TüRKÇe turkçe I cümlede Anlam ve Cümlede Anlatım
A, B, C, D pozitif tamsayılar olduğuna göre, D aşağıdakilerden hangisi olabilir? (2003 KPSS)
Yüklə 1,39 Mb.
|
A, B, C, D pozitif tamsayılar olduğuna göre, D aşağıdakilerden hangisi olabilir? (2003 KPSS) A) 6 B)7 C)8 D) 10 E) 13 4k A'nın en büyük olması için; 3k + 7>4k 7> k, k = 6 alırız. A = (3k + 7). 8 + 4K = (3.6+7)8 + 4.6 = 224 (Cevap D) Aİ2B A2C İB~
4  D
A = 2BC + 2B + 4 = 2BC + D Buradan 2B + 4 = D olur. 2B>4 olduğundan B=3,4,5,...alınabilir. 2B+4= D ise D= 10,12,14,... değerlerini alır. (Cevap D) 44- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- 
TARİH | İlk Türk - İslam Devletleri ve Medeniyetleri TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ Türklerle Müslümanların ilk temasları, İslâm ordularının VII. yüzyıl ortalarında İran'ı fethetmeleriyle başlamıştır. Emeviler Ceyhun Nehri'ni geçerek Maveraünnehri fethettiler. Emevilerin katı tutumları ve ırkçı yaklaşımları Türklerin İslamiyet'i kabul etmelerini engelledi. 750 yılında İslâm Devleti'nin yönetimi Abbasilerin eline geçti. Abbasiler döneminde Türk-Arap ilişkileri yeni bir döneme girdi. TALAS SAVAŞI (751) II. Göktürk Devleti'nin yıkılması üzerine Batı Türkistan bölgesinde Çinlilerle Araplar arasında hakimiyet mücadelesi başladı. Nedenleri a. II. Göktürk Devleti'nin yıkılması ile Çinlilerin ve Abbasilerin bu bölgeye hakim olmak istemesi b. Abbasilerin Müslümanlığı Orta Asya içlerine kadar yaymak istemesi c. Çin'in Müslümanları Orta Asya'ya sokmak istememesi. BilgİNotu ' Türklerin Müslümanları desteklemeleri üzerine Ş.aY.a.Ş| !y'My^n!aI^azandı. Sonuçları: a. Çinliler ağır yenilgiye uğramıştır. Çinlilerin
b. Türkler ile Müslümanlar arasında yakınlaşma oldu, ticari ilişkiler gelişti. Müslüman tacirler hem ticaret ile uğraştılar hem de İslamiyet'in yayılmasına yardımcı oldular. c. Kağıt yapımı Çin dışına çıktı. Türk-İslam d. Türk-İslâm tarihi başladı ve devletleri ortaya çıktı. 2 O >- ço 'o İU so o o CM Türklerin İslamiyet'i Kabul Etmelerini Kolaylaştıran Sebepler: » Türklerdeki Gök Tanrı inancı, tek tanrı esasına dayanıyordu. » Türkler İslam dinindeki gibi Tann'ya kurban kesiyorlarve ahiret inancını benimsiyorlardı. » İslam Dini'nin getirdiği ahlâk kuraiları ile Türklerin ahlâk anlayışları birbirine uygundu. » Türklerin cihân hakimiyeti ideali ile İslamiyet'in cihat anlayışı birbirine benzemekteydi. » Abbasilerin hoşgörülü tutumları, Türklerin İslâm dinine girmelerini kolaylaştırdı. İLKTÜRK-İSLÂM DEVLETLERİ 1. TOLUNOĞULLARI (868-905) » Mısır'da kurulmuştur. IX. yüzyıl ortalarından itibaren Abbasi Devleti'nin merkezi otoritesinin zayıflaması, valilerin bağımsız devletler kurmalarına neden olmuştur. Mısır valisi Tolunoğlu Ahmed de Mısır'da bağımsız bir devlet kurmuştur. » Mısır'da kurulan ilk Türk devletidir. » Mısır'dan sonra Suriye'yi de kendisine bağlamıştır. Suriye'de çıkan isyan bastırılamayınca, Abbasi ordusu tarafından yıkılmıştır. (905) 2. İHŞİTLER (935-969) » Mısır'da kurulan ikinci Türk devletidir. 935 yılında Mısır'a vali olarak tayin edilen Muhammed tarafından kurulmuştur. İhşitlere Fatımîler son vermişlerdir. 3. KARAHANLILAR DEVLETİ (840-1212) Doğu ve Batı Türkistan'da egemen olmuş ilk Türk İslam devletidir. Karluk, Yağma, Türkleri tarafından kurulmuştur. -TARIH- 45
>> Karahanlı Devleti'nin bilinen ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han'dır. » Satuk Buğra Han döneminde Satuk Buğra Han'ın Müslüman olması İslamiyet'in Karahanlılar arasında hızla yayılmasına neden oldu. » Yusuf Kadir Han'ın ölümünden sonra doğu ve batı bölgeleri arasında çıkan anlaşmazlık üzerine devlet ikiye ayrıldı. >> Batı Karahanlı Devletine Harzemşahlar son verdi. Doğu Karahanlı Devleti, önce Büyük Selçuklu hakimiyetine girmiş, daha sonra Karahıtaylılara bağlanmıştır. 1211 yılında ortadan kalkmıştır. Karahanlı Devletinin Özellikleri » Orta Asya'da İslam dinini resmen kabul eden ilk Türk İslam Devleti'dir. » İpek Yolları'na sahip olarak ticareti geliştirmişlerdir. » Türklerin İslâm dinine girmesinde önemli görevler almışlardır. » Devlet yönetiminde ve diğer teşkilatlarda Selçuklulara öncülük etmişlerdir. » Buhara, Kaşgar, Semerkant, Talas, Fergana gibi şehirler ilim ve kültür merkezi haline getirilmiştir. 4. GAZNELİLER (963-1187) Afganistan'da kurulmuş birTürk Devleti'dir. Adını başkenti Gazne şehrinden almıştır. >> Kurucusu Samanoğulları Devleti'nin valisi olan Alptegin'dir. » En güçlü seviyeye Sultan Mahmut döneminde ulaştılar. » 1040 yılında Büyük Selçuklularla yaptıkları Dandanakan Savaşı'nı kaybeden Gazneliler yıkılma sürecine girdiler.
» Türk tarihinde ilk kez "Sultan" unvanını kuiianmışlardır. » Samanoğulları Devleti'ni ortadan kaldırmışlardır. » Hindistan'da İslamiyet'in yayılmasını sağlamışlardır.
» Milli benliklerini koruyamamışlar, zamanla Araplaşmışlardır. » Devletin yıkılmasını etnik yapının farklı olması kolaylaştırmıştır.
» Büyük Selçuklu Devleti, Oğuz Türkleri tarafmdan kurulmuştur. » Devleti kuranlar Selçuk Bey'e bağlı olduklarından devlet bu adla anılmıştır. >> Aşağı Seyhun ile Hazar denizi arasındaki geniş bozkırlarda yaşayan Oğuzlarda ordu komutanı olarak görevli olan Selçuk Bey, Oğuz Yabgu'su ile anlaşmazlığa düşmüş ve çevresiyle birlikte Seyhun Irmağı'nın aşağısında bulunan "Cent" şehrine yerleşmiştir. Oğuzlar devletine karşı, Samanoğulları'ndan yardım istemiş ve çevresiyle birlikte İslamiyet'i kabul etmiştir. Samanoğulları devletinin Karahanlı ve Gaznelilerle mücadelesi sonucu yıkılmasıyla ve Selçuk Bey'in ölmesiyle dağılan oğuz boylarını Selçuk Bey'in torunlarından Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler, yeniden toparlamış ve devleti kurmayı başarmışlardır. Tuğrul ve Çağrı Beyler Dönemi » Horasan bölgesi için, Gaznelilerle, Dandanakan (1040) savaşını yapmışlardır. Dandanakan Savaşı (1040) Nedeni: Gazneliler' in Selçuklu gücünü Horasan'dan atmak istemesi Önemi: Selçuklular, bu savaştan sonra sürekli gelişme aşamasına girerken, Gazneliler zayıflama ve yıkılış sürecine girmişlerdir.
» Tuğrul Bey Selçuklu Devleti'nin kurulmasından sonra Horasan'a gelen Oğuzlar'ı Anadolu'ya sevk ederek, hem onların Müslüman ülkelere zarar vermelerini önlemiş hem de Anadolu'nun fethedilmesine zemin hazırlamıştır. » Oğuzların Anadolu'ya akınları Çağrı Bey'in keşif seferiyle başlamıştır. (1016). Anadolu'ya yapılan seferlerin artması üzerine, Pasinler savaşı yapılmıştır. » Selçuklular ile Bizans ordusu arasında ilk büyük savaş Pasinler'de oldu.
46- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-    PasinlerSavaş 1(1048)
Anadolu'ya yönelik Nedeni: Selçukluların akınlarının artması
Önemi: Türklerin Anadolu'nun fethi için Bizans'la yaptıkları ilk büyük savaş ve kazandıkları ilk büyük zaferdir. lîilgiNotu / Anadolu'nun fethinde üç önemli savaş görülür; * » Abbasi Halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskısı üzerine Tuğrul Bey'den yardım istemesiyle, Tuğrul Bey iki defa Bağdat seferi düzenlemiş, Büveyhoğullarına son vermiştir. Tuğru! Bey, Abbasi Halifesi tarafından doğu ve batının sultanı ilan edilmiştir. İslam dünyasının koruyuculuğu ve liderliği Selçuklulara geçmiştir. Alp Arslan Dönemi (1064-1072) » Önce Gürcistan üzerine yürüyerek Gürcistan'ı kendine bağlamıştır. » 1071 yılında Malazgitfi fethederek Mısır'a yönelik bir sefer için Halep'e geldi. Bu sırada Bizans İmparatorluğunun Doğu Anadolu'ya doğru hareket ettiğini öğrenince, Selçukluların Anadolu akınlarında üs olarak kullandıkları Ahlat'a döndü.
Sonuçları: Anadolu kapıları Türklere açıldı. Bu savaştan sonra Türkler, yoğun oiarak Anadolu'ya göç etmeye başladılar.
- Türklerin batıya ilerleyişleri üzerine Bizans'ın Papa'dan yardım isteği, Haçlı Seferlerine sebep olmuştur. Önemi: Türk milletine yeni bir yurt, yeni bir gelecek, yeni bir tarih hazırlayan önemli bir zaferdir. Melikşah Dönemi (1072-1092) » Büyük Selçuklular en parlak dönemlerini Melikşah Döneminde yaşadılar. » Sultan Melikşah bütün Müslüman ülkeleri yönetimi altına alma politikası izlemiştir. » Dönemin en önemli iç olayı "Batınilik" propagandasıdır. Hasan Sabbah, Selçukluları içten parçalamak ve yönetimi ele geçirmek için Batınilik mezhebini yaygınlaştırmaya ve ileri gelen Türk yöneticilerini öldürtmeye başlamıştır. » Nizamiye Medresesi bu dönemde önemli bir eğitim-öğretim kurumuna dönüşmüştür. » Sultan Melikşah adına "Celali Takvimi" düzenlenmiştir. Devletin Dağılışı Ve Yıkılışı » Melikşah'ın ölümünden sonra oğulları arasında taht kavgaları çıkması, devleti yıpratmıştır. Son Selçuklu sultanı "Sencer"dir. Sencer'in , Katvan savaşında (1141) Karahıtaylara yenilmesi devletin dağılış dönemi hızlandırmıştır. Sultan Sencer'in ölmesiyle Selçuklu Devleti parçalanmıştır (1157).
b. Yönetime küstürülen Oğuzların ayaklanmaları c. Haçlı Seferleri d. Doğudan gelen Moğol akınları e. Batınilerin çalışmaları f. Abbasi Halifelerinin egemenlik gücünü geri
g. Atabeylerin, merkezi otoritenin zayıflamasıyla, bağımsızlık ilanları BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNE BAĞLI DEVLETLER 1. Horasan Selçukluları: Irak Selçukluları ortaya çıkınca Büyük Selçuklulara denilmiştir. -TARIH- 47
Merkez: İran Oğuzlar son verdi. 4. Suriye Selçukluları (1069-1118): Merkez: Dımaşk (Şam) Dımaşk ve Halep olarak iki kola ayrılmıştır. Halep koluna Artuklular son verdi. Dımaşk kolu iç karışıklıklar sonucu sona erdi.
1243 Kösedağ savaşından sonra Moğollara bağlı duruma gelmişler, Sultan II. Mesut'un ölümüyle son bulmuşlardır. Büyük Selçuklu Devletine Bağlı Atabeylikler 1. Salgurlular (Fars Atabeyliği) (1148-1286) Merkezi Şiraz'dır. İlhanlılarson verdi. 2. İldenizliler (Azerbaycan Atabeyliği) (1146 - 1225) Merkezi Tebriz'dir. Harzemşahlar son verdi. 3. Beğteginoğulları (Erbil Atabeyliği) (1144 - 1232) Merkezi Erbil'dir. Varisi olmadığı için, vasiyet gereği Abbasi Halifeliğine katıldı
Selçuklu Devleti'nin Özellikleri » Adını Selçuk Bey'den almış, devleti Tuğrul ve Çağrı Bey'ler kurmuştur. » İslamiyet'i dış saldırılara karşı korumuşlardır. İslam ülkelerini bir yönetim altında birleştirmişlerdir. » Anadolu'nun Türkleşme sürecini başlatmışlardır. » Türk - İslam kültürünü sentezlemişlerdir. İslam uygarlığını geliştirmiş ve yaymışlardır.
» XI. yy.da doğuda Seyhun Irmağı, batıda Akdeniz ve Marmara, güneyde Mısır ve Basra Körfezi'ne kadar sınırlarını genişletmişlerdir. 6. HARZEMŞAHLAR DEVLETİ (1097-1231) Hazar Denizi ve Aral Gölü çevresinde Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılması üzerine Harzemşahlar Devleti tam bağımsız olarak kuruldu. Harzemşahlar Moğollarla mücadele ederek yıpranmışlar, batıya çekilmişler, Anadolu Selçuklu Devleti'yle mücadeleye girişmişler. 1230 yılında Yassıçemen Savaşı'nda Anadolu Selçuklu Devleti'ne yenilmişler ve yıkılmışlardır.
» Mısır'da Fatımilere son vererek kuruldular. Mısır'da kurulan üçüncü Türk-İslam devletidir. Kurucusu Selahaddin Eyyubi'dir. » Selahattin Eyyubi, Filistin, Suriye, Irak'ı alarak Güneydoğu Anadolu'ya kadar sınırlarını genişletti. Hıttin savaşında (1187) Kudüs kralını yenilgiye uğratarak, Kudüs'ü ele geçirdi. * Üçüncü haçlı seferine sebep olmuştur. » Eyyubilere Moğollar son verdi. 8. MEMLUKLAR (1250-1517) » Eyyubi komutanlarından Aybey tarafından 1250 yılında Mısır'da kurulmuştur. » Moğollar ve Haçlılarla mücadele ettiler. Ayn-ı Calut savaşında Moğolları yenilgiye uğratarak, Suriye ve Mısır'a girmelerini engellediler. » Sultan Baybars, Anadolu'ya yardıma gelerek Moğolları yenilgiye uğrattı. » Abbasi Halifeliğini Mısır'dan sürdürme politikası izlediler. Osmanlılarla özellikle Ramazanoğullan ve Dulkadiroğluları beyliklerini egemenlik altına alma mücadelesine girdiler. » Fatih döneminde bozulan ilişkiler, II.Bayezit döneminde savaşlara dönüştü. Yavuz Sultan Selim Mısır seferiyle, Mercidabık ve Ridaniye savaşları sonucu, Memluklara son verdi. İLK TÜRK İSLÂM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET A.DEVLETYÖNETİMİ - Türkler yeni bir dine girmelerine rağmen, devlet hayatında özellikle hakimiyet anlayışında eski geleneklerini devam ettirmişlerdir. 48- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- Itilgîffotuf
İslamiyet'le birlikte görülen ilk değişme, | hükümdarların halife tarafından onaylanması | zorunluluğudur. Halife adına hutbe okutulur ve| paralarda halifenin adı geçerdi. Bu durum Büyük | Selçuklu Devleti'ne kadar böyle olmuştur. | Selçuklular, eski Türklerdeki geleneklerini koruyarak | hükümdarlık yetkisini Allah'tan aldıklarını kabul | etmişler ve halifeyi sadece din başkanı olarak j ; görmüşlerdir. |
* İslamiyet'ten önce ve İslamiyet'in kabulünden sonra kurulan Türk devletlerinin en büyük zaafı ve yıkılma sebebi hanedana mensup bütün üyelerin tahta çıkma hakkına sahip olmasıdır. Bu idare tarzı, merkezi otorite güç kaybettiği zaman parçalanmayı hızlandırmıştır. Devlet başkanları çeşitli unvanlar kullanmışlardır. Karahanlılar; "Hakan" yerine "Arslan Han", "Yabgu" yerine "Buğra Han" kullanmışlardır. Gazneliler; "Sultan" unvanı ilk kez Gazneli Mahmut için kullanılmıştır. Bundan sonra "Sultan" unvanı kullanılmaya başlanmıştır. Selçuklular; "Yabgu" yerine "Melik" unvanını kullanmışlardır. - Selçuklular, eyaletlere idareci olarak atadıkları şehzadelerin yanına devlet ve askerlik işlerinde tecrübeli ve "Atabey" denen kimseleri görevlendirmişlerdir. * Atabey'in Osmanlılarda karşılığı "lala" idi. - Sultanlar, haftanın belirli günlerinde ileri gelen
ve sancakları taşıyıp Alemdar: Bayrak muhafaza ederdi. Aşçıbaşı: Mutfak işlerinden sorumludur. İçkicibaşı: Ziyafetlerdeki meşrubatları hazırlardı. Emir-i Ahur: Atların bakımından sorumlu idi. - Hükümet'e "Divan-ı Saltanat" denirdi. Başında Yuğruş veya Hace-i Buzurg denilen büyük vezir bulunurdu. Dört büyük divan vardı. Divan-ı Tuğra: İç ve dış yazışmaları yürütmekle sorumludur. Divan-ı İstifa: Mali işlerden sorumludur. Divan-ı Arz: Askeri işlerden sorumludur. Divan-ı İşraf: Askeri ve adli işler dışındaki devlet memurlarını teftiş etmekle sorumludur. - Taşra teşkilatında yer alan eyaletlerin başında "şıhne" adı verilen askeri valiler, bölgelerin başında melik unvanını taşıyan hanedan mensupları bulunurdu. Amid: Şehir ve kasabaların mülki idaresinden sorumludur. Amil: Şehir ve kasabaların mali işlerinden sorumludur. Mutesib: Belediye işlerinin kontrolünden sorumludur. Ulag: Posta şebekesine verilen addır. - Adliye Örgütü, Şer'i hukuk ve örfi hukuk olarak ikiye ayrılmıştır.
* Bunlar dışında, devlete karşı işlenen ağır suçlar, sultanın başkanlığındaki özel mahkemelerde hükme bağlanırdı. B. ORDU
-TARIH- 49 devşirilerek özel bir eğitimden geçirilen, sultanın idaresinde bulunan hassa ordusu vardı.
- Büyük Selçuklularda asker yetiştirmek amacıyla "ikta" istemi uygulamaya konulmuştur. İkta sistemine göre topraklar kişilere kiraya veriliyor ve bu ikta sahiplerinin devlete asker yetiştirmeleri sağlanıyordu. İkta sistemi ile: - Toprağın iyi işlenmesi sağlanmıştır. - Devlet masraf yapmadan büyük bir orduya
* Bu sistem Osmanlılarda tımar adını alır. Selçuklu ordusu 4 bölümden oluşur. Hassa ordusu: İkta sahiplerinin oluşturduğu ordudur. Gulemân-ı Saray: Diğer kavimlerden oluşan, Sultana bağlı ücretli ordudur. Bölgesel kuvvetler: Devlet ileri gelenlerinin askerleridir. Yardımcı kuvvetler: Bağlı devletlerden alınan askerlerdir. - Ordu teşkilâtı 10'lu sisteme dayanıyordu.
- Yarı göçebe bir hayat yaşayan Türkmen kitleleri, Türk-İslâm devletleriyle yerleşik hayata geçmiştir. ftilgi Notu f
Ekonominin gücü, bastırılan paraların cinsinden de anlaşılmaktadır. Büyük Selçuklu Devleti'nde Tuğrul Bey, Alparslan ve Melikşah altın para bastırmışlardır. D. DİNİHAYAT Türkler, İslâmiyeti kabul ettikten sonra bu dine bağlanmışlar ve onun yayılması için büyük bir gayret sarfetmişlerdir. İslamiyet'teki cihad anlayışı ile Türklerin cihan hakimiyeti felsefesi uygun düşüyordu.
Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
Pasinler Savaşı, Bizans'ın Anadolu'daki otoritesini sarsmıştır.
elçuklularda hutbe, Sultan adına okutulur ve