Türkiye’de Azınlıklar, Kültürel Haklar

Baskın Onan: Ben zaman sorunundan dolayı kısa konuşmak istiyorum. Şimdi her grup, düşünce, felsefe kendine mitoslar (efsaneler) edinir. Bu mitosların bir miktar maddi temeli vardır. Bir miktar da yoktur. Şimdi Kürtlere muhtariyet vereceğiz sözünü Mustafa Kemal etmedi Ocak 1923 İzmit basın toplantısında. Biliyorsunuz o İzmit basın toplantısı şudur: İstanbul’a gitmek istemedi, çünkü İstanbul matbuatı kendisi hakkında olumsuz şeyler yazmıştı. Ama basın orada, onu etkilemesi önemli. Onları İzmit’e çağırdı. Bugünkü Atatürk Köşkü denilen yerde bir basın toplantısı yaptı. Bu basın toplantısında yazılmamak kaydıyla konuşulan üç konudan bir tanesi de Kürt meselesidir. Sonra Kaynak Yayınları bu toplantıyı tam metin olarak yayınladı ama, ancak yetmiş sene sonra. Orada Mustafa Kemal’in ifade ettiği husus şudur, tam metin olarak : Ahmet Emin Yalman, Vatan gazetesi sahibi ve başyazarı diyor ki; “Efendim, bu doğudaki Kürtler meselesi ne olacak?” Mustafa Kemal’in cevabı: “Biliyorsunuz, Teşkilat-ı Esasiyenin 21. Maddesi vilayetlere muhtariyet tanımaktadır. Bu meyanda tezekkür ettiğiniz zaman meseleyi anlayabiliriz”. “Yalnız” diye ilave ediyor hemen arkasından, “Kürtler ile Türkler et ile tırnak haline gelmişlerdir. Bunların coğrafi olarak ayrılması mümkün değildir. Bilhassa, meseleyi bu şekilde mütalaa edeceğiz” diyor ve kapatıyor. Mustafa Kemal bir elin parmak sayısı kadar az kullanmıştır, Kürt terimini. Kürt demek istemediği zaman Osmanlı-İslam ekseriyeti demiştir. Ben bunları teker teker saydığım zaman, Söylev ve Demeçler, Tamim ve Telgraflarına kadar, özel anılarına kadar saydığım için iyi bilen birisiyim. Hep Osmanlı-İslam ekseriyetini kullanmıştır. Olay budur.

Diğer yandan, milliyetçilik demokratik bir talep değil midir meselesinde, talep denilen kavram tabii ki demokratiktir. Çünkü talep olmadığı zaman demokrasi olmaz. Talep gelecek ki, katılım yani demokrasi olsun. Dolayısıyla, milliyetçilikle demokrasi değil, her şey demokratik olayı var. Yalnız en son soru, ilkel demokrasi modern demokrasi sorusuna iki kelimeyle cevap verecek olursam, ben 1970 yılında başladığım ve 74 yılında bitirdiğim doktora tezimi milliyetçilik üzerine yaptım. Kara Afrika’da az gelişmiş ülke milliyetçiliği. Bu ilk çalışmamdır Türkiye’de bu konuda. Doktora tezlerinde bir hipotez, varsayım olur. Doktora tezini yazarsınız, sonuçta da o hipotezin ya yanlış olduğunu kanıtlarsınız yada doğru olduğunu kanıtlarsınız. O hipotez de şuydu: Milliyetçilik iki tane kritere sahiptir. 1: Toplumsal sadakati millet olarak ilan eder. 2: Bu milleti bağımsız ulus devlet içinde örgütlemek ister.

Yalnız benim yaz yazdığım tarih 1974 idi. Şimdi bugün küreselleşme kavramı altında ulus devlet kavramı gittikçe etkisini yitiriyor ve ulus devlet üst kimlik iken, çatı kavram yada şemsiye kavram iken onun üzerinde bir şemsiye kavram oluşuyor. Mesela AB bunların birincisi. Şimdi Bask’lar bağımsız olacak mı olmayacak mı? Nereye gidecek İspanya’dan çıkıp? Gene Avrupa Birliği’nin içerisinde kalacak. Prodi diyor ki, “Yalnız dikkat, üyemiz ülkelerden her zaman bağımsız olup ayrılmak mümkündür ama, bağımsız olup ayrılan Avrupa Birliği’ne girmek için baştan başvurur ve normal prosedürler geçerlidir”. Anlatabiliyor muyum, artık bağımsız ulus devlet kavramı zayıfladı. Bir anlamda iyi ki zayıfladı. Çünkü ulus devlet asimilasyon demektir. Artık asimilasyon bitti. Bir tane asimilasyon kaldı, o da devam edecek: McDonald’s asimilasyonu. Artık Türkiye Cumhuriyetinin kalkıp da kendi alt kimliklerini asimile etmesi diye bir olay yok, bitmiştir. Ve geri dönüş yoktur. Ne kişilerin ne de ulusların hayatında artık geri dönüş yoktur. Dolayısıyla artık ben 1974’te yazdığım “Bağımsız devlet içerisinde örgütlenmesi” hipotezimi ileri sürdüremem artık. 74’te doğruydu ama bugün doğru değil, 2004’de doğru değil. Bugün aradan 30 yıl geçmiş. 30 yıl önce söylediğim aynı şeyi ben gerçeklere rağmen bugün aynen söylersem ben bilim adamı olmam. Bugün artık dediğim gibi üst kimlik değişmiştir, daha üste çıkmıştır. Onun da üstünde insaniyet var. Daha da uzatmayacağım. Ne demek istediğim anlaşılıyor.