TüRKÇE Özne (İşi yapan, üstlenen)
Sümerbank ve Etibank'ın Kurulması
Yüklə 1,32 Mb.
|
Sümerbank ve Etibank'ın Kurulması 1933'te Sümerbank ve 1935'te kurulan Etibank, sanayicilere kredi vererek yeni sanayi tesislerinin kurulmasinda önemli görevler üstlenmişlerdir. Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) 1935 yılında kurulmuştur. Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı: 1931 yılında hazırlanmasına başlanılan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 1934 yılında uygulamaya konulabildi. Planın amaçları, özellikle zirai üretim^ dayanan ve hammaddesi Türkiye'de bulunan sanayi işletmeleri kurmak, ithalat konusu olan temel tüketim mallarının üretimine öncelik vermekti. Bu amaçla dokuma, maden, kimya ve porsel^n sanayilerinin kurulması öngörülüyordu. Yatırımların önemli bir bölümü Sümerbank ve İş Bankası tarafından yapıldı. Ayrıca devlet bütçesinden her yıl ayrılan belli tutarlar ve bazı dış krediler sanayileşme programlarına tahsis edildi. D^vlet madencilik alanına da önemli yatırımiar yaptı. Bu amaçla 1935 yılında Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu. Uygulanmakta olan korumacı gümrük politikası sanayi planının yürütülmesi için elverişli bir ortam yaratmıştı. Başarılı olarak uygulanan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı üç yıl sürmüştür. İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı: İkinci Beş Yıilık Sanayi Planı 1937 yılında hazırlandı; uygulanmasına 1938'de geçildi. İkinci pian, ara malları ve yatırım malları üretimine öncelik veriyordu ve daha geniş kapsamlıydı. Bu planda yatırım yapılması öngörülen alanlar, başlıca elektrifikasyon, madencilik, limanlar gibi altyapı tesisleri, makine, gıda, kimya, yakıt sanayileri ve deniz ulaşımı idi. Bu plan ile ihracata da yönelmek hedefleniyordu. Ancak ikinci Beş Yıllık Sanayi Planı, İkinci Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine uygulanamadı. Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler Osmanlı Devleti'nde ticaret daha çok azınlıkların elindeydi. Kapitülasyonlar aracılığı ile ticaret alanında gelişme engellenmişti. Merkez Bankasının Kurulması 30 Haziran 1930'da Merkez Bankası kuruldu. Böylece ülkedeki sermayenin akışı denetim altına alınmış ve piyasa güvenliği sağlanmış oldu. Türkiye İş Bankası'nın Kurulması: Türkiye'de yeterli sermaye birikiminin bulunmaması, sanayi yatırımlarının azlığının temel nedeniydi. 26 Ağustos 1924'de yeni kurulacak sanayi işletmelerinin sermaye ve kredi sorunlarına yardımcı oimak ve Türkiye'de milli tasarrufun ve mevduatın gelişmesinde öncülük yapmak üzere Türkiye İş Bankası kuruldu. Kabotaj Kanunu'nun Kabulü (1 Temmuz 1926) Kapitülasyonlar yüzünden deniz ticareti ve işletmeciliği yabancı gemilerin tekelindeydi. 1 Temmuz 1926 yılında kabul edilen Kabotaj Kanunu'yla Türk karasuları içinde taşıma işleri Türk gemilerine bırakıldı. Böylece Kabotaj hakkının elde edilmesiyle Türk denizciliği ve Türk deniz ticareti de gelişmeye başladı. BİI9İ Notv ! Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926) vatandaşlara limanlarımız arasında gemi işletme hakkı sağladı. T  arım Alanında Yapılan Yenilikler
Türk ekonomisinin temeli tarıma dayalıydı. Tarım alanında ilerleme kaydetmek için öncelikle köylünün durumu iyileştirilmeliydi. Atatürk'e göre "Türkiye'nin gerçek sahibi ve efendisi, gerçek üretici olan köylüdür. 0 halde herkesten daha çok refah, mutluluk ve servete hakkı olan ve daha layık olan köylüdür." Aşarın Kaldırılması (17 Şubat 1925): Osmanlı Devletinde Ziraat kesimi üzerindeki vergi yükü çok ağırdı. Şer'i bir vergi olan aşar (öşür) onda bir anlamına geliyor ve çiftçinin ürettiği ürün üzerinden ve ürün olarak alınıyordu. Aşar Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde baskıcı ve adaletsiz iltizam yöntemiyle tahsil edildiğinden çiftçiyi çok bunaltmiştı. 17 Şubat 1925'te aşarın kaldırılması, Cumhuriyet idaresinin mali reformlarının da başlangıcıdır.
-TARIH- 63
Bayındırlık ve Ulaştırma Alanında Yapılan Yenilikler Birinci beş yıllık plan çerçevesinde bayındırlık işlerinde de çalışmalara başlandı. Modern şehircilik anlayışı içinde şehirlerin gelişmesi sağlandı. Ulaşım sorunlarına el atılarak kara, deniz, hava taşımacılığında yeni atılımlar yapıldı. Özellikle demiryoluna önem verilerek, Batı Anadolu demiryolunu ülkenin diğer köşelerine bağlamak için çalışmalara başlandı. Sağlık ve Tıp TBMM'nin açılmasıyla sağlık hizmetleri devlet hizmeti olarak ele alınmış ve 2 Mayıs 1920'de Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kurulmuştur. 1930 yılında çıkartılan Belediye ve Umumi-( Hıfzısıhha Kanunlarında koruyucu sağlık hizmetleri : yönünde düzenlemeler yapıldı. "5 UJ ATATÜRK İNKILAPLARI
TBMM'nin açılışı Saltanatın kaldırılması Cumhuriyet'in ilanı Halifeliğin kaldırılması Siyasi partilerin kurulması Ankara'nın başkent olması Medeni Kanun'un kabalü İsviçre'den Borçlar Kanunu'nun Alınması Almanya'dan Ticaret Kanunu'nunAtınması Italya'dan Ceza Kanunu'nun Alınması Türk Kadınına Belediye Seçimlerine Katılma Hakkı Türk Kadınına Milletvekilliliği Seçme Seçilme Hakkı Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun Kabulü Ankara Hukuk Mektebinin Açılması Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun çıkartılması Medreselerin kapatılması Milli Mekteplerin açılması Latin Harflerin Kabulü Türk Tarih Kurumu'nun Açılması Türk Dil Kurumu'nun Açılması Halk Evlerinin Açılması İstanbul Üniversitesinin Açılması Ankara Dil Tarih ve Coğrafya Fak.'nin açılması Yüksek Ziraat Enstitüsünün Açılması Güzel San. Akademisi ve Dev. Kons. Açılması Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun Çıkartılması Kılık Kıyafet Kanunu'nun Çıkartılması Tekke Zaviye ve Türbelerin Kapatılması Soyadı Kanunu'nun Çıkartılması MiladîTakvimin Kabulü Saat ve Ölçülerde Değişiklik Yapılması Hafta Tatilinin Cuma'dan Pazar'aAlınması Uluslararası Rakamların Kabul Edilmesi İzmir İktisat Kongresinin Toplanması Aşar Vergisinin Kaldırılması Tarım Kredi Kooperatiflerinin Açılması Ziraat Bankasının Geliştirilmesi Yüksek Ziraat Enstitülerinin ve Veteriner Yiiksek Okulunun Açılması İş Bankası'nın Kurulması Merkez Bankası'nın Kurulması Kabotaj Kanunu'nun Çıkartılması Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu'nun Çıkartılması Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun Çıkartılması I. Beş Yıllık Kalkınma Planı'nın Uygulanması Etibank'ın Kurulması MTA'nın Kurulması II. Beş Yıllık Kalkmma Planı'nın Uygulanması -TARİH- 65 
ÇOZUMLU KONU KAVRAMA TESTİ 1. Tarımın geliştirilmesi ve köylülerin durumun iyileştirilmesi için düşünülen, ancak günümüze kadar tam olarak uygulanamayan inkılâp aşağıdakilerden hangisidir?
E) Toprak reformunun yapılması 4. Aşağıdakilerden hangisi Türk ekonomisini geliştirmek amacıyla yapılmış bir çalışma değildir?
E) İzmir İktisat Kongresi 5. Yabancılara verilen denizlerimizde gemi işletme hakkı, hangi kanunla kaldırılmış ve bu hak Türk denizcilerine verilmiştir?
E) Maarif Teşkilatı Kanunu 2. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyetin ilanından önce kabul edilmiştir?
E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması 6. Cumhuriyetin ilanında etkili olmamıştır? aşağıdakilerden hangisi  3. Saltanatın kaldırılması ile;
Devlet başkanlığı Devletin rejiminin ne olacağı gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Mustafa Kemal aşağıdaki inkılâplardan hangisi ile bu sorunların çözülmesini sağlamıştır?
E) Medeni Kanunun kabulü
E) Milli egemenliği gerçekleştirme isteği 7. Aşağıdaki inkılâplardan hangisinin toplumda laik eğitim sisteminin yerleşmesi için yapıldığı sövlenemez?
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu 66- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
laikliğe geçişin arasında 8. I. Saltanatın kaldırılması
Yukarıdaki olaylar, aşağıdakilerden hangisini zorunlu hale getirmiştir?
E) Medeni Kanun'un kabulü 11. Aşağıdakilerden hangisi aşamalarından degildir?
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması 12. Cumhuriyet'in ilanının sonuçları aşağıdakilerden hangisi voktur? 9. I. Saltanatın kaldırılması
Yukarıdaki gelişmelerin aşağıdakilerden hangisidir? kronolojik sırası
E) Çok partili sisteme geçilmesi
13. Türkiye'de aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden sonra gerçekleşmiştir?
E) TBMM'nin açılması 10. Aşağıdaki olaylardan hangisi halifeliğin kaldırılması ile ilgili bir gelişme değildir?
E) Laikleşme sürecinin hızlandmlması 14. Atatürk Türk toplumunun çağdaşlaşması, demokrasinin yerİ9şmesi için çalışıyordu. Özelükle TBMM'de sorunlara çözüm bulunması, hükümetin denetlenmesi, Mecliste farklı görüş ve düşüncelerin ortaya çıkmasını istiyordu. Atatürk'ün bu amaçla yaptığı ancak başarılı olamadığı en önemli çalışma aşağıdakilerden hangisidir?
E) Türk Dil Kurumunun kurulması -TARIH- 67  
o
co 15. Mustafa Kemal dinin ve din kurumlarının kullanılarak halkın sömürülmesine şiddetle karşıydı. Bu yüzden şeyh, derviş, mürid gibi tarikat mensuplarının faaliyetlerinin engellenmesi gerektiğine inanıyordu. Aşağıdaki inkılâplardan hangisi bu amaçla yapılmıştır?
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi ÇÖZÜMLER 1. Tarımı geliştirmek ve köylünün durumunu iyileştirmek için gündeme getirilen ancak uygulanamayan düşünce toprak reformudur. (Cevap E) 2. Ankara 13 Ekim 1923 tarihinde başkent olmuştur. Halifelik 3 Mart 1924'te kaldırılmış, Tekke ve zaviyeler ise 30 Kasım 1925 tarihinde kapatılmıştır. (Cevap A) 3. Saltanatın kaldırılması ile babadan oğula geçen padişahlık sistemi kaldırılmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla hem rejim, hem de demokrasi ve halkın seçimi ile yönetim belirlenmiş oldu. (Cevap B)
açılışı sanat alanında 4. Devlet Konservatuarının yapılan bir gelişmedir. 6. Bu dönemde TBMM başkanlığı sorunu yoktu. TBMM başkanı devlet başkanı statüsünde de görevli kişiydi. (Cevap C) 7. Aşar vergisi tarım ürünleri üzerinden ^Q oranında alınan bir vergidir. İktisat kongrelerinde alınan tarım ve çiftçilikle ilgili bu kararlar tarımın gelişmesi için alınmıştır. (Cevap A) 8. Cumhuriyetin iianıyla devletin rejimini kesinlik
(Cevap D) 9. Saltanat 1 Kasım 1922'de kaldırılmıştır, Cumhuriyet
(Cevap B) Osmanlı saitanatı halifeliğin kaldırılmasından daha önce 1 Kasım 1922'de Saltanatın kaldırılmasıyla zaten sona erdirilmiştir. (Cevap A) 11. Devletçilik ükesi devletin ekonomi alanındaki
(Cevap D) 12. Cumhuriyet'in ilanı ile ilk 4 madde çözümlenmiş.
(Cevap E) (Cevap C) 5. Kabotaj kanunu ile denizlerimizde gemi işletme hakkı Türk denizcilerine verilmiştir. (Cevap A) 13. Çok partili hayata geçiş denemeleri yapılmış ama iki kez başarısız olunmuştur. 1946 yıliarında çok partili hayata geçilecektir. (Cevap A) 68- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- 
ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ 14. Mustafa Kemal demokrasinin şartlarından çok partili hayata geçmek istemiş ve geçiş denemeleri olmuş, ancak başarılı olunamamıştır. (Cevap C) 15. 30 Kasım 1925'te tekke, zaviye ve türbeleri kapatan; şeyhlik, dervişlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, müritlik vs. gibi ünvanları kaldıran, bunlarla ilgili kıyafet giymeyi yasaklayan bir kanun çıktı. (Cevap C) 1. Aşağıdakilerden hangisi, Cumhuriyet döneminde iç ve dış ticaretimizi geliştirmek amacıyla yapılan çalışmalardan biri degildir? (99 DMS OÖ)
E) Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması o > Ağnam vergisi küçük baş hayvanlardan alınan vergiye verilen addır. TBMM tarafından çıkarılan kanunla ağnam vergisi arttırılmıştır. Ağnam vergisinin arttırılması iç ve dış ticareti geliştirmekle ilgili değildir. Mali destek sağlamak için arttırılmış bir vergidir. (Cevap B) Ui «3 2. İlk TBMM döneminde, ülke yönetimindeki ikilik, aşağıdakilerden hangisiyle sona erdirilmiştir? (99 DMS 00)
E) İlk anayasanın hazırlanması 1 Kasım 1922 yılında Saltanatın TBMM tarafından kaldırılması ile ülke yönetimindeki ikilik sona ermiş, güç TBMM'ye geçmiştir. (Cevap D)
-TARIH- 69 3. I. Saltanatın kaldırılması
gelişmelerinden hangileri, halifeliğin kaldırılmasına ortam hazırlamıştır? (99 DMS OÖ) A) Yalnızl B) Yalnız II IvelV D) C) Yalnızl! E) HvelV 5. Aşağıdakilerden hangisi, cumhuriyet yönetiminin özelliklerinden biri degildir? (99 DMS OÖ)
E) Halk tarafından seçilen temsilcilerin görev süresinin sınırsız olması Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı halifeliğin kaldırılmasına ortam hazırlayan gelişmelerdendir. Halifelik TBMM tarafından 3 Mart 1924'de kaldırılmıştır. Şeyh Sait İsyanı 13 Şubat 1925'te çıkmıştır. Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart 1925'te Şeyh Sait İsyanı'nı bastırmak için TBMM tarafından çıkartılmıştır. (Cevap D) E seçeneğinde verilen halk tarafından seçilen temsilcilerin görev süresinin sınırsız olması Cumhuriyet yönetiminin özelliklerinden değildir. Cumhuriyet yönetiminde halk tarafından seçilen temsilciler belirli bir süre için seçilmektedir. Diğer verilenler ise Cumhuriyet yönetiminin özelliklerindendir. (Cevap E) "o €C ÜJ Q CO W Q_ Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||