şeridinde, dağların alçak yamaçlarına ve dağlara doğru sokulan vadilerin tabanındaki düzlüklerde toplanmıştır. Doğu Karadeniz'de dağların Orta Anadolu'ya bakan yamaçlarıyla kıyı yöreleri arasında önemli farklılıklar vardır. Orta Karadeniz Bölümü'nde nüfus dağılımı nispeten dengelidir. Batı Karadeniz Bölümü'nde kıyı kesiminde nüfusu sık olmayan bir şerit mevcuttur. Ormanlarla kaplı dağlar, yerleşmeyi güçleştirmiştir. Zonguldak ve Ereğli dolaylarında nüfusun sık olması kömür yatakları ve demir-çelik fabrikalarının varlığıyla ilgilidir. Kırsal yerleşmeler tarım arazisinin küçük ve parçalı olmasına bağlı olarak dağınık yerleşme şeklindedir. İç kesimlerde ise toplu yerleşme görülür. Ev yapımında ağaç sık kullanılır. EKONOMİK ÖZELLİKLERİ Tarım Yetiştirilen tarım ürünlerinin iklim şartlarının tesiriyle doğudan batıya doğru değiştiği gözlenir. Bütün kıyılarında mısır, Doğu Karadeniz kıyılarında fındık, çay, turunçgiler ve zeytin, Orta ve Batı Karadeniz'de, tütün, şeker pancarı, pirinç, keten, kenevir ve baklagiller yetiştirilir. İç kesimlerde mısırın yerini buğday ve arpa alır.
Hayvancılık Bölgede hayvancılık önemli bir ekonomik etkinliktir. Yurdumuzda balıkçılığın en fazla geliştiği bölgedir. Türkiye'de deniz ürünlerinin % 85'i buradan sağlanır. Kıyıda büyükbaş hayvancılık, iç kesimlerde küçükbaş hayvancılık yapıhr. Ormancılık Türkiye ormanlarının % 27'si bu bölgededir. Ormancılık ve orman ürünlerine dayalı sanayi önemli bir gelir kaynağıdır. Yer altı kaynakları Bu bölgemiz ülkemizin en zengin taşkömürü ve bakır madenlerine sahiptir.
Endüstri Bölgedeki başlıca endüstri kolları şunlardır. Ereğli ve Karabük—>Demir-çetik fabrikası -COGRAFYA- 43
Bolu, Düzce, Sinop, Kastamonu-> Orman endüstrisi Turizm Bölgenin her m9vsim yağışlı olması yaz turizminin gelişmesini engellemiştir. Yedigöller Abant, Trabzon'da Sümela Manastırı, Safranbolu eski Türk evleri turizmin yoğun olduğu yerlerdir. BÖLGENİN BÖLÜMLERİ Doğu Karadeniz Bölümü » Melet Suyu'ndan Gürcistan sınırına kadar uzanır. Bölgenin en dağlık bölümüdür. Doğu-batı doğrultusunda d9niz9 paralel uzanan dağlar, bölgeyi etkisi altına alan hava kütlelerinin iç kısımlara geçmesine 9ngel olur. Bu durum, kıyı kesimi ile iç kesimler arasındaki iklim farklılığının bu bölümd9 daha da belirginleşmesine yol açmıştır.Türkiye'de en fazla yağışı alan böiümdür. Heyelan ve sel sık görülen doğal afetlerdir. » Türkiye'de dağınık yerleşme'nin en çok görüldüğü bölümdür. Bunun n^deni ekilebilen alanların küçük tarlalar halinde yamaç V9 sırtlara dağılmış olmasıdır. Türkiye'de kırsal nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür. » Güneş enerjisinden en az yararlanılan bölümdür. Orta Karadeniz Bölümü » Bu bölüm, Kızılırmak ve Melet suyu arasında uzanır. Bu bölümde bulunan dağların yükseltisi, diğer bölümlere göre daha düşüktür. Bu durumun sonucu olarak, kıyı kesimi ile iç kesimler arasında ulaşım kolaylaşmış ve toplam yağış miktarında azalmalar görülmüştür. » Tarım alanları oranının diğer bölümlere göre yüksgk olduğu bölümdür. En çok ekilen ürünler; kıyı kesiminde mısır, iç kısımlarda ise buğdaydır. En ön^mli gelir kaynaklarından biri d9 tütündür. » Delta ovalarının oluştuğu bölümdür. Bafra ve Çarşamba Ovası 9n önemli ovalarıdır. Batı Karadeniz Bölümü » Bu bölüm, Kızılırmak Delta'sının batısından başlayarak Adapazarı Ovası'na kadar devam eder. Batı Karad^niz Bölümü, Türkiye'nin yoğun nüfuslu yerlerindendir. Bu bölümün en önemli şehri Zonguldak'tır. Batı Karad9niz bölümünün Türkiye ekonomisine en büyük katkısı, Zonguldak-Ereğli maden kömürü havzasının burada bulunuşudur. Bu madenin bulunuşuna bağlı olarak, Türkiye'nin en önemli demir-çelik endüstrileri Karabük V9 Ereğli'de kurulmuştur. Türkiye'de maden kömürünün çıkarıldığı tek bölümdür. Doğu Karad^niz bölümünden sonra bölgenin 9n fazla yağış aldığı bölümdür. Bu bölümde yaz V9 kış sıcaklıkları arasındaki fark azdır. Bu bölümde ormanların geniş yer tutması k^reste fabrikalarının burada yoğunlaşmasına ned9n olmuştur. 44- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- MARMARA BOLGESİ 
B U L G A RI S T A N EGE BOLÜESİ  Marmara Bölgesinin Tanıtıcı Özellikleri
Dağların yerini bu bölgede alçak plato ve ovaların olması Yükseltisi en az olan bölg^miz olması Yer şekillerinin doğal bir engel olarak önemli paya sahip olmaması Karasal, Akd^niz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş alanı oluşturması Bu nedenle tarım ürünü V9 doğal bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi Nüfusu V9 nüfus yoğunluğu en fazia olan bölge olması Endüstri kuruluşlarının yoğun olması Boğazların varlığı, yer şekillerinin elverişli olması ve bölgenin coğrafi konumu nedeniyle ulaşım ağı oldukça gelişmiştir. Türkiye'de üretilen enerjinin büyük bir kısmı bu bölgede tüketilir. Bölge, kümes hayvancılığı, ipek böcekçiliği ve ahır hayvancılığında ilk sırada bulunur. Yüzölçümü bakımından Güneydoğu Anadolu Bölgesinden sonra 2. küçük bölgemizdir. YERI Yurdumuzun kuzey batı kesiminde Marmara Denizi'nin çevresinde yer alır. Bölge, batıda Ege Denizi ve Yunanistan, Doğuda Aşağı Sakarya Ovası, kuz^yde Karad^niz ve Bulgaristan ve güneyd9 de Ege Bölgesi'yle çevrilmiştir. YÜZEY ŞEKİLLERİ -Ortalama yükseltisi en az olan bölgemizdir. Dağları; Bölgenin en yüksek yeri Uludağ'dır. Trakya'da Yıldız Dağları, Koru ve Tekirdağ, Gün9y Marmara'da Samanlı Dağları orta yükseltideki dağlardır. Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ölümde Iğdır Yöresi, Dicle Bölümünde Mardin Eşiği Yöresi, Antalya Bölümünde Göller yöresi gibi.
ağların denize bakan yamaçlarında bitki örtüsü gür ormanlardır. İç kısımiarda ise bitki örtüsünü stepler oluşturur.