Türkçe Bilgileri
Yüklə 120,14 Kb.
|
| TÜRKÇE BİLGİLERİ SES BİLGİSİ 1.Ünlü Uyumları: a)Büyük Ünlü Uyumu b)Küçük Ünlü Uyumu 2.Benzeşme (Sertleşme) 3.Yumuşama 4.Ses Düşmesi: a)Ünlü Düşmesi b)Ünsüz Düşmesi 5.Ses Türemesi: a)Ünsüz Türemesi b)Ünlü Türemesi 6.M-N değişimi 7.Daralma 8.Kaynaşma 9.Ulama
10.Vurgu 11.Yanlış Yazılan Kelimeler 12.Türkçe’nin Harf Özellikleri
1.Gerçek Ve Mecaz Anlam 2.Deyim 3.Soyut – Somut 4.Terim 5.Karşıt (Zıt Anlam) 6.Anlamdaş (Eş Anlam) 7.Sesteş (Eş Sesli) 8.Çok Anlamlılık 9.Dolaylama 10.Yansıma (Taklit Sesler) 11.İkileme 12.Genel Ve Özel Anlam 13.Sözcük İlişkisi ANLAMLARINA GÖRE KELİME ÇEŞİTLERİ 1.İsimler 5.Zarflar 2.Zamirler 6.Edatlar 3.Sıfatlar 7.Bağlaçlar 4.Fiiller 8.Ünlemler
1.Basit 2.Türemiş 3.Birleşik İSİMLER (ADLAR) 1.Anlamlarına Göre İsimler 1.Varlıklara Verilişine Göre: a)Cins İsmi b)Özel İsmi 2.Varlıkların Oluşlarına Göre: a)Somut (madde) İsmi b)Soyut (mânâ) İsmi 3.Sayılarına Göre İsimler: a)Tekil isim b)Çoğul İsim c)Topluluk İsmi 4.İsimlerde Küçültme 5.İsmin Halleri 6.İsim Tamlamaları 2.Yapılarına Göre İsimler: 1. Basit İsimler 2.Türemiş İsimler 3.Birleşik İsimler
1.Anlamlarına Göre Zamirler 1.Kişi Zamirleri 2.İşaret Zamirleri 3.Belgisiz Zamirler 4.Soru Zamirleri 5.Ek Biçimindeki Zamirler Zamir Tamlaması 2.Yapılarına Göre Zamirler a)Basit Zamirler b)Türemiş Zamirler c)Birleşik Zamirler SIFATLAR (ÖN AD) 1.Anlamalarına Göre Sıfatlar 1.Niteleme Sıfatları 2.Belirtme Sıfatları: a)İşaret b)Belgisiz d)Soru c)Sayı:1.Asıl Sayı 2.Sıra Sayı 3.Kesir Sayı 4.Üleştirme 3.Sıfatlarda Küçültme 4.Pekiştirme: a)Eşitlik -------kadar c)Aşırılık-------çok, pek b)Üstünlük---- daha d)En üstünlük—en 5.Sıfat Tamlaması 2.Yapılarına Göre Sıfatlar 1.Basit Sıfatlar 2.Türemiş Sıfatlar 3.Birleşik Sıfatlar
1.İsim Tamlamaları a)Belirtili İsim Tamlaması c)Takısız isim Tamlaması b)Belirtisiz İsim Tamlaması d)Zincirleme İsim Tamlaması 2.Sıfat Tamlaması 3.Zamir Tamlaması FİİLLER 1.Fiilde kip, kişi, zaman 2.Fiilde çatı 3.Fiilde yapı 4.Fiilimsiler: a)İsim fiil (mastar) b)Sıfat fiil (ortaç) c)bağ fiil (ulaç) 5.Ek fiil: a)Geniş aman b)Hikâye c)Rivayet d)Şart 1.Fiilde Kip a)Haber (Bildirme) Kipleri 2.Dilek Kipleri A.HABER KİPLERİ 1.Görülen (Kesin) Geçmiş Zaman (Di’li Geçmiş Zaman) 2.Öğrenilen (Belirsiz) Geçmiş Zaman (Mişli Geçmiş Zaman) 3.Şimdiki Zaman 4.Gelecek Zaman 5.Geniş Zaman B.DİLEK KİPLERİ 1.Dilek Şart 2.İstek 3.Gereklilik 4.Emir 2.FİİLLERİN OLUMSUZ VE SORU ŞEKİLLERİ 3.FİİLDE ZAMAN a)Basit Zamanlı Fiiller b)Birleşik Zamanlı Fiiller 4.BİRLEŞİK ZAMANLI FİİLLER 1.Hikâye 2.Rivayet 3.Şart 5.YAPILARINA GÖRE FİİLLER 1.Basit Fiiller 2.Türemiş Fiiller 3.Birleşik Fiiller 6.FİİLDE ÇATI 1.Nesnesine Göre: a)Geçişli b)Geçişsiz c)Ettirgen Ve Oldurgan Fiiller 2.Öznesine Göre: a)Etken b)Edilgen c)İşteş d)Dönüşlü
1.İsim Fiiller (Mastarlar) 2.Sıfat Fiiller (Ortaç) 3.Bağ Fiiller (Ulaç) 8.EK FİİL 1.Geniş Zaman 2.Hikâye 3.Rivayet 4.Şart EKLER 1.Çekim Ekleri a)İsim Çekim Ekleri: 1.Hal ekleri 2.Eşitlik Ekleri 3.İyelik Ekleri 4.İlgi Ekleri 5.Çoğul Eki b)Fiil Çekim Ekleri: 1.Kip Ekleri 2.Şahıs (Kişi) Ekleri 2.Yapım ekleri 1.İsim Kök Ve Gövdesinden İsim Türeten Ekler 2.Fiil Kök Ve Gövdesinden İsim Türeten Ekler 3.İsim Kök Ve Gövdesinden Fiil Türeten Ekler 4.Fiil Kök Ve Gövdesinden Fiil Türeten Ekler
1.Basit Kelimeler 2.Türemiş kelimeler 3.Birleşik Kelimeler ZARFLAR 1.Anlamalarına Göre Zarflar 1.Zaman Zarfları 2Durum (Hal) Zarfları 3.Azlık-Çokluk Zarfları 4.Yer-Yön Zarfları 5.Soru Zarfları 2.Yapılarına Göre Zarflar 1.Basit Zarflar 2.Türemiş Zarflar 3.Birleşik Zarflar EDATLAR 1Yalın haldeki Kelimelerden sonra Gelen Edatlar 2.-de Halindeki Kelimelerden Sonra Gelen Edatlar 3.-den Halindeki Kelimelerden Sonra Gelen Edatlar BAĞLAÇLAR ÜNLEMLER CÜMLE BİLGİSİ 1.Cümlenin ögeleri 2.Cümle Çeşitleri 3.Cümlede Anlam 4.Cümlede Anlam Bozuklukları
1.Özne 2.Yüklem 3.Tümleçler: a)Dolaylı Tümleç b)Zarf Tümleci c)Edatlı Tümleç d)Nesne (Düz Tümleç): a)Belirtili Nesne b)Belirtisiz Nesne CÜMLE ÇEŞİTLERİ 1.Anlamlarına Göre Cümleler 1.Olumlu 2.Olumsuz 3.Soru 4.Ünlem 5.Şart 2.Yüklemlerine Göre Cümleler 1.Fiil Cümlesi 2.İsim Cümlesi 3.Öge Dizilişine Göre Cümleler 1.Kurallı Cümle 2.Devrik Cümle 4.Yapısına Göre Cümleler: 1.Basit Cümle 2.Birleşik Cümle: a)Girişik Cümle b)Şartlı Birleşik Cümle c)İç içe Girmiş Birleşik Cümle. 3.Sıralı Cümle 4.Bağlı Cümle 5.Sıralı ve Bağlı Cümle CÜMLEDE ANLAM 1.Öznel, Nesnel Anlatım 11.İhtimal 2.Değerlendirme (Yorum) 12.Varsayım 3.Neden-Sonuç 13.Öner 4.Koşula Bağlılık 14.Eleştiri 5.Karşılaştırma 15.Cümle Tamamlama 6.Dolaylı-Düz anlatım 16.Cümle Oluşturma 7.Mecazlı Anlatım 17.Cümlenin Yorumu 8.Tamlama 18.Vecize (Özdeyiş) 9.Üslup 19.Atasözü 10.Ön Yargı
1.Büyük Harflerin Yazımı 8.İkileme 2.Yer Adlarını Yazımı 9.Fiillerin Yazımı 3.Kısaltmalar 4.Sayılar 5.Tarihler 6.Yön İsimleri 7.Ayrı, Bitişik yazılan Kelimeler 10. ”ile” nin Yaımı 11. “ki” nin Yazımı 12. “de” nin Yazımı 13. “mi” nin Yazımı EDEBİYAT BİLGİLERİ 1.Nesir (Düz Yazı) Bilgisi (Yazı Türleri) a)Roman b)Hikâye vb. 2.Şiir Bilgisi 1.Vezin (Ölçü): a)Hece Ölçüsü b)Aruz Öcüsü c.Serbest Ölçü 2.Kafiye (Uyak): a)Yarım Kafiye b)Tam Kafiye c)Zengin Kafiye d)Tunç Kafiye e)Cinaslı Kafiye 3.Kafiye Dizilişi (Kafiye Düzeni, Kafiye örgüsü): a)Düz Diziliş b)Çapraz Diziliş c)Sarma Diziliş d)Mesnevi (Beyit) Diziliş e)Mani Tarzı Diziliş 4.Redif 5.Şiir Çeşitleri: a)Epik b)Lirik c)Didaktik d)Pastoral e)Satirik f)Dramatik 3.Edebi Sanatlar: 1.Teşbih (Benzetme) 4.Mecaz
2.Teşhis (Kişileştirme) 5.Mübalağa (Abartma) 3.İntak (Konuşma) 6.Cinas
4.Şair Ve Yazarlar 28.08.2003 SES BİLGİSİ 1.ÜNLÜ UYUMLARI A.BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU Kalın ünlüden sonra kalın, ince ünlüden sonra ince ünlü gelir. Sıra, kedi----->Büyük ünlü uyumuna uyar. Kitap, cevap, şair--->Büyük ünlü uyumuna uymaz. Büyük ünlü uyumuna uymayan ekler: -ki, -ken, -yor, -leyin, -imtırak, -daş, -gil. ---->akşamki, yazarken, geliyor, sabahleyin, mavimtırak, gönüldaş, dayımgil….. Büyük ünlü uyumu yabancı asıllı kelimelerle birleşik ve tek heceli kelimelerde aranmaz: İran, Atatürk, bir, can…
1.Düz sesliden sonra düz sesli harfler gelir: sıra, kedi, azık, inek Bazı Türkçe kelimeler buna uymaz: kavun (kavın), karpuz (karpız), yağmur (yağmır), hamur (hamır), kabuk (kabık) Bu kelimeleri halkımız parantez içindeki şekilde söyler. 2.Yuvarlak sesliden sonra düz geniş veya dar yuvarlak gelir. Ördek, kömür, orman, üzüm --->Küçük ünlü uyumuna uyar. Doktor, horoz, koro, şoför--->Uymaz 3.Kalınlık ve incelik uyumu da aranır:Büyük ünlü uyumuna uymayan kelimelerin hiç biri kü-çük ünlü uyumuna da uymaz. Kitap, kalemi cevap, televizyon….. 4.-yor eki ince seslilerden sonra gelirse hiçbir zaman küçük ünlüye uymaz.: geliyor, gülüyor, gidiyor, veriyor. 5.Bir hece kendinden önceki heceye göre değerlendirilir: ödevim, olayı, görevimiz….
Sert ünsüzler: (FıSTıKÇı ŞaHaP)-----> f, s, t, k, ç, ş, h, p a)Süreksiz sert ünsüzler: (KeTÇaP)----------> p, ç, t, k b)Sürekli sert ünsüzler (HeSaP FiŞi) --------------------> f, s, ş, h, p Sert ünsüzlerle biten bir kelimeye c, d, g, ünsüzleri ile başlayanbir ek gelirse c,d, g ünsüzleri ç, t, k’ ye dönüşür. kitapta (kitapda)------> d = t sepette (sepetde) ----------> d = t durakta (durakda)----> d = t doğacaktır (doğacakdır)---> d = t kitapçı (kitapcı) ------> c = ç simitçi (simitci) ------------> c = ç çiçekçi (çiçekci) -----> c = ç dişten (dişden) -------------> c = ç bilgin (bilgin) -------> …… milletçe (milletce) ---------> c = ç keskin (kesgin) ------> g = k Ağaçta (ağaçda)------------> ç = t Sınıftan,i makastan, makasçı, sepetten, sepetçi, ayakta, ağaçta, güreşte, güreşçi, sabahtan, sabahçı, dolapta, dolapçı...
kitap = kitabı --------> p = b yurt = yurdu ----------> t = d ağaç = ağacı ---------> ç = c ayak = ayağı ----------> k = ğ NOT: Yumuşama kelime köklerinde, benzeşme ise eklerde meydana gelir. 4.SES DÜŞMESİ 1. Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi) Bazı kelimelere sesli ile başlayan bir ek gelince ikinci hecedeki ünlü düşer. Ağız – ağzı, burun – burnu, oğul – oğlu, sabır – sabrı, şehir – şehri, ömür – ömrü, “etmek” yardımcı fiili ile yapılan birleşik fiiller birleşik yazılınca: zikir etmek – zikretmek, şükür etmek – şükretmek, hapis etmek – hapsetmek, hüküm etmek – hükmetmek, Bazı birleşik kelimelerde: kahvaltı (kahve altı), kaynana (kayın ana), kaynata (kayın ata), sütlaç (sütlü aş), cumartesi (cuma ertesi), pazartesi (pazar ertesi), niçin (ne için), nasıl (ne asıl) Ek fiiller bitişik yazılınca: öğretmendi (öğretmen idi), öğretmense (öğretmen ise), öğretmenmiş (öğretmen imiş), giderken (gider iken).. ayır-mak------> ayrı, ayrıntı (ayırı, ayırıntı devir-mek--------> devrim, devrik (devirim, devirik) sızı------------> sızlamak (sızılamak) sıyır-mak---------> sıyrık, sıyrılmak (sıyırık, sıyırılmak) koku-lamak--> koklamak (kokulamak) yumurta ----------> yumurtlamak (yumurtalamak) 2. Ünsüz Düşmesi Küçültme eki alınca: minik–minicik, ufak-ufacık, küçük-küçücük, alçak-alçacık 5.N-M DEĞİŞİMİ “B” den önce gelen “N” ler daha çok “m” ye dönüşür. Saklambaç (saklanmak-saklanbaç), Çarşamba (çarşanba), cambaz (canbaz), ambar (anbar) Yer isimleri ile askerlik terimlerinin bir kısmında yazarken değişme olmaz; ancak halk söylerken değiştirerek söyler: binbaşı, onbaşı, İstanbul, Safranbolu, 6.SES TÜREMESİ 1.Ünsüz Türemesi: af etmek-affetmek, zan etmek-zannetmek, ret etmek-reddetmek, his etmek-hissetmek.. Kaynaşma harfleri de ünsüz türemesine girer: oda-n-ın pencere-s-i, iki-ş-er, kuyu-n-nun su-y-u, 2.Ünlü Türemesi: bir-cik----->biricik gül-cük--------------> gülücük gençcik----->gencecik dar-cık---------------> daracık az-cık------->azıcık güpgündüz-güpegündüz, çepçevre-çepeçevre, yapyalnız-yapayalnız 7. ÜNLÜ DARALMASI anla-mak --------> anlıyor bilme-mek ---------> bilmiyor incele-mek -------> inceliyor ağla-mak -----------> anlıyor de-mek -------> diyecek ye-mek ---------> yiyecek gör-me-mek ------>görmüyor oku-ma-mak -------> okumuyor
Görmeyecek görmiyecek Anlayacak anlıyacak Gelmeyecek gelmiyecek Gülmeyecek gülmiyecek
Kaynaşma harfleri: YaŞaSıN-----------> Y, Ş, S, N Türkçe’de iki ünlü yan yana bulunmaz, araya bir yardımcı ses girer. Ali-y-i -------> (Ali-i) iki-ş-er ----------> (iki-er) Anne-s-i-----> (anne-i) kardeşi-n-e-----> (kardeşi-e) Evi-n-e-------> (evi-e) çanta-s-ı-n-a----> (çanta-ı-a) Eli-n-de------> (eli-de) evi-n-de---------> (evi-de) Silgi ile------> silgiyle ince imiş--------> inceymiş Geldi ise-----> geldiyse geldi idi --------> geldiydi
Sessiz ile biten bir kelimeden sonra sesli ile başlayan bir kelime gelirse ikisi bir birine ulanarak söylenir. Mehmet Akif Ersoy-------> Meh-me-ta-ki-fer-soy Yunus Emre ---------> Yu-nu-sem-re Aynur Aksu ---------------> Ay-nu-rak-su kitabın içinde--------->ki-ta-bı-ni-çin-de NOT: Noktalama işareti varsa orada ulama olmaz. Gittim, anlattım; ama dinlemedi.
Çiçek, çiçekler, çiçeklerimiz, çiçeklerimizden Bazı kelimelerde vurgu ilk hecede bulunur:şimdi, ancak, haydi, aferin.. Yer isimlerinde ise daha çok başta veya ortada bulunur. Ankara, Kayseri, Ardahan, İzmir, Konya, Samsun, Balkan, Çankırı, Tunceli İstanbul, Edirne, Çanakkale, Denizli.. 2.Cümle Vurgusu: Yükleme en yakın kelimede bulunur. Ali okula koşarak bugün gitti. Ali okula bugün koşarak gitti. Okula bugün koşarak Ali gitti. 11.HATALI YAZILAN KELİMELER yalnız (yanlız), yanlış (yalnış), kirpik (kiprik), herkes (herkez), ekşi (eşki), kibrit (kirbit), matematik (matamatik), komiser (komser), naylon (laylon), şoför (şöför, şöfer)….Parantez içinde yazılı olanlar hatalı yazılmış kelimelerdir.
Türkçe kelimelerde: 1.İki sesli yan yana bulunmaz. Örnek: şiir, şair, fiil, saat, kooperatif.. 2.Kökte ikiz harf bulunmaz.: Millet, hiddet, şiddet, iddia, hürriyet, milliyet.. 3.Başta iki ünsüz harf bulunmaz: tren, gram, spor, tramvay, trilyon, frank.. Sonda iki ünsüz bulunabilir: Türk, kurt, dört, kürk, yurt, zırt, pırt.. 4.İlk hecenin dışında “o-ö” harfleri bulunmaz: doktor, radyo, televizyon….
Cam kırıldı – Ali kırıldı. Yanık ekmek – Yanık türkü. Ağır taş – Ağır insan. Ateş ormanı yaktı – Aşk ateşi onu yaktı. 2.TEMEL VE YAN ANLAM Temel Anlam:Ali’nin dişi ağrıyor. Ayşe’nin gözü elâ. Yan Anlam:Tarağın dişi, testerenin dişi, bir diş sarımsak. Dolabın gözü, çantanın gözü, çekmecenin gözü.. NOT: Temel ve yan anlam olan kelimelerin hepsi gerçek anlam olur. 3.DEYİM göz dikmek, kulak vermek, dil dökmek, ödü kopmak, etekleri zil çalmak,Dilinde tüy bitmek, kulak kesilmek… 4.SOMUT – SOYUT (Madde- Mânâ) Somut: kalem, kitap, sora, çiçek, koku, sert, yumuşak, ses, hava, gürültü.. Soyut: akıl, üzüntü, aşk, rüya, sevgi, korku, melek, Allah
Edebiyat terimleri:şiir, şair, kafiye, redif, hikâye, roman.. Matematik terimleri: üçgen, toplam, bölme, kare, rakam.. Dil bilgisi terimleri: harf, hece, cümle, isim, fiil, özne, yüklem.. 6.KARŞIT (ZIT ANLAM) az-çok, sıcak-soğuk, uzun-kısa, küçük-büyük, ağır-hafif, iyi-kötü.. 7.ANLAMDAŞ (EŞ ANLAM) yurt-vatan, millet-ulus, kafiye-uyak, hürriyet-özgürlük-bağımsızlık-istiklâl… 8.SESTEŞ (EŞ SESLİ) Cebimde yüz liram var. Denizde iyi yüz. Koyunun derisini yüz.Arkadaşımın yüzü kızardı. Kimseye yüz verme. 9. ÇOK ANLAMLILIK Bir kelimenin gerçek, mecaz, terim, argo, temel ve yan anlam gibi çok değişik anlamlarının bulunmasıdır. 10. DOLAYLAMA Yavru vatanda sorunlar bitmiyor. (Kıbrıs) Ankara bu olaya sessiz kalmadı.(Türkiye hükümeti).İstanbul sokağa döküldü.(İstanbul halkı).Ormanların kralı kükredi. (Arslan) (Bir kelime birden fazla kelime ile ifade ediliyor) 11. AD AKTARMASI (MECAZI MÜRSEL) Oda çok soğuk, sobayı yakar mısın? (Sobanın içindekileri). Ayağını çıkart.(Ayakkabılarını). Ayaklarını bağla. Tatilde Peyami Safa’yı, Yunus Emre’yi okudum. (Bu iki yazarın eserlerini okudum).Bacasız sanayi (turistler…)
Kedi “miyav!” dedi.Bahçeden tıkırtılar geldi. Dışarıdan çat, pat, küt sesleri geliyordu.Geceleyin horlamalar, zırlamalar, çatırtılar hiç durmadı.Kapı tak tak vuruldu. Sular şırıl şırıl akıyor. (İki kere söylenenler hem taklit, hem de ikileme olurlar) 13.İKİLEME Sıcak sıcak simitler. İri iri elmalar. Eski püskü elbise. Eğri büğrü çizgi.. Yırtık pırtık elbise. Karma karışık olay. Su şırıl şırıl akıyor.( “şırıl şırıl” hem ikileme, hem de yansıma olur) 14.GENEL VE ÖZEL ANLAM Genelden özele------> canlı – bitki – ağaç – çınar – dal – yaprak <-----Özelden genele Genelden özele------> varlık – canlı – hayvan – kuş – keklik <------- Özelden genele
birey-toplum, tanıdık-bildik, az-çok, fırça-boya, sayfa-defter, tebeşir-tahta, sözcük-cümle (Bu kelimeler arasında nasıl bir ilgi var?) 16.PEKİŞTİRME Pekiştirme harfleri: PıRaSaM -------> M, P, R, S M----->Beyaz-bembeyaz R------> temiz-tertemiz S------> mavi-masmavi P------>sarı-sapsarı 17.KÜÇÜLTME -CE: büyük–büyükçe, küçük–küçükçe, iri-irice, sarı-sarıca, tombul-tombulca -CİK: minik-minicik, minik-minnacık, küçük-küçücük, yavru-yavrucuk -İMSİ: sarı-sarımsı, mavi-mavimsi, ekşi-ekşimsi, tatlı-tatlımsı -İMTIRAK: sarı-sarımtırak, ekşi-ekşimtırak, mavi-mavimtırak
Bir meslek veya topluluk sınıfı arasında kullanılan öze anlamlı kelimelerdir. Daha çok külhanbeyleri (kabadayılar) arasında kullanılır. Şu masaya bak. Adamın çarığı (cüzdanı) iyice kabarık. Öbür adam morları (paraları) nasıl katlandırıyor. İyi bak, kuşları (paraları) nereye kapatıyor (koyuyor)? Haydi kuşları (paraları) uçuralım (çalalım).
2.Zamirler (Adıl) 6.Edatlar (İlgeç) 3.Sıfatlar (Ön Ad) 7.Bağlaçlar 4.Zarflar (Belirteç) 8.Ünlemler YAPILARINA GÖRE KELİME ÇEŞİTLERİ 1.Basit 2.Türemiş 3.Birleşik İSİMLER (AD) A.Anlamlarına Göre İsimler 1.Varlıklara Verilişine Göre İsimler: a)Cins İsmi b)Özel İsim 2.Varlıkların Oluşuna Göre a)Somut (madde) b)Soyut (mânâ) 3.Sayılarına Göre İsimler a)Tekil İsim b)Çoğul İsim c)To9pluluk İsmi 4.İsimlerde Küçültme 5.İsmin Halleri 6.İsim Tamlamaları: a)Belirtili b)Belirtisiz c)Takısız d)Zincirleme B.Yapılarına Göre İsimler a)Basit İsim b)Türemiş İsim c)Birleşik İsim
A.Anlamlarına Göre İsimler 1.Kişi Zamirleri 2.İşaret Zamirleri 3.Belgisiz Zamirler 4.Soru Zamirleri 5.Ek Biçimindeki Zamirler B.Yapılarına Göre Zamirler 1.Basit Zamir 2.türemiş Zamir 3.Birleşik Zamir
A.Anlamlarına Göre Sıfatlar 1.Anlamalarına Göre Sıfatlar 1.Niteleme Sıfatları 2.Belirtme Sıfatları: a)İşaret b)Belgisiz d)Soru c)Sayı:1.Asıl Sayı 2.Sıra Sayı 3.Kesir Sayı 4.Üleştirme 3.Sıfatlarda Küçültme 4.Pekiştirme: a)Eşitlik -------kadar c)Aşırılık-------çok, pek b)Üstünlük---- daha d)En üstünlük—en 5.Sıfat Tamlaması B.yapılarına Göre Sıfatlar 1.Basit Sıfatlar 2.Türemiş Sıfatlar 3.Birleşik Sıfatlar TAMLAMALAR 1.İsim Tamlamaları: a)Belirtili b)Belirtisiz c)Takısız d)Zincirleme 2.Sıfat Tamlaması (3.Zamir Tamlaması) FİİLLER (EYLEMLER) 1.Fiil Kipleri a)Haber (Bildirme) kipleri: 1.Görülen Kesin Geçmiş Zaman (Di’li Geçmiş Zaman) 2.Öğrenilen (Belirsiz) Geçmiş Zaman (Miş2li Geçmiş Zaman) 3.Şimdiki Zaman 4.Gelecek Zaman 5.Geniş Zaman b)Dilek Kipleri: 1.Dilek-Şart 2.İstek 3.Gereklilik 4.Emir 2.Fiillerin Olumlu Ve Olumsuz Şekilleri 3.Fiilde Zaman 1.Basit Zamanlı Fiiller 2.Birleşik Zamanlı Filler: a)Hikâye b)Rivayet c.Şart 4.Yapılarına Göre Fiiller 1.Basit Fiiller 2.Türemiş Filler 3.Birleşik Filler 5.Fiilde Çatı A.Nesnesine Göre 1.Geçişli 2.Geçişsiz 3.Ettirgen Ve Oldurgan Fiiller B.Öznesine Göre: 1.Etken 2.Edilgen 3.İşteş 4.Dönüşlü
1.İsim Fiiller (Mastar) 2.Sıfat Filler (Ortaç) 3.Bağ Fiiller (Ulaç) EK FİİL 1.Geniş Zaman 2.Hikâye 3.Rivayet 4.Şart EKLER A.Çekim Ekleri: 1..İsim Çekim Ekleri: a).Hal (durum) Ekleri: eve, evi, evde, evden b).İyelik Ekleri: defterim, defterin, defteri, defterimiz, defteriniz, defterleri 2.Fiil Çekim Ekleri a).Fiil Kip (zaman) Ekleri: geldi, gelmiş, geliyor, gelecek, gelir, gelse, gelmeli, gele, gelir b).Fiil Şahıs (Kişi) Ekleri: geldim, geldin, geldik, geldiniz, geldiler, (-m, -n, -k, -niz, -ler, -im, -sin, -in, -siniz, -iz, -siniz, -ler, ) 3.Olumsuzluk eki: gelmedi, almadı 4.Soru Eki: geldi mi, aldı mı, güldü mü, okudu mu 5..Çokluk Ekleri: silgiler, kitaplar 6.Tamlama Ekleri: Ahmet’in defteri, sınıfın anahtarı 7.Eşitlik Ekleri: çocukça, boyca, gönlümüzce, sınıfça 8.İlgi Ekleri: benim,senin, onun, bizim, onların (kitapları) B.Yapım Ekleri 1.İsimden İsim Türeten Ekler: ağaçlık, simitçi, karlı, şekersiz, kırçıl, arkadaş, birinci, altışar, ipeksi, sabahleyin, oğlan, topuk, bebek, yaşıt, analı, babalı, inilti, yaşlı, önceki, başak, sarışın, yumurcak, adamcağız, kuzucuk, ikiz, boyunduruk, amcamgil, başka, uysal, kuzey, bencileyin, ekşimtırak, yeşilimsi, topaç, kıraç, anaç, kışla, ortam 2.İsimden Fiil Türeten ekler: ada, bunal, durul, güçlen, birik, ağır, ağrı, izle, ağar, dertleş, belir, acık, şırılda, haykır, susa, benimse, gereksinmek 3.Fiilden Fiil Türeten Ekler:görün, durul, gülüş, içir, anlat, dondur, aktar, gider, kapa, kazı, kırp, serp, kovala, görük, ayık 4.Fiilden İsim Türeten Ekler: almak, gelme, ekme, arayış dilek, konak, verim, ek,in, sergi, bölge, durgun, alıngan, dalgıç, bulaşıcı, sevinç, dizi, umut, tütsü, görenek, basamak, kıymık, yatalak, uçarı, yırtmaç, saklambaç, göçmen, tutsak, salıncak, eğlence, süzme, kaypak, yayvan, yağmur.
1.Basit Kelimeler 2.Türemiş Kelimeler 3.Türemiş Kelimeler ZARFLAR A.Anlamlarına Göre Zarflar 1.Zaman Zarfları 2.Durum (Hal) Zarfları 3.Azlık-Çokluk Zarfları 4.Yer-Yön Zarfları 5.Soru Zarfları B.yapılarına Göre Zarflar 1.Basit Zarflar 2.Türemiş Zarflar 3.Birleşik Zarflar EDATLAR 1Yalın haldeki Kelimelerden sonra Gelen Edatlar:ile, için, gibi, kadar 2.-de Halindeki Kelimelerden Sonra Gelen Edatlar:doğru, kadar, karşı, göre, dair, ait, karşılık 3.-den Halindeki Kelimelerden Sonra Gelen Edatlar: önce, sonra, başka, yana, tarafa, beri, dolayı BAĞLAÇLAR ÜNLEMLER CÜMLE BİLGİSİ 1.Cümlenin Ögeleri 2.Cümle Çeşitleri 3.Cümlede Anlam 4.Cümlede Anlam Bozuklukları
1.Özne 2.yüklem 3.Tümleçler: a)Dolaylı Tümleç b)Zarf Tümleci c)edatlı Tümleç d)Nesne (Düz Tümleç): 1.Belirtili Nesne 2.Belirtisiz Nesne
A.Anlamlarına Göre 1.Olumlu Cümle 2.Olumsuz Cümle 3.Soru Cümlesi 4.Ünlem Cümlesi 5.Şart Cümlesi B.Yüklemlerine Göre Cümleler 1.Fiil Cümlesi 2.İsim Cümlesi C.Öge Dizilişine göre Cümleler 1.Kurallı Cümle 2.Devrik Cümle D.Yapısına Göre Cümleler: 1.Basit Cümle 2.Birleşik Cümle:a)Girişik Cümle: Adam olana bir söz yeter. Çocuk koşarak okula gitti. b)Şartlı Birleşik Cümle:Çok çalışırsan sınıfı geçersin c)İç içe Girmiş Birleşik Cümle: Öğretmenimiz:”Yaşamak hep güzeldir.” derdi. Ahmet: “Yarın okula gelmeyeceğim.” dedi. 3.Sıralı Cümle: Ali okudu, çalıştı, sonunda doktor oldu. Çok çalıştım; en sonunda hedefime ulaştım. 4.Bağlı Cümle:Ali çok çalıştı ve mühendis oldu. Okula vardım ki herkes sınıfa girmiş. 5.Sıralı ve Bağlı Cümle:Ali okudu, çalıştı ve sonunda mühendis oldu. CÜMLEDE ANLAM 1.Öznel 8.Tamlama 15.Cümle Tamamlama 2.Değerlendirme 9.Üslup 16.Cümle Oluşturma 3.Neden-Sonuç 10.Ön Yargı 17.Cümlenin Yorumu 4.Koşula Bağlılık 11.İhtimal 18.Vecize (Özdeyiş) 5.Karşılaştırma 12.Varsayım 19.Atasözü 6.Dolaylı-Düz Anlatım 13.Öneri
a)Öznel: En güzel renk mavidir. (Kişilere göre değişebilir.) b)Nesnel: Köylerden kentlere göç her yıl artıyor. (kişilere göre değişmez.) 2.DEĞERLENDİRME (YORUM) Sanatçının şimdiye kadar üç şiir, iki de hikâye kitabı yayınlandı. 3.NEDEN-SONUÇ (SEBEP-SONUÇ) Güldüğü için sınıftan atılmış. Bayram olduğu için sevinçliydi. Terli terli su içtiğinden hastalandı. 4.KOŞULA BAĞLILIK Çok çalışırsanız sınavı kazanırsınız. 5.KARŞILAŞTIRMA Hakan, Murat kadar çalışkan bir öğrencidir. Japonlar, dünyanın en çalışkan insanlarıdır. 6.EŞ VE YAKIN ANLAMLI CÜMLELER Burada gördüklerimi anında not ediyorum. Gerçekler anlaşılır bir dille anlatılmalıdır. Doğrular yalın bir dille anlatılmalıdır. 7.DOLAYLI VE DÜZ ANLATIM Düz Anlatım: Babam:”Sana bilgisayar alacağım.” Dedi. (Söylenen söz aynen alınmış.) Dolaylı Anlatım: babam, bilgisayar alacağını söyledi. (Söylenen sözü kendine göre değiştirmiş.) 8.MECAZLI ANLATIM Yanık türküler beni çok etkiliyor. (İçinde mecaz anlamlı kelime var.) Damlaya damlaya göl olur. (Mecaz anlamlı ata sözü) Düşmanlar yurdumuza göz dikti. (Deyimler mecaz anlamlıdır.) 9.TANIMLAMA Kültür, bir milletlerin oluşturduğu ortak değerler topluluğudur. (Kültürün tanımı yapılmış) 10.ÜSLUP
Sanatçı, çevremizde gördüğümüz gerçek olayları hikâyelerinde devamlı işliyor. (Sanatçının üslubu belirtilmiş.) 11.ÖN YARGI (PEŞİN HÜKÜM) Bu at yarışı kazanır. Bu çocuk adam olmaz. 12.İHTİMAL (OLASILIK) Bugün yağmur yağabilir. Sınıfını geçmeyebilir. 13.TAHMİN Planlı çalıştığından başaracağını düşünüyorum. Bizim köyde ağaçlar çiçek açmıştır. 14.VARSAYIM Düşün ki sen okul birincisi oldun. Farzet ki sen üniversiteyi kazandın. 15.ÖNERİ
Ara sıra da gezip dolaşması iyi olur. 16.ELELŞTİRİ – DEĞERLENDİRME Hikâyelerindeki kişiler, gerçek hayattaki kişilere hiç uymuyor. 17.EŞİTLİK: Hepimize birer kitap verdiler. Sırayla birer saat arabaya bindik. 18.SEZGİ: Arkadaşımın geleceği içime doğdu. 19.İSTEK: Sınavdan beş almalıyım. Keşke bugün arkadaşım gelse. Ben artık gideyim. 20.YAKINMA: Hangi vakit sözünde durdu ki. 21.SİTEM: Düğününüze herkesi çağırdınız; ama bizi unuttunuz. 22.KESİNLİK: Çok uyumak zararlıdır. 23.BEĞENME: O, kibar bir insandır. 24.KÜÇÜMSEME: O, dershaneye gitse ne fark eder. 25.ALAY ETME: O, sınıfın en çalışkan çocuğudur. Her sınavda sondan birinci geliyor. 26.BİRLİKTELİK: Arkadaşlarla Pazar günü geziye gittik. 27.BEKLENMEDİK BİR DURUMLA KARŞILAŞMA Köşeyi döner dönmez karşımıza kocaman bir köpek çıktı. 28.ENDİŞE (KAYGI): bir sat geçti, hâlâ gelmedi. 29.ŞAŞMA: Bu sözü duyunca kulaklarıma inanamadım 30.HAYRANLIK: Ne kadar güzel bir ev! 31.HAYIFLANMA: Yazık, böyle olmasını hiç istemezdim. 32.CÜMLE TAMAMLAMA Boş bırakılan bir yerin uygun bir cümle ile ya da kelimeyle doldurulmasıdır. Test kitaplarından yararlanınız. 33.CÜMLE OLUŞTURMA Verilen kelimelerle cümle kurulmasıdır. Burada önemli olan “yükleme” dikkât etmektir. Test kitaplarından yararlanınız. Başarılı-sırlarını-gerek-öğrencilere olmanın-öğretmek : Başarılı olmanın sırlarını öğrencilere öğretmek gerek. Yüklem 34.CÜMLE YORUMLAMA (Test kitaplarından yararlanınız) “……..” cümlesiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? “……..” cümlesinden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? “……..” cümlesinden aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz? 35.BETİMLEME (TASVİR) Dağ taş zümrüt gibiydi. (Yemyeşildi) Benzi sapsarı kesilmişti. 36.İYİ BİR CÜMLENİN NİTELİKLERİ 1.Duruluk: Gereksiz sözcük kullanılmamamsı. 2.Açıklık: Cümlenin anlaşılır (açık) olması. 3.Yalınlık: Anlatımın sade (süssüz) olması. 4.Akıcılık: Rahatça okunup sürükleyici olması. 5.Doğruluk: Dil kurallarına uygun olması. 37.ATA SÖZLERİ Özellikleri: 1.Kalıplaşmış sözlerdir. 2.Özlü sözlerdir. 3.Çoğu mecaz anlamlıdır. (Damlaya damlaya göl olur). 4.Gerçek anlamlı olanlar da vardır. (Bugünün işini yarına bırakma). 5.Bazıları sosyal olayları anlatır. (Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer). 6.Bazıları ahlâk dersi, öğüt verir. (Öfkeyle kalkan zararla oturur) 7.Bazıları doğa olaylarının nasıl olduğunu anlatır. (Mart kapıdan baktırır, kazma, kürek yaktırır) 8.Bazıları gelenekleri anlatır. (Kız beşikte, çeyiz sandıkta) 9.Bazıları inanışları belirtir. (ananın bahtı kızına) 38.ÖZDEYİŞ (VECİZE): (Söyleyeni belli, kısa özlü sözlerdir.) Yazı yazmak isteyen gençlere her şeyden önce okumalarını tavsiye ederim. Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz. İlim öğrenmek kadın erkek her müslümana farzdır.(Hadis) Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? (Ayet)
1.GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANMA Ben seni anlamaya çalışıyorum. Her şeyi bir daha yeniden gözden geçirmeliyiz. Gelecek yıl kardeşimle birlikte sınava gireceğiz. (Altı çizili kelimelerden biri gereksizdir) 2.SÖZCÜKLERİN YANLIŞ ANLAMDA KULLANILMASI Bu okulda tam dört yıl öğretim gördüm. (eğitim) Kardeşimin saçları çok büyümüş. (uzamış) Bu yörede doğan her çocuk için ağaç ekiliyormuş. (dikiliyormuş) 3.SÖZCÜKLEİR YANLIŞ YERDE KULLANMA İzinsiz inşaata girmek yasaktır. (İnşaata izinsiz girmek yasaktır.) Öğrenciler bu yıl ücretsiz süt dağıtılacakmış. (….süt ücretsiz….) Öğrenciler çok sınıfta kaldıklarından sıkılmışlar. (….çok sıkılmışlar) 4.ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZCÜKLER Babam, muhakkak şimdi Bursa’ya ulaşmış olmalı. Köyümüzle ilçemiz arasındaki yol aşağı yukarı tam iki saat sürdü. Sanırım bu soruyu Aydın mutlaka çözer. Aşağı yukarı tam on gündür buradayım. Çelik gibi iradeli adam, sigarayı bırakamaz. (Altları çizili sözcükler anlam yönünden birbiriyle çelişmektedir.) 5.DEYİMLEERİ VE ATA SÖZLEİRİNİ YANLIŞ KULLANMA Allah bakır kapıyı kaparsa altın kapıyı açar. (gümüş) Sınavı kazandığı için sevincinden etekleri tutuştu. (Zil çalıyordu) Derslerine çok çalıştığı için öğretmenin gözüne battı. (girdi) 6.ÖZNE YANLIŞLIKLARI Elbisenin sökükleri dikilerek ütülendi. (Elbise, sökükleri dikilerek ütülendi.) Çevre kirliliğini, önlem alınmadan halledilemez. (Çevre kirliliği, önlem alınmadan halledilemez.) 7.NESNE-TÜMLEÇ YANLIŞLIKLARI Arabaya baktık; fakat beğenmedik. (onu) Sorunlarımızı dinledi; ancak çözüm bulmadı. (onlara) Size inanmadığım için dinlemek istemiyorum. (sizi) 8.YÜKLEM YANLIŞLIKLARI. Güvercini yakalayarak sahibine teslim edildi. (teslim etti) Kasadaki adam, bir yandan para, bir yandan da paket yapıyordu. (para alıyor) Ne Ali, ne de Ahmet gitmedi. (Yanlış) Ne Ali, ne de Ahmet gitti. (Doğru) 9.ÖZNE-YÜKLEM UYGUNLUĞU Çocuklar bahçede top oynuyorlar. (Özne ve yüklem uyumlu) Bu sabah okula Ayşe ile ben birlikte gittim. (gittik) Güneş çıkınca karlar eridiler. (eridi) 10.TAMLAMA YANLIŞLARI Bu kitap birinci baskısında çok yanlışlıklar var. (kitabın) Aile, çocukların eğitilmesinde büyük sorumlulukları var. (ailenin) Birçok insanlar kitap okumayı sever. (insan) 11.EKLERİN YANLIŞ KULLANILMASI Her insan çevreyi korumak için gerekli duyarlılığı göstermesi gerekir. 8insnın) Herkesi etkileyen yönü, çok okumaktır. (okumasıdır) Sınavı kazanmasının nedeni, çok çalışmış olmasındandır.(olmasıdır) 12.ÖGE EKSİKLİKLERİ Ahmet önce yüzünü yıkadı, sonra krem sürdü. (sonra yüzünü..) Ayrılırken babam bana ne sarıldı, ne öptü. (…. ne de beni öptü) 13.NOKTALAMA YANLIŞLIKLARI Genç doktora ne zaman iyileşeceğini sordu. – Genç, doktora ne zaman…. Oku baban gibi, eşek olma. – Oku, baban gibi eşek olma. Genç öğretmenini çok beğeniyordu. – Genç, öğretmenini çok beğeniyordu. Korkak insanlardan ayrılmak istemez. – Korkak, insanlardan ayrılmak istemez. Öğretmen çocuklar, başarılı olmak için çok çalışmak gerekir, dedi. - Öğretmen: “Çocuklar, başarılı olmak için çok çalışmak gerekir.” dedi.
1.Büyük Harflerin Yazımı 8.İkilemeler 2.Yer Adlarını Yazımı 9.Fiillerin Yazımı 3.Kısaltmalar 10.”ile” nin Yazımı 4.Sayılar 11.”ki” nin Yazımı 5.Tarihlerin Yazımı 12.”de” nin Yazımı 6.Yön İsimleri 13.”mi” nin Yazımı
Araba ile (arabayla) gittiler. (Edat) “Kİ” nin Yazımı: Vardım ki herkes sınıfa girmiş. (Bağlaç) Evdeki, bahçedeki, dünkü, akşamki olay beni çok üzdü. (Sıfat türeten ek) Onunki daha güzel.(Onun kalemi) Onunki bozuldu. (Onun saati) İlgi zamiri “DE” nin Yazımı:Ali evde uyuyor. (Hâl, durum eki) Çantamda, cebimde, duvarda, masada (Hâl eki) Ben de ali de geziye gittik (Bağlaç) Soru eki “Mİ” nin Yazımı: geldi mi, aldı mı, okudu mu, güldü mü, gidecek mi, gidecek misiniz, okuyor musunuz…
A.Nesir (Düz) Yazı Bilgisi (Yazı Türleri) a)Roman b)Hikâye vb. B.Şiir Bilgisi: 1.Vezin(Ölçü): a)Hece Ölçüsü b)Serbest c)Aruz Ölçüsü 2.kafiye (Uyak): a)Yarım Kafiye b)Tam Kafiye c)Zengin Kafiye d)Tunç Kafiye d)Cinaslı Kafiye 3.Kafiye Diziliş: a)Düz Diziliş b)Çapraz Diziliş c)Sarma Diziliş d)Mesnevi Diziliş e)Mani Tarzı Diziliş f)Koşma Tarzı Diziliş 4.Redif 5.Şiir Çeşitleri: a)Epik b)Lirik c)Didaktik d)Pastoral e)Satirik f)Dramatik C.Edebi Sanatlar 1.Teşbih (Benzetme) 2.Teşhis (Kişileştirme) 3.İntak (Konuşma) 4.Mecaz 5.Mübalağa 8Abartma9 6.Cinas D.ŞAİR VE YAZARLAR 1.ARİF NİHAT ASYA: Şiirlerinde ulusal konuları işledi. “Fetih Marşı” ve “Bayrak” şiirlerini yazdı. Eserleri: dualar Ve Aminler, Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor… 2.ALİ ŞİR NEVAİ: Çağatay Türk Edebiyatının en büyük şairi.Türkçe’nin Farsça’dan üstünlüğünü ispatlayan “Muhakemet-ül Lügateyn” adlı eseri var. 3.AHMET HAŞİM: Fecr-i Ati şiirimizin en büyük şairidir. Fıkra ve söyleşi yazdı. Eserleri: Piyale, göl Saatleri, bize Göre…. Frankfurt Seyahatnamesi (Gezi) 4.AHMET MUHİP DRANAS: Hece ölçüsünü ustalıkla kullandı. Eserleri: Şiirler, Gölgeler… 5.AHMET RASİM: Şiir, öykü ve fıkra yazarıdır. Eserleri: Falaka, Muharrir Bu Ya, Gecelerim, Gülüp ağladıklarım. 6.AŞIK VEYSEL ŞATIROĞLU: Tanınmış halk (saz) şairlerimizdendir. Şiirleri. Deyişler, Sazımdan Sesler, Daha sonra bütün şiirleri “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı eserde toplandı. 7.AZİZ NESİN: Modern Tür mizahını (gülmece) dünyaya tanıttı. Uluslar arası mizah hikâyeleri yarışmasında üst üste iki dünya birinciliği kazanan hikâye yazarı. 1957 “Altın Palmiye” ödülünü aldı. Eserleri. İt Kuyruğu, Damda Deli Var, Kör Döğüşü, Deliler Boşandı, Şimdiki Çocuklar Harika… 8.BEDRİ RAHMİ EYÜPOĞLU: Şair, yazar ve ressamdır. Eserleri: Yardana Mektuplar, Karadut, İçi Birden, Tezek, Canım Anadolu, Deli Fişek.. 9.BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR: ateşli bir Atatürk hayranı olan Atatürkçü şair. Şiirlerinde Memleket Atatürkçü, devrimci fikirleri işledi. “Ankaralı aşık Ömer” takma adını kullandı. “Onuncu Yıl Marşı” nın şairidir. Eserleri:Erciyes’ten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çırpıyor… 10.BEKİR SITKI ERDOĞAN:Günümüz şairlerindendir. Modern resim görüşünü şiire uyguladı. Şiirlerinde resimden gelen renk bolluğu vardır.Hece ve aruz ölçüsü ile şiirler yazdı. “50.Yıl marşı” nın şairidir. Eserleri: Hancı, Marya… 11.CAHİT SITKI TARANCI: “Otuz Beş Yaş” şiiri ile üne kavuştu. Eserleri: Otuz Beş Yaş, ömrümde Sükût, Ziya’ya Mektuplar… 12.CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI: Deniz edebiyatının ünlü hikâye ve romancısıdır. Olayları daha çok deniz konularından alır. “Halikarnas Balıkçısı” adı ile tanındı. Eserleri: Merhaba Akdeniz, Ege’nin Dibi 13.DEDE KORKUT: “Korkut Ata” adıyla anılan kutsal bir Oğuz ozanıdır. On iki hikâyeden oluşan ve Oğuz Boylarının savaşlarını anlatan “Dede Korkut Hikâyelerini” oluşturdu. 14.EDİP AHMET: Bir öğüt ve ahlâk kitabı olan “Atabet-ül Hakayık “ (Gerçeklerin Heybesi) adlı eseri var. 15.EFLATUN CEM GÜNEY: Masal yazarlarımızın en ünlüsüdür. Masal, destan ve halk öykülerini derledi. Eserleri: Dertli Kaval, Zümrüd-ü Anka, açıl Susam Açıl, Bir Varmış Bir Yokmuş, Evvel Zaman İçinde, Kerem İle Aslı… 16.ENİS BEHİÇ KORYÜREK: Türk denizciliğini destanlaştıran şair. Esreleri: Miras, Güneşin Ölümü, 17.EVLİYA ÇELEBİ: En ünlü Türk gezgini. “Seyahatname” adlı on ciltlik eseri vardır. 18.FAKİR BAYKURT: Öykü ve roman yazarı. Köy konularını işledi.Romanları: yılanların Öcü, Irazcanın Dirliği,… Öyküleri: Çilli, On Binlerce Kağnı… 19.FALİH RIFKI ATAY: Fıkra, makale, gezi, söyleşi türlerinde eserler verdi.Çankaya, Bizim Akdeniz, Zeytin Dağı, Babanız Atatürk (Biyografi)… 20.FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL: Beş hececilerdendir.”Han Duvarları” şiiri ile ün yaptı. Eserleri: Han Duvarları, Çoban Çeşmesi… 21.FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA: Şairlerimizdendir. Üç şehitler, Çakır’ın Destanı, Çocuk Ve Allah… 22.FERİDUN FAZIL TÜLBENTÇİ: Tarihi romanları ile ünlüdür. Eserleri: Yavuz Sultan Ağlıyor, Sultan Yıldırım Beyazıt, Barboros Hayrettin Geliyor… 23.HALİDE EDİP ADIVAR: Kurtuluş Savaşı yıllarını anlattı ve bunun için mitingler düzenledi. Milli Edebiyatın en ünlü kadın romancısı. Sinekli Bakkal, Vurun Kahpeye, Türk’ün Ateşle İmtihanı… 24.HALİT ZİYA UŞAKLIGİL: Batılı anlamda ilk roman yazan yazarımızdır. Mai Ve Siyah (Mavi Ve Siyah), Kırık Hayatlar, aşk-ı Memnu, Bir Ölünün Defteri.. 25.HASAN ALİ YÜCEL: Milli Eğitim Bakanlığı da yaptı. Makale, söyleşi, gezi ve çocuk şiirleri yazdı. Makale: Pazartesi Konuşmaları, İyi Vatandaş İyi İnsan… Şiirleri: Dönen Ses,, Dinle Benden… 26.HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: Çağdaş edebiyatımızın büyük romancısı. Eleştiri, makale, hikâye, tiyatro da yazdı. Eserleri: utanmaz Adam, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Gulyabani, Cadı… 27.KARACAOĞLAN: En ünlü halk (saz) şairlerimizdendir. Adana’nın Bahçe ilçesine bağlı Farsak köyünde doğdu. Şiirleri: “Karacaoğlan Ve Şiirleri” adlı bir eserde toplandı. 28.KAŞGARLI MAHMUT: Türk dilinin ilk büyük öncüsüdür. Yabancılara Türkçe’yi öğretmek için “Divan-ı Lügat-it Türk” adlı eseri yazdı. 29.KÂTİP ÇELEBİ:Dünyaca tanınmış bibliyografya (kaynakça) bilginimiz. Eserleri: Keşfüz-Zünûn, Cihannüma, Tuhfet-ül Kibar.. 30.KEMAL TAHİR: Köy edebiyatının ünlü romancısı. Romanlarında Anadolu’yu anlattı. Eserleri:Devlet Ana, Kurt Kanunu, Yorgun Savaşçı… 31.KÖROĞLU: Kahramanlık şiirleri ile tanınır. Halk kahramanıdır. 32.MEHMET AKİF ERSOY: İstiklâl Marşımızın şairidir. Şiirlerini aruz öklçüsü ile yazdı. Manzum hikâyeleri de vardır. Şiirleri yedi bölümden oluşan “Safahat” kitabında toplandı. İstiklâl Marşımız 12 Mart 1921 yılında TBMM’de milli marş olarak kabul edildi. 724 şiir arasından birinci seçildi. Osman Zeki Üngör besteledi. 32.MEHMET EMİN YURDAKKUL: Türkçü, ulusçu şair. Anadolu halkının acılarını dile getirdi. Eserleri: Türk Sazı, Ey Türk Uyan, Turan’a Doğru… 33.MEMDUH ŞEVKET ESENDAL: Modern hikâyeciliğin öncülerindendir. Olayları arka plana atıp günlük hayattan bir kesiti anlattı. Hikâyeleri: Hikâyeler (iki cilt), Romanları: Ayaşlı Ve Kiracıalrı, otlakçı, Mendil altında.. 34.MEVLÂNA: Türk Dünyasının en ünlü tasavvuf şairi. Bilgin ve düşünürdür. Mevlevilin kurucusudur. Şiirlerini Farsça yazdı. Eserleri:Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fih-i Mâ Fih, Mektubat.. 35.NAMIK KEMAL: Batan, millet, hürriyet gibi konuları işledi. “Vatan şairi “ olarak bilinir. Romanları: İntibah, Cezmi.. Tiyatroları: Vatan Yahut Silistre, Zavallı Çocuk.. 36.NAZIM HİKMET RAN: Marksist bir şairdir. İtalyan asıllı Yahudi dedenin torunudur.”Kurtuluş Destanı” nı yazdı. 2002 yılı Nazım Hikmet yılı olarak ilan edildi. 37.NECİP FAZIL KISAKÜREK: Şair ve yazar. “Şairler Sultanı (Sultan-üş Şuara)” unvanını aldı.”Ağaç” ve “Büyük Doğu” dergilerini çıkardı. Şiirleri. Çile, Kaldırımlar, Ben Ve Ötesi,… Nesir: Çöle inen Nur, Makale:İdeolocya Örgüsü… Tiyatro:Bir Adam Yaratmak, Tohum.. 38.NURULLAH ATAÇ: Deneme ve eleştiri yazarı. Türkçenin sadeleşmesi için çalıştı. Müslüman milletlerin dillerinden alınan bütün kelimelerin dilimizden atılmasını savunurken Batı dillerinden alınan kelimelerin atılmasına karşı çıkar. Eserleri: Günlerin Getirdiği, Günce, Sözden Söze.. 39.ORHAN VELİ KANIK: Serbest şiirin öncüsü. Garip tarzını şiirimize getirdi. Kuralsızlığı kural hamle getirdi. Manzum Fablleri de vardır. Eserleri. Garip, İstanbul’u Dinliyorum, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, La Fontaine Masalları…. 40 ORHAN SEYFİ ORHON: Hecenin beş şairinden biridir. Öykü, roman, fıkra ve makale yazdı. Şiirleri:fırtına Ve Kar, Peri Kızı İle Çoban Hikâyesi, Gönülden Sesler… Çocuk Adam (roman), Düğün Gecesi (hikâye)… 41.ÖMER SEYFETTİN: Ünlü hikâyecilerimizdendir.Türkçenin sadeleşmesi için çalıştı. Eserleri.Kaşağı, Bomba, Yalnız Efe, Forsa, Beyaz Lâle, Bahar Ve Kelebekler… 42.ORHAN ŞAİK GÖKYAY: Bu Vatan Kimin şiiri ile ünlüdür. 43.PEYAMİ SAFA: Romanlarında “insan psikolojisini” işledi. Doğu-Batı karşılaştırmalarını yaptı. Geçim sıkıntısı ile yazdığı eserlerde “Server Bedi” imzasını kullandı. Eserleri: Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Yalnızız, Sözde Kızlar. 44.PİR SULTAN ABDAL: Tasavvuf şairi. Sivas’ın Yıldızeli ilçesinin Banaz köyündendir. Şiirleri: “Bütün Şiirleri” adı altında toplandı. 45.REFİK HALT KARAY: Hikâyelerinde günlük hayatı ve toplumsal yaşantıdaki sorunları dile getirdi. Hikâyeleri: Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri… roman:Sürgün.. 46.REŞAT NURİ GÜNTEKİN: Öykü, oyun, makale, anı, gezi, eleştiri gibi türlerde yazdı. Asıl ünü romancılından gelir. Ünü “Çalıkuşu” romanı ile her yere dağıldı. Eserlerinde Anadolu’yu işledi.eserleri: Çalıkuşu, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü, Tanrı Misafiri, Anadolu Notları… 47.RIFAT ILGAZ: Gülmece yazarı ve şair. “Hababam Sınıfı” adlı romanıyla üne kavuştu. Öykü ve romanlarından bazıları: Hababam Sınıfı, Bizim Koğuş, Garibin Horozu, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı… 48.SAİT FAİK ABASIYANIK: Cumhuriyet edebiyatımızın ilk güçlü hikâyecisidir. Hikâyelerinde boş gezen insanları, balıkçıları, yoksulları, işportacıları, serseriler ve her kesimden insanları tanıttı. Eserleri: Semaver, Havada Bulut yok, Şahmerdan, Sarnıç, Lüzumsuz Adam.. 49.SEYDİ ALİ REİS: Ünlü denizci ve gezgin. “Mir’at-ül Memalik” (Ülkelerin Aynası) adlı eseri var. 50.TARIK BUĞRA: Öykü, roman ve fıkra yazarı. Küçük Ağa, İbiş’in Rüyası, Gençlik Türküsü… 51.TEVFİK FİKRET: Şiirlerinde hürriyet, yurtseverlik, batılılaşma konularını işledi Eserleri: Haluk’un Defteri, Şermin, Rübab-ı Şikeste (Kırık Saz) 52.YAHYA KEMAL BEYATLI: Batılı anlamda şiir yazdı. Şiirlerinde musikiye çok önem verdi. Şiirleri: Kendi Gökkubbemiz; Nesirleri: Aziz İstanbul, Eğil Dağlar 53.YAKUPKADRİ KARAOSMANOĞLU: Roman, hikâye, anı, yazdı. Toplumdaki değişmeleri, bunların getirdiği kargaşaları işledi. Yaban (Kurtuluş Savaşını anlatır) Kiralı Konak, Anamın Kitabı.. 54.YAŞAR KEMAL: Çukurova ve Toroslar’daki köy yaşantılarını anlattı. Eserleri: İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Çakırcalı Efe.. 55.YUNUS EMRE: Halk, tekke (tasavvuf) edebiyatının en kudretli ve en büyük şairidir.İlâhileri ile tanınır. Dili sadedir. Şiirlerinde insan ve Allah sevgisini işledi. Eserleri: Yunus Emre Divanı (şiir), Risalet-ün Nushiyye (mesnevi) dir. 56.ZİYA GÖKALP: “Türkçülük” akımının fikir babasıdır. Dilde Türkçülük ve milli konuları işledi. Nesirleri: Türkçülüğün Esasları, Türkleşmek-İslâmlaşmak-Muasırlaşmak. Şiirleri. Yeni Hayat, Kızıl Elma, altın Işık… 57.ZİYA OSMAN SABA: Şiirleri ile tanınır. Öykü de yazdı. Çocukluk özlemi, aile sevgisi, yoksullara karşı acıma vb. konuları işledi. Şiirleri: Sebil Be Güvercinler, Geçen Zaman… Öyküleri. Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi, Değişen İstanbul… HAZIRLAYAN: Lâtif BATI Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Lâtif BATI Yüklə 120,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|