TüRKİye 2010 İlerleme raporu {com(2010) 1327} İ Ç İ ndek I l e r

4.8. Fasıl 8: Rekabet Politikası

Türkiye, antitröst alanında bazı ilerlemeler kaydetmiştir. Rekabet Kurumu iki adet tebliğ kabul etmiştir. Bu kurallar, davalının sözlü savunma toplantılarına, dava dosyalarına erişim haklarına ve ticari sırların korunmasına dair kuralları ortaya koymaktadır. Rekabet Kurumu ile Kamu İhale Kurumu, kamu ihalelerindeki rekabet ihlallerini ele almak için bilgi değişimini ve işbirliğini kolaylaştıran bir protokol imzalamıştır. Bununla birlikte, Türkiye’nin, yatay işbirliği anlaşmalarına ve de minimis kurallarına ilişkin AB müktesebatını mevzuatına aktarması gerekmektedir. Ayrıca, Türk Rekabet Kanunu, pazar payları %20’nin altında olan banka birleşmeleri ile pazar payı alımlarına uygulanmamaktadır.

Rekabet Kurumu’nun genel olarak idari kapasitesi yüksektir. Sözkonusu Kurum, tatmin edici düzeyde idari ve operasyonel bağımsızlığa sahiptir ve personeline yüksek seviyede eğitim sağlamaktadır. Kurum, rekabet kurallarının uygulanması konusunda çok iyi uygulama geçmişine sahiptir.

Kamu teşebbüsleri ile münhasır ve özel haklara sahip olan teşebbüslere ilişkin kuralların uyumlaştırılmasına yönelik ilerleme kaydedilmemiştir.

Devlet yardımı alanında iyi düzeyde ilerleme kaydedilmiştir. Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun kabul edilmiştir. Bu Kanunla, ayrıca bu görevin yerine getirilmesi için Hazine Müsteşarlığı bünyesindeki kurumsal bir yapı ile desteklenen yetkin bir otoritenin kurulması kabul edilmiştir. Bu birimlerin mümkün olan en kısa sürede operasyonel olmaları gerekmektedir. Kanun, Türkiye’nin Gümrük Birliği yükümlülüklerine uygun şekilde, yardım planlarının bildirimi ve izlenmesine ilişkin hükümler içermektedir. Hizmetler sektörü Kanunun kapsamı dışındadır.

2009 yılında, Türkiye, ülkenin en az gelişmiş bölgelerini hedefleyen bir teşvik paketi kabul etmiştir. Bu paketin bazı kısımları henüz Gümrük Birliği kuralları ile uyumlaştırılmamıştır.

Çelik sektörüne yapılan devlet yardımına ilişkin olarak biraz ilerleme kaydedilmiştir. 2001 ve 2006 yılları arasında bu sektörün desteklenmesine yönelik devlet uygulamalarının nihai olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ulaştırma veya enerji sektöründe devlet yardımını düzenleyecek kurumların veya yasal bir çerçevenin oluşturulmasında ilerleme kaydedilmemiştir.

Sonuç

Antitröst ve birleşme kontrolü alanında, Türkiye yüksek seviyede bir uyum düzeyine sahiptir. Türkiye rekabet kurallarını etkili bir şekilde uygulamaktadır. Rekabet Kurumu tatmin edici düzeyde bir idari ve operasyonel bağımsızlığa sahip olmaya devam etmektedir. Devlet yardımı alanında iyi düzeyde ilerleme kaydedilmiştir. Denetleme otoritesi oluşturan Devlet Destekleri Kanunu kabul edilmiştir. Türkiye’nin, devlet yardımlarını, Gümrük Birliği ve AKÇT Serbest Ticaret Anlaşması’nın gerekliliklerine uygun hale getirmesi beklenmektedir.

4.9. Fasıl 9: Mali Hizmetler

Bankalar ve mali gruplar alanlarında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Kurumlar, küresel krizin bankacılık sektörü ile bilançoları üzerindeki olumsuz etkilerini yumuşatmak amacıyla yeni tedbirler almışlardır. Türkiye Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) rezerv ve likidite şartlarına bazı esneklikler getirmişlerdir. BDKK, Lübnan Bankacılık Kontrol Komisyonu ve Ukrayna Merkez Bankası ile Mutabakat Zabıtları imzalamış, böylece bu tür anlaşmaların toplam sayısı 21’e yükselmiştir. BDDK, risk esaslı denetim rehberlerinin güncellenmesi ve taslak uygulama mevzuatının düzenleyici etki analizi için araştırmalar başlatılması yoluyla denetleme ve uygulama kapasitesini geliştirmiştir. BDDK, 2009 yılında Basel Bankacılık Denetim Komitesi ve Finansal İstikrar Kuruluna üye olarak kabul edilmiştir. Basel II Uzlaşısının kredi kurumları ile yatırım kuruluşlarına uygulanmasına yönelik ilerleme kaydedilmemiştir. Bankalar ve mali gruplar alanındaki mevzuat büyük ölçüde tatmin edici olmaya devam etmektedir.
Sigortacılık ve bireysel emeklilik alanlarında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Hazine Müsteşarlığı, hâlâ, gerekli görmesi halinde, motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigorta tarifelerini yeniden düzenleme hakkına sahiptir. Hazine Müsteşarlığı, maruz kaldıkları riskleri izlemek amacıyla, bütün sigortacılık şirketlerinin hizmet alımı faaliyetlerini 3 ayda bir bildirmesini zorunlu kılmıştır. Hazine Müsteşarlığı, katastrofik riskler ve sigortacılık şirketlerinin, müşterilerinin tazminat talepleri geçmişini göz önünde bulundurmaları şartına ilişkin ayrıntılı bir tebliğ yayımlamıştır. Yükümlülük karşılama yeterliliğinin hesaplanması, oldukça düşük olan motorlu araçlar, zorunlu mali sorumluluk sigortası asgari tazmin tutarları ile garanti fonunun kapsamı sigortacılık mevzuatındaki ana boşlukları teşkil etmektedir. Sonuç olarak, sigortacılık sektöründeki AB müktesebatıyla uyum kısmi kalmaya devam etmektedir.
Sigortacılık mevzuatının, Yükümlülük Karşılama II Çerçevesi ile -2009/138/AT sayılı Yükümlülük Karşılama II Direktifi ve uygulama tedbirleri- uyum çalışmaları hazırlanmaktadır.
Sigortacılık ve bireysel emeklilik sektöründe bağımsız bir düzenleyici ve denetleyici kurumun oluşturulmasına yönelik ilerleme kaydedilmemiştir.

Türkiye’nin mali piyasa altyapısına ilişkin yasal çerçevesi halihazırda AB müktesebatıyla büyük ölçüde uyumludur.

Menkul kıymet piyasaları ve yatırım hizmetleri konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), gayrimenkul yatırım ortaklıklarının halka arz işlemlerini kolaylaştırıcı bir tebliğ yayımlamıştır. SPK, Uluslararası Bağımsız Denetim Düzenleyicileri Forumu’na üye olmuştur. Menkul kıymetler piyasalarındaki işbirliğini geliştirmek için üst düzey koordinasyon birimi olarak Türkiye Sermaye Piyasası Danışma Konseyi kurulmuştur. Geçici bir tedbir olarak, yabancı menkul kıymetlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda kotasyonu için, SPK genel bakanlık onayı almıştır. SPK, Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği değiştirmiş, böylece aracı kurum piyasasına girişi ve söz konusu piyasadan çıkışı kolaylaştırmıştır. Yatırımcı tazmin sistemleri, piyasanın kötüye kullanımı ve kolektif yatırım kuruluşları bağlamında ilerleme kaydedilmemiştir. Bununla birlikte, Finansal Araç Piyasaları Direktifi ve prospektüs şartları konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Yukarıda atıfta bulunulduğu üzere, bankacılık ve banka dışı mali sektörde ihtiyati standartlar ve denetim standartlarının güçlendirilmesinde ilave ilerleme kaydedilmiştir.
“Mali Hizmetler”, Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi (GİDİK) tarafından 11 Aralık 2006 tarihinde Türkiye’ye ilişkin olarak kabul edilen ve 14/15 Aralık 2006’da Avrupa Konseyi tarafından onaylanan kararların kapsadığı sekiz fasıldan biridir. Kıbrıs bayrağı taşıyan veya uğradığı son liman Kıbrıs’ta olan gemi ve uçakların taşıdığı malların serbest dolaşımı üzerindeki sınırlamalar devam ettiği müddetçe, Türkiye bu fasla ilişkin müktesebatı bütünüyle uygulayabilecek konumda olmayacaktır.
Sonuç
Denetleyici kurumların ilave ihtiyati tedbirler almış olmasından dolayı, mali hizmetler alanında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Türkiye’nin AB müktesebatına genel uyumu kısmi düzeyde kalmaya devam etmektedir.