Türkiye’de Enerji Verimliliği Projeleri için Finansman Kaynakları Rehberi

Enerji Verimliliği Projelerini Destekleyen Uluslararası Kalkınma Ajansları ve Finans Kuruluşları

Dünya Bankası (IBRD; Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası)

1944 yılında kuruluşundan bu yana, Dünya Bankası, tek bir kurumdan, beş kalkınma kurumunun yakın ortaklığı ile oluşturulan bir gruba dönüşmüştür. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ve Uluslararası Kalkınma Birliği ile birlikte dünya genelinde ağırlıklı olarak yoksulluğu azaltmak üzere hükümetleri, toplulukları ve özel sektör işletmelerini desteklemektedir. Merkezi Amerika’da olan Banka personelinin % 30’u ülke ofislerinde görev yapmaktadır.

Dünya Bankası, 2004 yılında Türkiye’nin enerji bağımlılığını ve sera gazlarının artışını azaltmak üzere özel sektörün yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını desteklemek üzere TSKB ve TKB tarafından uygulanan bir kredi programı yürütmüştür. Bu programın devamı olarak uygulanan ikinci kredi programı özel sektör tarafından gerçekleştirilen ve yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretimi veya enerji verimliliği projelerini desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Ağustos 2009 itibarı ile yürürlüğe giren ve 31 Aralık 2014 de sona erecek bu Kredinin tutarı 600 milyon ABD dolarıdır. (500 milyon Dünya Bankası + 100 milyon Temiz Teknoloji Fonu)-CTF, TSKB ve TKB de 600 milyon ABD ile projeye katılmaktadır. Ağustos 2011 itibarı ile Dünya Bankası kredisinin 436 milyon ABD bölümü harcanmış, 64 milyon ABD lık bölümü kalmıştır. Söz konusu Bankalara yeni kredi tahsis edilmesi söz konusudur. Bu güne kadar Dünya Bankası ve CTF kaynaklarından toplam kapasitesi 578 MW olan 29 civarında çoğu HES olan yenilenebilir enerji projesinin finansmanı sağlanmıştır. Ayrıca 4 rüzgar enerjisi projesi finansmanı da bu kapsamda gerçekleşmiştir. Kâğıt, petrokimya, plastik ve demir çelik sektöründen 12 enerji verimliliği projesinin de finansmanı bu fondan sağlanmıştır.⁷

Dünya Bankası söz konusu krediye ek olarak 500 milyon ABD doları eşdeğeri tutarındaki ek bir krediyi 2011 yılı sonunda devreye sokmuştur. Yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik enerjisi üretimi ve enerji verimliliği projelerine tahsis edilecek kredi Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ve Türkiye Kalkınma Bankası tarafından kullandırılmaktadır.

Dünya Bankası tarafından kredilendirilecek enerji verimliliği projelerinin;

• 
  Yatırımdan sonra asgari %20 enerji tasarrufu ya da
  
• 
  Yatırım getirilerinin asgari %50’sinin enerji tasarrufundan kaynaklanması kriterlerinden birini karşılaması gerekmektedir,
  
• 
  Kredide asgari vade Dünya Bankası kredisi için 4 yıl, Temiz Teknoloji Fonu için 6 yıldır, vade proje gereksinimine göre uzayabilmektedir,
  
• 
  Finansman sağlanacak projenin çevre mevzuatına uyum göstermesi ve bunun belgelenmesi gerekmektedir⁸
  

İLETİŞİM:

Adres: Dünya Bankası Türkiye Ofisi, Uğur Mumcu Cad. No: 88, 3. Kat, A Blok 06700,

GOP, Ankara, Türkiye

Telefon : [phone], Faks : ([phone]

Web: www.worldbank.org.tr

Uluslararası Finans Kurumu (International Finance Corp-IFC)

1956 yılında kurulmuş bulunan ve Türkiye’nin de üye olduğu IFC , özel sektör aracılığı ile ekonomik kalkınmayı geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu kuruluş iş ortakları ile çalışarak gelişme yolundaki ülkelerde sürdürülebilir özel girişime yatırım yapmakta ve müşterilerine uzun vadeli kredi, garanti ve risk yönetimi sağlamaktadır. Bunun yanı sıra danışma hizmeti de vermektedir. IFC özel sektör yatırımcılarının uygun bulmadığı bölge ve sektörlere yatırım yaparak ve ticari olarak riskli olan bölgelerde fırsatlar geliştirmektedir. Türkiye dışında büyüme çabalarında olan Türk şirketlerine de destek olmaktadır.

IFC, Türkiye'de enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji konusunda ve özellikle altyapı ve yenilikçi ürünlerle ilgili projelere odaklanmış olup, 2011 mali yılı itibarı ile dört yıllık dönemde, IFC Türkiye'ye 2.5 milyar dolar kadar yatırım öngörmektedir.

İLETİŞİM:

Büyükdere cad. No: 185, Kanyon Ofis Bloğu, Kat 10, 34394 Levent, İstanbul

Telefon: [phone] Fax: [phone]
http://www.ifc.org

Avrupa Yatırım Bankası (EIB; European Investment Bank)

AYB, 1965 yılından bu yana kalkınma desteği sağlayan bir kamu kuruluşu olarak Türkiye’deki projeleri finanse etmektedir. AYB, Türkiye’deki 40 yılı aşan faaliyetleri sırasında yaklaşık 15 Milyar AVRO tutarında yatırım yapmıştır. AYB, Türkiye’nin AB ile bütünleşme sürecine destek olmak üzere 2005-2010 yılları arasında 11 milyar AVRO tutarında fon sağlamıştır.

Mevcut destek türleri ile AYB, genelde proje maliyetlerinin %50’sine kadar olan kısmını finanse etmektedir. AYB kredilerinin; yatırımcının kendi fonlarına ve başka kaynaklardan sağlanan finansmanı tamamlayıcı olması amaçlanmaktadır. Banka, diğer finans kuruluşları veya ticari bankalarla birlikte projeye ve projeyi geliştirene uygun bir finansman paketi sunmaktadır.

AYB yatırımları; doğrudan krediler, çerçeve krediler veya KOBİ’lere yönelik AYB kredileri aracılığıyla finanse etmektedir. Büyük ölçekli projeler, yatırımcı veya diğer banka ve kuruluşlar için kendi kayıt ve şartları doğrultusunda oluşturulan doğrudan krediler aracılığıyla AYB tarafından finanse edilmektedir. AYB, her projeyi ekonomik, mali ve teknik uygunluğu, proje sahibinin mali durumu ve sağlanan teminatın yeterli olup olmadığı yönünden değerlendirmektedir. Ayrıca her proje, çevre üzerindeki muhtemel etkileri açısından yürürlükteki ulusal, Avrupa ya da uluslararası çevre standartlarıyla uyumluluğu çerçevesinde değerlendirilmektedir.

Küçük ve orta ölçekli yatırım projeleri Banka tarafından, çerçeve krediler, KOBİ’lere yönelik AYB kredileri ve orta büyüklükte krediler aracılığıyla, yani finans kuruluşlarına veya ticari bankalara verilen krediler şeklinde dolaylı olarak finanse edilmektedir. Bankanın ortak olarak çalıştığı kuruluşlar, küresel kredi kolaylıklarını küçük ve orta ölçekli işletmelerin, yerel ya da bölgesel yönetimlerin üstlendiği altyapı projelerini finanse etmekte kullanmaktadır. AYB, söz konusu kredi kolaylığıyla ne tür yatırımların finanse edilebileceği ve finansman sağlanacak projenin ve projenin sahibinin nitelikleri üzerinde aracı bankalar ile anlaşma sağlamaktadır. Bu aracı bankalar, proje finansmanı ve kredi tahsisi işlemlerini kendi adlarına ve riski bizzat üstlenerek, kendi kayıt ve şartları çerçevesinde gerçekleştirmektedir.

Bununla birlikte, AYB’nin sağladığı uzun vade olanakları ve uygun faiz oranları proje sahiplerine sunulan şartları iyileştirmektedir. Banka bu tür dolaylı krediler sayesinde, kendi finansal gücünü ortak çalıştığı kurumların yerel ve bölgesel pazar bilgileri ve müşteri ağlarıyla birleştirmektedir. Kurumsal sektör – hem yabancı hem de ulusal özel sektör, Banka’nın finansman enstrümanı yelpazesi genişletilerek ve ulusal para biriminde verilen krediler artırılarak desteklenmektedir. Doğrudan yabancı yatırımının özellikle de az gelişmiş bölge programlarının desteklenmesi, başlıca önceliktir. Az gelişmiş bölgelerin kalkınmasına ve sınır-ötesi ticaret ile bölgesel entegrasyona yardımcı olacak projelere önem verilmektedir. Projeler, teknik yardım ve fon aktarımını harekete geçirecek şekilde, AB fonları ve uluslararası finans kuruluşları ile ortaklaşa finanse edilebilmektedir.

AYB fonlarından yararlananlar arasında kamu ve özel sektör, merkezi hükümet ve belediyeler, yerel bankalar ve sanayi yatırımcılarıyla birlikte yabancı yatırımcılar bulunmaktadır.

AYB tarafından desteklenen sektörler

• 
  Enerji üretimi, taşınması, depolanması ve dağıtımı (elektrik, petrol, gaz, rüzgar ve güneş dahil yenilenebilir enerji)
  
• 
  Enerji verimliliği
  
• 
  Sanayi
  
• 
  Bilişim teknolojisi ve medya
  
• 
  Altyapı (belediye ve çevre altyapıları dahil)
  
• 
  İmalat
  
• 
  Araştırma ve yenilik
  
• 
  Hizmetler
  
• 
  Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler)
  
• 
  Turizm
  
• 
  Telekomünikasyon
  
• 
  Taşımacılık (taşımacılık altyapısı, demiryolu araçları, otobüsler, metrolar vs. dahil)
  

Doğrudan Krediler

Toplam yatırım maliyeti: 50 Milyon AVRO’nun üzerinde olan projelere yöneliktir.

Yatırım türleri: Altyapı, enerji, çevre, sağlık, eğitim, Ar-Ge, sanayi ve hizmet sektörleri dahil olmak üzere geniş bir yelpazedeki uygun proje türleri.

Yararlananlar: Belediyeler de dahil olmak üzere kamu kuruluşları, özel amaçla bir araya gelen gruplar, kamu ve özel sektör şirketleri.

Finansman limiti: AYB finansmanı proje maliyetinin % 50’si ile sınırlıdır.

Vadeler: Projenin ekonomik hizmet ömrü ve nakit akışını yansıtan özel koşullar da dahil olmak üzere sanayi projeleri için normalde 5 ila 12 yıl arası, altyapı ve enerji projeleri için 12 ila 25 yıl arası.

Faiz oranı: AYB’nin sahip olduğu AAA derecelendirmesi sermaye piyasalarındaki en iyi oranları elde etmesine olanak vermektedir. Kredi kullananlar bu faiz oranlarından Banka’nın maliyetlerini ve uygulanabilir ise sınırlı bir risk marjını karşılamak için alınan küçük bir farkla yararlanabilmektedir.

Banka, sabit ve dalgalı faiz oranları ile finansal esneklik sağlayan farklı yapılar sunmaktadır. Bunlar arasında gözden geçirilebilir sabit oranların yanı sıra sabit orandan dalgalıya ve dalgalıdan sabite dönüştürülenler gibi seçenekler bulunmaktadır.

Para birimleri: Krediler, ABD Doları, İsviçre Frangı ve Japon Yeni’nin yanı sıra, AVRO, Türk Lirası ve diğer AB Üyesi Devletlerin para birimlerini içerecek şekilde bir veya daha fazla para biriminde kullandırılabilir. AYB aynı zamanda yaygın fon programı sayesinde yerel sermaye piyasalarının gelişimini de desteklemektedir.

Geri ödeme: Geri ödemeler genellikle eşit yıllık veya altı aylık taksitler şeklinde yapılmaktadır ancak anapara geri ödemesiz süreleri de içerecek şekilde gereksinimlere göre şekillendirilmiş geri ödeme takvimleri oluşturmak da mümkündür.

Teminat: AYB kredileri, projenin yapısına ve kredi alanın niteliğine bağlı olarak yeterli teminat gösterilmesini gerektirmektedir. Özel sektöre verilen AYB kredileri teminat gerektirir ve bu teminat bir veya daha fazla uygun banka tarafından verilebilir.

Çerçeve Kredileri ve KOBİ’lere Yönelik AYB Kredileri

Yatırım maliyeti 25 Milyon AVRO’nun altındaki projelere yönelik kredi hatları, bölgede bulunan AYB çalışma ortağı veya aracı bankalar üzerinden tahsis edilmektedir.

Aracı bankalar AYB’den aldıkları fonları her bir projeyi değerlendirmek suretiyle riski bizzat üstlenerek kullandırmaktadır. Bu fonlardan yararlanmak isteyen küçük ve orta ölçekli proje sahipleri doğrudan AYB çalışma ortağı olan bankalara başvurmalıdır. AYB’nin Türkiye’deki çalışma ortağı kuruluşlarının listesi www.eib.org/intermediaries internet adresinde bulunabilir.

Yatırım türleri: Özellikle küçük ve orta ölçekli sanayi ve hizmet şirketlerinin kurumsal yatırımları, ancak aynı zamanda ileri teknoloji ve AR-GE projelerine de yatırım. Sağlık ve eğitim hizmetlerine ek olarak altyapı, su tedariği ve hijyenine, çevre korumasına ve enerji verimliliğine yönelik projeler.

Yararlananlar: Küçük ve orta ölçekli işletmeler, yerel yönetimler ve diğer kamu kuruluşları veya özel amaçlı gruplar.

Finansman limiti: Yeni projelerin toplam maliyetinin % 50’sine kadar; küçük ölçekli KOBİ yatırımları için toplam maliyetin %100’üne kadar.

Enerji Çerçeve Kredisi⁹

Kredinin tutarı 150 milyon AVRO’dur, AVRO ve/veya ABD Doları olarak kullanım mümkündür. Kredi ile KOBi ve daha büyük ölçekli firmaların yenilenebilir enerji, temiz yakıta geçiş, enerji verimliliği ve çevre kirliliğini önlemeye yönelik yatırımları finanse edilmektedir. Kredi ile sabit yatırım tutarının %50’ye kadar olan bölümünü finanse etmek mümkündür, asgari kredi tutarı 20.000 AVRO’dur, finanse edilecek projelerin sabit yatırım tutarı 50 milyon AVRO’nun altında olmalıdır. Kredinin asgari vadesi bir yıl anapara ödemesiz dönem dahil 4 yıldır, finansal kiralama söz konusu olduğunda asgari vade 4 yıldır, vade proje gereksinimine göre uzayabilir. Krediden yararlanacak firmaların Çevre Mevzuatına uyumlu faaliyet gösterdiklerini belgelemeleri gerekmektedir.

AYB proje döngüsü

AYB fonları için Girişimci talebi başvuruları Banka’nın Lüksemburg’daki genel merkezinde bulunan Güneydoğu Avrupa kredilerinden sorumlu bölüme veya Türkiye’deki ofislerine herhangi bir formaliteye gerek kalmadan iletilebilir.

Proje değerlendirme: Her proje AYB standartları ve AB yasa ve düzenlemeleri doğrultusunda mali ve teknik yönleri ile çevre etkileri açısından değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Banka’nın analizi projenin teknik sağlamlığına ve proje geliştiricisinin benimsenen teknik çözümleri uygulamadaki yeterliliğine odaklanmaktadır. Ayrıca teknik riskler ve bu riskleri azaltmak için alınan önlemler de incelenmektedir. Proje için Yönetim Komitesi onayından sonra Mali sözleşme imzalanmaktadır.

Değerlendirme: Banka, AYB’nın yönetici organlarının yanı sıra ilgili dış taraflar karşısında şeffaflık sağlamak amacıyla projeleri değerlendirme yoluna gidebilir. Değerlendirme bölümü yaptığı çalışmalarla dış gözlemcilerin Banka’nın uygulamalarıyla aşina olmasını sağlamakta ve kurumu da deneyimlerden ders çıkarmaya teşvik etmektedir.

İLETİŞİM

Avrupa Yatırım Bankası Türkiye Bölümü Sekretaryası:

Tel : [phone] – 87100, faks : (+352) 43 79 – 66495
AYB İstanbul Ofisi:

TELPA Plaza Binası Büyükdere Caddesi No: 195, 4. Kat 1.Levent

TR-34394 İstanbul

Tel: [phone] Faks : (212) 269 77 77

www.eib.org