TüRKİYE’de interneti İncelemek konulu

4. Gamze Göker-“Kadınlar ve Erkekler On-Chat”

Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi mezunu olan Göker, Interpro firmasının yayınladığı BT Haber dergisinde muhabir olarak çalışmıştır. Ankara Ün. SBE. Kadın Çalışmaları Anabilim Dalında BT Haber dergisi örneğinde cinsiyetçi örüntülerin yeniden üretim pratiklerini sorgulayan yüksek lisans tezini 2003 yılında tamamlamıştır.

E posta adresi: [e-mail]

5. Burcu Y. Çavuş- “Mekan ve Uzam Arasında: İstanbul’daki İnternet Kafeler”

1995 yılında Robert Kolej İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. 1999

yılında, Bennington Koleji (ABD) Edebiyat Fakültesi Amerikan Dili ve Edebiyatı
Bölümü'nden Oyun Yazarlığı diplomasıyla mezun oldu. New York Broadway'de çeşitli
oyunlarda reji ve prodüksiyon asistanlığının yanısıra dramatürji çalışmaları yaptı. Ayni dönemde, Türkiye'de TRT 1, TRT 2, ATV ve TRT Radyosu'nda çeşitli
belgesel ve kültür programlarının yapım ve yazım aşamalarında görev aldı
Çeşitli organizasyon şirketlerinin tanıtım ve halkla ilişkiler bölümlerinde çalıştı.
2003 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi Görsel Iletişim Tasarımı Bölümü'nden
yüksek lisans derecesi aldı. 2001 yılından bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi Sahne ve
Gösteri Sanatları Yönetimi Bölümü'nde Kültür ve Sanat yöneticiliği üzerine
dersler vermektedir.

E-posta adresi: [e-mail]

6. Kerem Batır-“İnternet”in Hukuki Düzenlemesi”
1994-1995 öğrenim yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olan Kerem Batır yüksek lisans tezini uluslararası andlaşmalar konusunda yapmıştır. Akademik kariyerine Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İİBF Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde Devletler Hukuku ABD.nda araştırma görevlisi olarak başlayan yazar,1998 yılında girdiği Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü AB Hukuku Anabilim Dalı Doktora programına halen devam etmektedir. 2001 yılında Jean Monnet Bursunu kazanan Batır 2001-2002 öğretim yılında London School of Economics’den ikinci yüksek lisans derecesini almıştır. Halen Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü AB Hukuku Anabilim Dalı’nda araştırma görevlisi olarak görev yapmaktadır. Yazar Marmara Journal of European Studies dergisinin yayın kurulu üyesidir. İki uluslararası ve üç ulusal projede koordinatör yardımcısı ve proje takımı üyeliği gibi görevler alan yazarın medya ve İnternet hukuku alanlarında yayınlanmış makaleleri ve konferans tebliğleri mevcuttur. Araştırmalarının uluslararası hukuk, medya hukuku ve rekabet hukuku konularında (ve özellikle bu üç alanın kesiştiği noktalarda) yoğunlaştıran Batır’ın www.dorduncukuvvetmedya.com sitesinde medya hukuku başlığı altında yazıları yayınlanmaktadır.
E-posta adresi: [e-mail]

7. Mutlu Binark-“İnternet’i ve/ya Bilgisayar Dolayımlı İletişim Ortamını İncelemek İsteyen Bir Araştırmacının Soruları ve Sorunları”

Ankara Üniversitesi B.Y.Y.O. Radyo-Televizyon Bölümü 1989-190 mezunu olan Mutlu Binark, 1992 yılında Ankara Ün. SBE.nde “Tv. Gündüz Serialleri ve Etkin Kadın İzler Kitle” konulu yüksek lisans tezini tamamladı. 1995-1997 yılları arasında Japon hükümetinin Monbukagakusho bursu ile Tokyo Üniversitesinde doktora çalışmalarına devam etti. 1999 yılında “Enformasyon Teknolojilerinin Toplumsal Cinsiyete Bağlı Kullanımı: Japonya ve Türkiye Örneği” başlıklı araştırması ile Ankara Ün. SBE. “İletişim Bilimleri” ABD.da doktora derecesi aldı. Doktora sonrası çalışmalarına Danimarka’nn Aarhus ve Syddansk Üniversitelerinde aldığı araştırma bursları (2000 ve 2002) ile devam etti. 2003 yılında “İletişim Sosyolojisi ve “Kültürlerarası İletişim” Anabilim dallarında doçentlik derecesini aldı. Halen Gazi Ün. İletişim Fakültesi Radyo-Tv. ve Sinema Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Çalışma alanlarını medya, popüler kültür, kültürlerarası iletişim ve yeni medya teknolojileri oluşturmaktadır.

E-posta: [e-mail]
PANEL BAŞKANI: Prof. Dr. Aydın Uğur- İstanbul Bilgi Ün. İletişim Fakültesi Dekanı

OTURUMU DÜZENLEYEN/ÖNEREN: Mutlu Binark

[e-mail]

1 Birkaç örnek olarak, eleştiri yakasında J. Curran (1991), R. W. McChesney (1996); P. Golding (1997); B. Bimber (1998); R. Davis (1999); M. Margolis ve D. Resnick (2000); A. G. Wilhelm (2000); yüceltme yakasında ise M.L. Dertouzos (1991); J.A. Knapp (1997); D. Porter (1997); S. Bentivegna (1998) sayılabilir. Demokrasi, politik yaşam ve teknoloji ilişkisini masaya yatıran derleme eserlere örnekler de W.L. Bennett ve R. M. Entman (2001); K.L. Hacker ve J.van Dijk (2000); F. Webster (2001) editörlüğündeki çalışmalardır.

2 Bu noktada internet çalışmalarının hala ne kadar devinim içinde olduğunun en büyük kanıtı Howard Rheingold’ın Sanal Topluluklar (Virtual Communities) adlı yapıtıdır. Eserin 1993’teki ilk baskısında Rheingold, özellikle online tartışmalar yoluyla insanların siyasal sürece daha çok katılacağını öne sürer. Eserin 2000 yılındaki ikinci baskısında ise Rheingold’ın artık coşkusunu büyük ölçüde yitirdiğini ve internetin demokratik katılımdaki rolüne daha kuşkucu yaklaştığını görürüz. 2000 yılı baskısında Rheingold şöyle yazmaktadır: “Kitlelerin kitlelerle iletişimindeki potansiyel gücün, geleceğimizi biçimleyecek olan siyasal çarpışmalarda bir fark yaratacağının garantisi yoktur”.

3 “Chiapas ha side una guerra de tintas, de palabra escrita, una guerra en el Internet.” Gurría’nın 37 ülkenin işadamlarına yaptığı konuşmadan, Rodolfo Montes, “Chiapas Is a War of Ink and Internet,” Reforma 26 Nisan 1995. İngilizceye çevrilmiş metin için bkz:

http://www.hartford-hwp.com/archives/46/037.html

4 La Neta İspanyolca argosunda “gerçek hikaye” anlamına gelirken, İngilizcede İnternetin kısaltılmışı olan “net” kelimesi ile sözcük oyunu oluşturmaktadır (Martinez-Torres, 2001).

5 “The Internet treats censorship as a malfunction and routes around it.”

 http://www.icq.com/theICQstory

6 İnternet'de, ICQ, IRC, sohbet (chat) vb. bilgisayar dolayımlı iletişim ortamlarında gerçekleşen iletişim biçeminin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• 
    Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamlarının varoluş nedeni, içeriği ister ciddi isterse hafif olsun, en basit anlamı ile sohbet etme ve enformasyon paylaşımı istemine temellenir. Ortamda istemin gerçekleşmesi düzçizgisel değildir, tam tersine, katılımcılar arasında çok boyutlu ve çok yönlü bağlanmalar gerçekleşir.
  
• 
    Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamları genel olarak "doğrudan" ve "eş-anlı" ileti değiş-tokuşu sağlar.
  
• 
  Bu ortamların katılımcılarının fiziksel görünüşleri, özel bir görsel malzeme iletilmediği sürece belli değildir. Fiziksel belirsizlik durumu, katılımcıların cinsiyetlerinin sadece dil pratiği üzerinden kurulmasına olanak verir. Katılımcının cinsiyetine ilişkin verdiği bilgi ya da konuşma biçemi, kullandığı sözcük dağarcığı katılımcının cinsiyetine ilişkin ip ucu sunar.
  
• 
  Katılımcı kendini ancak "dil" ile ifade edebilmektedir. Beden dilinin yerini bu ortamda kullanılan bazı simgeler almıştır. Katılımcı bu simgelere aynı zamanda sosyo-duygusal tepkilerini de ifade etmekte başvurur.
  
• 
  Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamına katılımcılarının bir anlamda bedenlerini ve bedenlerine yazılmış toplumsal-kültürel ve ekonomik kodları geride bırakmalarından ötürü yeni kimlik kurmaları sürekli olarak mümkündür
  
• 
  Ancak, katılımcılar beraberlerinde bilgisayar dolayımlı iletişim ortamına toplumsal ve kültürel bir bagajı da taşırlar. Bu bagajı, katılımcının toplumsal cinsiyetinden, yaşından, dinsel inancından, belli bir mezhebe bağlılığından, sosyal-kültürel sermayesinden, sosyo-ekonomik statüsünden ve yaşam deneyimlerinden kaynaklanan, dünyayı ve yaşamı "siyasal" olarak anlamlandırma biçemleri doldurur.
  

Yukarıda sayılan özellikleri değerlendirerek, bilgisayar dolayımlı iletişim iletişimin melez bir iletişim biçimi olduğu söylenebilir: çünkü iletişimde bulunanlar “konuşur” gibi yazmaktadır, ancak yaptıkları söz-edimi yazılıdır (Mann ve Stewart 2002:182). Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamında katılımcı kendini dilsl pratikler aracılığı ile bedenleştirmektedir. Örneğin Lisa Nakamura’nın İnternet’de “ırk”ın tarif edilmesini bir rol oynama sitesi (“role-playing”) olan LambdaMoo örneğinde incelediği çalışması, oyuncuların beden özelliklerini tanımlarken “ırk”ı da tanımladıklarını göstermiştir (2001:227). Nakamura oyuncunun göz, saç rengi, boy, kilo, yaş, dişi-erkek-nötr şeklinde “karakter kimlik bilgisi” verdiğini, eğer karakterin “ırk”ından hiç bahsedilmiyorsa, tüm oyuncuların o karakteri “beyaz” ırktan varsaydığını belirtmektedir (228). Cameron Bailey ise online dünyada kimliklerin seçilip, oynandığını, değiştirildiğini veya verili olarak ele alındığını belirtirken, bu dünyanın katılımcı bireyinin kendisini ancak dil aracılığı ile ifade etmesinden ötürü, kimlik kurgulamasının çok yönlü eylemesinden yararlanabileceğini öne sürer. Birey seçici bir kurgu yapabilir ya da yalan söyleyebilir. Bailey’e göre, bedene “sanal bir deri” giydirilebilir. Üstelik bilgisayar dolayımlı iletişim ortamının zamana ilişkin hızı ve uzama ilişkin belirsizliği buna olanak sağlar. (2001:335-336) Bilgisayar dolayımlı iletişim ortamı melez bir iletişim biçimidir, çünkü ikinci olarak, katılımcıların da kimlik kurguları sürekli bir rol oyna veya diğer bir deyişle performans üzerine temellenmiştir. Katılımcıların kimlikleri etkileşim içindedir, yani akışkandır (Slater 2002:536; Turkle 2001:241).

iAslı Telli’nin Dipnotları:

^ 2002 yılı boyunca yapılan bu araştırma kapsamında, Dr. Erdinç Yazıcı liderliğinde 20 kişilik bir akademisyen grubuyla %97’si devlet %3’ü vakıf üniversitelerinde okuyan 37680 öğrenciye ulaşılmıştır.

Kerem Batır’ın Dipnotları:

ii Siberuzam Bağımsızlık Deklarasyonu, 8 Şubat 1996. Barlow deklarasyonu ABD’de İnternetle ilgili düzenlemeleri de içeren 1996 Telekomünikasyon yasasının kabulünden sonra açıklamıştır. http://www.eff.org/~barlow

iii Leiner, B.M. vd (1995). “The Past and Future History of the İnternet.” Communications of the ACM, Vol. 40 No. 2 ss. 102-108.

iv Ethernet 1973 yılında geliştirilmiş, TCP/IP protokolü 1983’te kullanılmaya başlanmıştır. 1985’e gelindiğinde e-posta kullanımı günlük bilgisayar iletişiminin bir parçası olmuştur.

v Ünlü BELL labaratuvarlarını da bünyesinde bulunduran AT&T firması bu yeni anahtarlama sisteminin kendi teknik altyapısına uygun olmadığını ileri sürerek İnternetin ticarileşmesini engellemiştir.

vi Helsinki Nihai Senedi, metin için bkz. Gündüz, Aslan. Milletlerarası Hukuk, Temel Belgeler Örnek Kararlar, Beta yayınları, İstanbul-1998, ss.677-684.

vii Zekos G I, ‘İnternet or Electronic Technology: A Threat to State Sovereignty’,1993(3) The Journal of International Law and Technology (JILT).

viii Post, D. (1997). “Governing Cyberspace”, 43 Wayne Law Review,

ix İnternete bağlanırken servis sağlayıcının verdiği IP kullanılır, servis sağlayıcı aynı IP’i diğer kullanıcılarına da vermektedir. Statik IP uygulaması olmadığı durumlarda IP tesbiti çok zordur.

x Batır, K. ‘İnternetimize Ne Oldu?’ Cumhuriyet Dergi, 6 Temmuz 2003, ss.10-11.

xi LICRA and UEJF Vs. Yahoo! Inc. And Yahoo France, Order Of November 20, 2000 By The Superior Court Of Paris, Gayri resmi İngilizce Tercümesi

xii Üniversitede nasıl ‘At hukuku’ adlı bir ders yok ise ‘İnternet Hukuku’nun da olmasının bir anlamı olmadığını belirtmiştir. Bkz. Easterbrook, H. 1996, ‘Cyberspace and the Law of the Horse’, Un. Chicago Legal F., s.207.

xiii Johnson D.R. 1996. ‘Law and Borders – The Rise of Law in Cyberspace’ 48 Satnford Law Review, ss.1367-1375.

xiv Lessig bu duruma örnek olarak Paris’in caddelerini vermektedir. İsyanları kolayca bastırmak için III. Napolyon 1853 yılında caddeleri genişleterek şehrin planını değiştirmiştir. Bkz. Lessig L.1999. ‘The Law of the Horse: What Cyberlaw Might Teach’ Harward Law Review Sayı 113, s.507.

xv Sınar, H. ‘İnternetin Ortaya Çıkardığı Hukuki Sorunlara bir Ceza Hukuku Yaklaşımı’, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl 17-18, Sayı 1-2, 1997-1998, s.357.

xviİlkiz, F. ‘İnternet Ortamındaki Yayınlar ve Yasasızlık Sorunu’ http://www.leman.com.tr/yazilar/İnternet01.html

xvii İstanbul 4. Ağır Ceza Mahkemesi 27.03.2001 tarih 1999/225 Esas, 2001/56 Karar sayılı Kararı

xviii Detaylı bilgi için Bkz., Grainger, G. “Freedom of expression and regulation of Information in Cyberspace: Issues concerning Potential International Cooperation Principles”, The International

Dimensions of Cyberspace Law, ed. Teressa Fuentes-Camacho, UNESCO Publishing, 2000, ss.71-126.

xix Sözleşmenin yürürlüğe girmesi için üçü Konsey üyesi olmak şartıyla en az beş ülke tarafından onaylanması gereklidir. Ağustos 2003 itibariyle henüz üç onaylama gerçekleşmiştir. Sözleşme metni için Bkz., http://conventions.coe.int/Treaty/EN/CadreListeTraites.htm Sözleşme İnternet ve hukuk platformunca Türkçe’ye çevrilmiştir. Gayriresmi çeviri için Bkz., http://www.ivhp.net

xx Eylül 2002 tarihli verilere göre, toplam İnternet kullanıcısı 605 milyondur. Bu rakam ABD’de de 165 milyondur. http://www.nua.ie/surveys/how_many_online/

xxi Ağustos 2003 itibariyle 17 devlet tarafından imzalanmıştır. Henüz herhangi bir onay yoktur.

xxii Communication illegal and harmful Content on the İnternet (COM(96) 487)

xxiii AB Komisyonu, İnternetin Güvenli Kullanımını Desteklemek için Eylem Planı, 26 Kasım 1997, Com (97), s.582.

xxiv 24 Eylül 1998 tarih ve 98/560/AT sayılı AB Konseyi İlke Kararı, Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi RG L 270, 7.10.1998, s.48-55.

xxv 25 Ocak 1999 tarih ve 276/1999/AT sayılı küresel ağlar üzerindeki yasadışı ve zararlı içerikle mücadele etmek suretiyle İnternetin güvenli kullanımını sağlamaya yönelik dört yıllık Topluluk Eylem Planı hakkındaki AB Parlamentosu ve Konseyi Kararı, Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi, RG L 33, 6 Şubat 1999, s.1.

xxvi Daha detaylı bilgi için Komisyonun 2001 tarihli Değerlendirme Raporu, COM(2001)106 final http://europa.eu.int/comm/avpolicy/regul/new_srv/ermin_en.pdf

xxvii Türkiye ikili anlaşmanın aktedilmesi ile eylem planından faydalanmaya başlayacaktır. 16 Haziran 2003 tarih ve 1151/2003/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Kararı, AB Resmi Gazetesi RG L 162, 1 Temmuz 2003, s.1.

xxviii Bu dönemde özelikle Bilişim STK Platformunun faaliyetlerine değinmek gerekir. Platform imza kampanyaları düzenlemiş, web sitelerini protesto amacıyla karartan bir uygulama ve banner dağıtımı yapmış ve çeşitli Panel ve toplantılarla ilgili yasanın niçin bu şekilde çıkmaması gerektiğini izah etmeye çalışmıştır. Kampanyalar için Bkz., http://protesto.inet.org.tr/

xxix 07.06.2001 tarihinde kabul edilen, 4676 sayılı "Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, Basın Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu İle Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

xxx 15.05.2002 tarihinde kabul edilen 21.05.2002 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 4756 sayılı Kanun

xxxi 18.06.2001 tarih ve B.01.0.KKB.01 sayılı Cumhurbaşkanlığı vetosu gerekçeli yazısı, 7 nolu gerekçe

xxxii Akgül, M ve Pekşirin, H. (2001) İnternetin Yasal Düzenlenmesi, http://bt-stk.org.tr/yeni-duzenleme.htm

xxxiii Genel olarak çocuk pornografisi ile ilgili içerik bazı Asya ülkelerine, ırkçı, kin ve nefret içeren web sayfaları ise ABD’de host edilmektedir.