TüRKİYE’de interneti İncelemek konulu

OTURUMU DÜZENLEYEN/ÖNEREN: Mutlu Binark

[e-mail]

1 Birkaç örnek olarak, eleştiri yakasında J. Curran (1991), R. W. McChesney (1996); P. Golding (1997); B. Bimber (1998); R. Davis (1999); M. Margolis ve D. Resnick (2000); A. G. Wilhelm (2000); yüceltme yakasında ise M.L. Dertouzos (1991); J.A. Knapp (1997); D. Porter (1997); S. Bentivegna (1998) sayılabilir. Demokrasi, politik yaşam ve teknoloji ilişkisini masaya yatıran derleme eserlere örnekler de W.L. Bennett ve R. M. Entman (2001); K.L. Hacker ve J.van Dijk (2000); F. Webster (2001) editörlüğündeki çalışmalardır.

2 Bu noktada internet çalışmalarının hala ne kadar devinim içinde olduğunun en büyük kanıtı Howard Rheingold’ın Sanal Topluluklar (Virtual Communities) adlı yapıtıdır. Eserin 1993’teki ilk baskısında Rheingold, özellikle online tartışmalar yoluyla insanların siyasal sürece daha çok katılacağını öne sürer. Eserin 2000 yılındaki ikinci baskısında ise Rheingold’ın artık coşkusunu büyük ölçüde yitirdiğini ve internetin demokratik katılımdaki rolüne daha kuşkucu yaklaştığını görürüz. 2000 yılı baskısında Rheingold şöyle yazmaktadır: “Kitlelerin kitlelerle iletişimindeki potansiyel gücün, geleceğimizi biçimleyecek olan siyasal çarpışmalarda bir fark yaratacağının garantisi yoktur”.

3 “Chiapas ha side una guerra de tintas, de palabra escrita, una guerra en el Internet.” Gurría’nın 37 ülkenin işadamlarına yaptığı konuşmadan, Rodolfo Montes, “Chiapas Is a War of Ink and Internet,” Reforma 26 Nisan 1995. İngilizceye çevrilmiş metin için bkz:

http://www.hartford-hwp.com/archives/46/037.html

4 La Neta İspanyolca argosunda “gerçek hikaye” anlamına gelirken, İngilizcede İnternetin kısaltılmışı olan “net” kelimesi ile sözcük oyunu oluşturmaktadır (Martinez-Torres, 2001).

5 “The Internet treats censorship as a malfunction and routes around it.”

 http://www.icq.com/theICQstory

6 İnternet'de, ICQ, IRC, sohbet (chat) vb. bilgisayar dolayımlı iletişim ortamlarında gerçekleşen iletişim biçeminin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• 
    Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamlarının varoluş nedeni, içeriği ister ciddi isterse hafif olsun, en basit anlamı ile sohbet etme ve enformasyon paylaşımı istemine temellenir. Ortamda istemin gerçekleşmesi düzçizgisel değildir, tam tersine, katılımcılar arasında çok boyutlu ve çok yönlü bağlanmalar gerçekleşir.
  
• 
    Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamları genel olarak "doğrudan" ve "eş-anlı" ileti değiş-tokuşu sağlar.
  
• 
  Bu ortamların katılımcılarının fiziksel görünüşleri, özel bir görsel malzeme iletilmediği sürece belli değildir. Fiziksel belirsizlik durumu, katılımcıların cinsiyetlerinin sadece dil pratiği üzerinden kurulmasına olanak verir. Katılımcının cinsiyetine ilişkin verdiği bilgi ya da konuşma biçemi, kullandığı sözcük dağarcığı katılımcının cinsiyetine ilişkin ip ucu sunar.
  
• 
  Katılımcı kendini ancak "dil" ile ifade edebilmektedir. Beden dilinin yerini bu ortamda kullanılan bazı simgeler almıştır. Katılımcı bu simgelere aynı zamanda sosyo-duygusal tepkilerini de ifade etmekte başvurur.
  
• 
  Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamına katılımcılarının bir anlamda bedenlerini ve bedenlerine yazılmış toplumsal-kültürel ve ekonomik kodları geride bırakmalarından ötürü yeni kimlik kurmaları sürekli olarak mümkündür
  
• 
  Ancak, katılımcılar beraberlerinde bilgisayar dolayımlı iletişim ortamına toplumsal ve kültürel bir bagajı da taşırlar. Bu bagajı, katılımcının toplumsal cinsiyetinden, yaşından, dinsel inancından, belli bir mezhebe bağlılığından, sosyal-kültürel sermayesinden, sosyo-ekonomik statüsünden ve yaşam deneyimlerinden kaynaklanan, dünyayı ve yaşamı "siyasal" olarak anlamlandırma biçemleri doldurur.
  

Yukarıda sayılan özellikleri değerlendirerek, bilgisayar dolayımlı iletişim iletişimin melez bir iletişim biçimi olduğu söylenebilir: çünkü iletişimde bulunanlar “konuşur” gibi yazmaktadır, ancak yaptıkları söz-edimi yazılıdır (Mann ve Stewart 2002:182). Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamında katılımcı kendini dilsl pratikler aracılığı ile bedenleştirmektedir. Örneğin Lisa Nakamura’nın İnternet’de “ırk”ın tarif edilmesini bir rol oynama sitesi (“role-playing”) olan LambdaMoo örneğinde incelediği çalışması, oyuncuların beden özelliklerini tanımlarken “ırk”ı da tanımladıklarını göstermiştir (2001:227). Nakamura oyuncunun göz, saç rengi, boy, kilo, yaş, dişi-erkek-nötr şeklinde “karakter kimlik bilgisi” verdiğini, eğer karakterin “ırk”ından hiç bahsedilmiyorsa, tüm oyuncuların o karakteri “beyaz” ırktan varsaydığını belirtmektedir (228). Cameron Bailey ise online dünyada kimliklerin seçilip, oynandığını, değiştirildiğini veya verili olarak ele alındığını belirtirken, bu dünyanın katılımcı bireyinin kendisini ancak dil aracılığı ile ifade etmesinden ötürü, kimlik kurgulamasının çok yönlü eylemesinden yararlanabileceğini öne sürer. Birey seçici bir kurgu yapabilir ya da yalan söyleyebilir. Bailey’e göre, bedene “sanal bir deri” giydirilebilir. Üstelik bilgisayar dolayımlı iletişim ortamının zamana ilişkin hızı ve uzama ilişkin belirsizliği buna olanak sağlar. (2001:335-336) Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamı melez bir iletişim biçimidir, çünkü ikinci olarak, katılımcıların da kimlik kurguları sürekli bir rol oyna veya diğer bir deyişle performans üzerine temellenmiştir. Katılımcıların kimlikleri etkileşim içindedir, yani akışkandır (Slater 2002:536; Turkle 2001:241).