TüRKİYE’de itfaiyeniN yeniden yapilandirilmasi

İLKELER

İtfaiye teşkilatının yeniden yapılandırılması için yeni bir model oluşturulurken dünyadaki tüm önemli ülkelerin deneyimlerinden yararlanılarak çıkarılan ilkeler şunlardır:

1. İlke: İtfaiye genel olarak yerel yönetimin bir hizmet birimidir. Çeşitli ülkelerde merkezi idare bu hizmetlerin sürdürülmesinde değişik görevler yüklenmektedirler.

2. İlke: İtfaiye hizmetlerinin yerel yönetim ve merkezi idare arasındaki dağılımı her ülkenin siyasi ve kültürel özelliklerine bağlıdır.
3. İlke: Avrupa’da merkezi itfaiye idaresi sivil savunmanın içinden alınıp afet yönetimine taşınmaktadır.

4. İlke: İtfaiye, afet kriz masalarında doğrudan temsil edilmektedir.

6. 
   İlke: İtfaiye hizmetleri yangın söndürmekle sınırlandırılmamakta ve itfaiye en genel anlamda ilk acil müdahale birimini oluşturmaktadır.
   

6. İlke: Gönüllü itfaiyeciler dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde itfaiye hizmetlerinin en temel insan kaynağını teşkil etmektedir.

7. İlke: İtfaiyecilik eğitimi tüm dünyada salt meslek içi eğitim olmaktan çıkmakta, profesyonel itfaiyecilik eğitimi, diğer mesleğe yönelik eğitimler gibi, ilgili okul ve yüksek okullarda verilmektedir.
8. İlke: Türkiye’nin idari sistemi merkezi yapılanma esasına dayalıdır. Merkezi idari yapı içinde itfaiye hizmetlerinin güçlendirileceği bir organa gerek vardır.
İŞLEVLER
Sayılan sorunlar ve uluslararası deneyimlere dayandırılan ilkeler çerçevesinde merkezi idare içinde yer alacak bir itfaiye idaresinin yerine getirmesi beklenen işlevler şunlar olmalıdır:

1. KOORDİNASYON

2. STANDARDİZASYON

3. DENETİM

4. VERİ ANALİZİ

5. EĞİTİM

İTFAİYE İDARESİ İÇİN MODEL ÖNERİLERİ
İTÜ,TİB Çalışma Grupları Model Önerileri
Avrupa dışındaki gelişmiş ülkelerde tamamlanmış, Avrupa ülkelerinin önemli bir kısmında sonuçlanmış, diğerlerinde ise büyük ölçüde projelendirilmiş olan sistemlerin ışığında bakıldığında Türk itfaiye idaresi oluşturulacak olan Afet Yönetim ile birlikte bir arada düşünülmelidir. İtfaiye idaresinin bağlanacağı AFET YÖNETİM KURUMU (ya da İTFAİYE VE AFET YÖNETİM KURUMU) katma bütçeli bir uzman teşkilat olarak, “bağlı kuruluş” kapsamında örgütlenebilir (Şekil 3).
Bu kuruluş Başbakana bağlı olmalı, Başbakan bu kurumun yönetimini gerekli gördüğü takdirde bir Bakan vasıtasıyla kullanabilmelidir. Kurmun başı müsteşar olmalı, afet yönetiminin diğer unsurları ve itfaiye idaresi “Ana Hizmet Birimleri” olarak genel müdürlük düzeyinde temsil edilmelidir. Teşkilatta yangın vb. “Danışma Birimleri” bulunmalıdır. Müsteşar, afet durumunda merkez ve taşranın etkin ve hızlı koordinasyonunun sağlanabilmesi amacıyla vali nitelik ve deneyimlerine sahip olmalıdır.
Bu uzman teşkilatta, itfaiye idaresi dahil olmak üzere, sözleşmeli personel istihdamı, uzman istihdamı, yurt içi ve yurt dışında uzman yetiştirilmesi, üniversite, kamu kuruluşlarından personel görevlendirilmesi ve yabancı uzmanların görevlendirilebilmesi için personel, kadro ve atama yöntemleri 657 sayılı kanundaki kısıtlamalara tabi olmaksızın özel hükümlerce düzenlenebilmelidir.
Diğer yandan, uzun dönemli afet yönetimi modeli bir bakanlık altında genel müdürlük olarak örgütlenebilir. Gerek Türk idari sisteminin özellikleri, gerek uluslararası ve AB yönetim ilkelerine uyum nedeniyle İçişleri Bakanlığı en uygun Bakanlık olarak belirmektedir. Bu durumda itfaiye idaresi bu yapı içinde yerini almalıdır. “Türk Afet Yönetim Modeli” bir işlerliğe kavuşana kadar, İtfaiye Genel Müdürlüğü İçişleri Bakanlığı bünyesinde kurulabilir (Şekil 4).
Türkiye’nin Afet Yönetim Modeli oluşturulana kadar özellikle itfaiye teşkilatlarının afetlerde ve acil durumlarda tüm istenilen fonksiyonları yerine getirebilmesi için gerekli olan insan kaynağının geliştirmesi önde gelen kısa dönemli hedef olmalıdır.
İçişleri Bakanlığı Çalışma Grubu Model Önerisi
Entegre acil durum yaklaşımı doğrultusunda, her düzeydeki felakette can ve mal kaybının artmasını önlemek, gerekli hazırlık, müdahale, zarar azaltma ve iyileştirme yeteneklerini hazır bulundurmak ve İtfaiye idaresi ile ilgili ulusal düzeyde hizmetleri yürütmek üzere, İçişleri Bakanlığı bünyesinde, Sivil Savunma Genel Müdürlüğü, Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü ve Afet İşleri Genel Müdürlüğünün birleştirilmesi suretiyle, “bağlı kuruluş statüsünde” , ‘ACİL DURUM VE İTFAİYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’kurulmalıdır.Genel Müdürlüğün itfaiye teşkilatı ile ilgili temel görevleri koordinasyon,eğitim,koordinasyon,standardizasyon,denetim olmalı ve Genel Müdürlüğün fonksiyonlarını taşra düzeyinde yerine getirmek üzere İl ve ilçe teşkilatları kurulmalıdır.

Kaynaklar
AFEM (1995) Volunteer fire department organization and operation, Ashland, AFEM (Alliance for Fire and Emergency Management).
Aysan, Y. ve I.Davis (1992) Disasters and the small dwelling : perspectives for the UN IDNDR, London : James & James.
Carter, H.R ve E. Rausch, (1999) Management in the fire service, Quincy, MA : National Fire Protection Association.

Chatterton H. ve M. Chatterton (1994) Making & Managing Money : a financial planning workbook for volunteer departments, Saddle Brook, NJ : Fire Engineering Books.

Coleman, R.J. ve J. A. Granito. (1988) Managing fire services, Washington, DC : ICMA (International City Management Association).
Cook, J.L. (1998) Standard operating procedures and guidelines, Saddle Brook, NJ: Fire Engineering.
Conseil Federal (2001) Rapport du Conseil Federal sur le plan directeur de la protection de la population, Assemble Federale, Geneva.
Couvillon, A. R. (1993) Fire engineer written practice exams, Hermosa Beach, CA : Information Guides.
Dickinson, E. (1999) Fire service emergency care, Upper Saddle River, NJ:Brady/

Prentice Hall.

Edwards, S. T. (2000) Fire service personnel management, Upper Saddle River, NJ : Brady / Prentice Hall Health.

Erickson, P. A. (1999) Emergency response planning for corporate and municipal managers, San Diego : Academic Press.

FEU (2001) www.f-e-u.org
Feyrer, J. (2002) Fire service in Germany, a flashlight on the current situation, Proceedings of the Workshop on the Restructuring of Turkish Fire Brigades under the Light of International Experiences içinde, İTÜ-Press, İstanbul.
FNSPF (2001) Pour un projet politique global, FNSPF (Federation National des Sapeur-Pommiers Français), Paris.
Gigliotti, R. (1991) Emergency planning, Boston, Butterworth-Heinemann
Grant, N.K. ve D. Hoover (1994) Fire service administration, Quincy, Mass. : National Fire Protection Association.
Goodson, C. ve S. Marsha, (1998) Fire department company officer, Fire Protection Publications, Oklahoma State.
Gözübüyük, Ş. (2001) Yönetim Hukuku, 15. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara.