TüRKİYE’de itfaiyeniN yeniden yapilandirilmasi

Afet Koordinasyonu

Ulusal Koordinasyon Merkezi, İçişleri Bakanlığı’na kriz yönetimi durumlarında yardımcı olur. Uçak kazası, sel veya demiryolu kazaları ile devlet gezileri gibi afet ve olağanüstü durumlarda merkez çeşitli yetkililerin eylemlerini ve aralarındaki bilgi akışını koordine eder.

İtfaiye İle İlgili Yasalar

Kamu güvenliğinin sağlanmasında üç temel yasa yönetimsel ve operasyonel çerçeveyi oluşturmaktadır. Bu yasalar:

• 
  İtfaiye Yasası, 1985
  
• 
  Afetler ve Ciddi Kazalar Yasası
  
• 
  Afet Zamanlarında Tıbbi Yardım Yasasıdır.
  

Her üç yasa hükümet sorumluluğunun yerel (belediye) düzeyde olması durumuna dayandırılmaktadır.

Belediye,

• 
  İtfaiye hizmeti
  
• 
  İtfaiyenin organizasyonu, yönetimi ve görevleri
  
• 
  Bölgesel itafiyelerin oluşturulması ve bakımı
  
• 
  Afetlerin ve önemli kazaların yönetimi ve böyle kazalar için hazırlık
  
• 
  Afet yönetim ve afet kriz planlarının hazırlanması
  
• 
  Afet zamanlarından tıbbi yardımın sağlanmasından
  

sorumludur.

Afet Yönetimi

Afet ve ciddi kazalar yasası, afeti veya ciddi kazayı bir çok insanın sağlığına ve/veya önemli finansal çıkarlara ciddi olarak zarar verecek veya tehdit edecek durumda ve farklı disiplinlerden organizasyonların ve servislerin koordineli kullanımını gerektiren kamu güvenliğini ciddi olarak etkileyen olay olarak tanımlanır. Bu tanım ayrıca itfaiye, polis ve tıbbi kurtarma ekipleri gibi çeşitli acil durum hizmetinin kullanımını gerektiren büyük kazaları da içerir.

Afet yönetiminde temel yaklaşım; normal koşullarda yardım sağlayan servis ve organizasyonların bu görevlerini büyük kaza ve afetler oluştuğunda da yapmakla yükümlü oldukları şeklindedir. İtfaiye afet yönetiminde organizasyonel yapının çekirdeğini oluşturur. İtfaiye afet yönetimi için hazırlık ile ilgili koordinasyon görevine ve bunları uygulamaya koyma sorumluluğu ve görevine sahiptir.

Yeterli hazırlığı sağlamak için, Afet ve Ciddi Kazalar yasası üç tip plana dayanır:

• 
  Afet yönetim planları
  
• 
  Afet olasılıkları planı
  
• 
  İl koordinasyon planları
  

Afet yönetim planı bir afet veya büyük olay durumunda izlenecek genel prosedürleri ve düzenlemeleri içerir.

Afet olasılıkları planı belediye başkanı tarafından yerleri, doğası ve sonuçlarıyla önceden görülebilecek afetler için uyarlanır. Bu tür bir plan afetin veya kazanın yönetimi için farklı servislerin ve organizasyonların çalışmasını koordine edilmesine öncelik vererek somut önlemleri içerir. Bu plan potansiyel olarak tehlikeli yerlerle (örneğin, tehlikeli maddelerin kullanıldığı bir kimyasal fabrikası veya havaalanı) ilgili olabileceği gibi, olası diğer kaza tiplerini de (örneğin sel ve orman yangınları) öngörebilir.

İl koordinasyon planı, her olayda il düzeyindeki servislerin ve organizasyonların kullanılması için koordinasyon ve komuta yapısını ve yardım istenmesi, sağlanması ile ilgili bilgileri gösteren bir plan içermek zorundadır.

Belediye başkanı, her afet ve büyük olay olduğunda veya bu tür bir olayın oluşması tehlikesinin varlığı durumunda en önde gelen komutandır. Bunun anlamı, belediye başkanı afet yönetimi için hükümet sorumluluğuna sahiptir. Afet yönetimi ile ilgili herkes belediye başkanının emrindedir.

Büyük kazalar ve afetler ve/veya sonuçları birden fazla belediyeyi etkileyebilir. Böyle durumlarda, ilgili belediyelerin aktiviteleri koordine edilecektir. Yönetimsel düzeyde, belediye başkanı afet önetimini koordine eder. Belediye başkanlarından birini koordinatör olarak atayabilir. Bununla birlikte koordinatör belediye başkanı tüm yetkiye sahip değildir. Her belediye başkanı kendi belediyesinde en üst düzeyde komutan olarak kalır.

Günlük durumlarda, itfaiye şefi itfaiyeye komuta edecektir. Eğer, büyük bir kaza veya afet varsa, operasyonel yönetim ilke olarak bölge itfaiye şefinin sorumluluğudur. İtfaiye şefi belediye başkanı tarafından veriler sınırlar içinde sorumluluklarını yerine getirir ve işbirliği içindeki hizmetler hakkında başkana bilgiler vermek durumundadır. Bu operasyonel şef politik kararlarının operasyonel komutlara çevrildiğini görmekle sorumludur. Dahası, çeşitli servislerin görevlerini yerine getirmesini sağlamak zorundadır. Bununla beraber servisler kendi sorumlulukları içindedir.

İtfaiye

Hollanda itfaiyesinin çoğunluğu gönüllü itfaiyecilerden oluşmaktadır ve profesyonel itfaiyeciler azınlıktadır. Gönüllüler, profesyonellerle aynı eğitimi görürler, sadece farkları hemen hemen tüm gönüllüler itfaiye dışında başka bir işe de sahiptirler.

Hollanda’da itfaiyenin üç temel görevi vardır:

• 
  yangınları önleme, en aza indirme ve söndürme, yangın riskini azaltma, yangınla ilgili kazaları önleme ve azaltma ve bu işlerle ilgili herşey
  
• 
  yangın dışındaki kaza durumlarında insanların ve hayvanların güvenliğini tehdit eden risklerle savaşmak ve en aza indirmek
  
• 
  Afet ve ciddi kazalar yasasında değinildiği gibi afetleri ve ciddi kazaları yönetmek ve en aza indirmek
  

Prensip olarak her belediye, itfaiye şefi tarafından yönetilen kendi itfaiyesine sahip olmaktadır. Belediye düzeyindeki personel ve kaynakların yeterli olmadığı durumlarda büyük ölçekli kazalarda bölgesel yardım genellikle sağlanır.

İtfaiyenin Afet Yönetimindeki Rolü

Yardımın koordinasyonu ve itfaiyenin etkin organizasyonu açısından, belediyeler bölgesel düzeyde işbirliği yapmak zorundadırlar. Bölge itfaiyeleri karşılıklı yardım sağlamalarının yanında, büyük kazalar veya afetlerde yardımın organize ve koordine edilmesinden sorumludurlar. Bölgesel itfaiyenin yönetimi katılan belediyelerin belediye başkanlarının elindedir. Operasyonel komuta bölgesel itfaiye şefindedir. Şu anda ülkede 39 bölgesel itfaiye vardır.

İlk andaki yardım aynı bölgedeki belediye itfaiyesi tarafından sağlanandır. Bu yardım yeterli olabilir veya olamayabilir. Böyle durumlarda, belediye başkanı Kraliyet Memurundan il içindeki diğer bölgelerden yardım isteğinde bulunabilir. Bunun da yetersiz olacağı kanıtlanırsa, diğer illerden de yardım istenebilir. Bu durumda, Kraliyet Memuru İçişleri Bakanı’ndan gerekli önlemleri almasını ister. Ayrıca yukarıda belirtildiği gibi gerekli durumlarda başka kurumlardan –örneğin ordudan, hatta sınır bölgelerinde komşu ülkelerden- yardım isteğinde bulunulabilir.

Bir afet durumu için itfaiyenin görevi sadece afet anı ve sonrası ile sınırlı değildir. Güncel görevlerinden olan risklerin azaltılması, önlenmesi ve ortadan kaldırılması işleri afet ile ilgili tüm çalışmalar için de diğer kuruluşlar ile işbirliği içinde yürütülmek zorundadır ve afet için gerekli hazırlıkların yapılması itfaiyenin temel görevlerindendir. Bunun için ön hazırlıklar içinde büyük binaların, endüstriyel alanların, yolların ve tünellerin tasarımı için gerekli güvenlik önlemlerinin alınması, bir afeti önleyebilecek veya etkilerini azaltabilecek malzemelerinin kullanımının sağlanması yer alır. Afete hazırlık aşamasında yerine getirilecek faaliyetlerin planlanması, önceden tatbikatlarının yapılması ve gerekli olabilecek malzemlerin satın alınması gerekir. Sonraki aşamada kurtarma, söndürme, kurtarma, tehlikeli maddelerin belirlenmesi ve çevrenin korunması gelir. Afet anında ise afetten etkilenenlerin ve çalışanların bakımı ile normal hayata dönüş ve iyileştirme çalışmaları ile ileriye dönük olarak deneyimlerden faydalanarak gerekli gözden geçirmelerin yapılması gerekir.

Hollanda’daki itfaiyecilerin %80’ininden fazlasının gönüllülerden oluştuğu düşünüldüğünde kağıt üzerinde mükemmel durumda olan itfaiyenin organizasyonunun gönüllüler üzerindeki fazla çalışma yükün nedeniyle optimal bir yapıda olmadığı görüşü ağırlık kazanmaktadır. Ayrıca, belediyelerin afet yönetimine gerekli ağırlığı vermediği ve yeterince tatbikatı yapılmadığı görülmektedir. İçişleri Bakanlığı ve Hollanda İtfaiyeleri Birliği tarafından başlatılan itfaiyelerin güçlendirilmesi projesi bu durumu iyileştirmek için bir girişimdir.

Eğitim

30 Ocak 1985 tarih 87 sayılı yasanın 14. maddesine göre itfaiye pesonelinin atama, yükseltme, rütbelendirme ile fiziksel ve psikolojik uygunluklarının test edilmesi - izlenmesi ve giysi ile ekipmanları için kurallar genel yönetim düzeninde belirlenebilir.

Aynı yasanın 15. maddesi eğitim ve antrenman kurslarının da genel yönetim düzeninde belirlenmesini gerektirmektedir. Aynı maddeye göre İçişleri Bakanlığı sınav düzenlemelerini ve sertifikaların verilmesini önceden belirleyecektir.

Genel yönetim düzeninde itfaiyelerin sağlaması gereken güvenlik seviyeleri, performans seviyeleri, normları ve standartları ile ülkede kullanılacak olan pazarlanmakta olan, üretilecek veya ülke dışından alınacak kurtarma teçhizatının da önceden tanımlanması gerekir.

Hollanda İtfaiye ve Afet Yönetim Enstitüsü

Adı geçen yasanın 18a maddesine göre Hollanda İtfaiye ve Afet Yönetim Enstitüsünün kurulması yasa gereğidir. Enstitünün sorumlulukları şu şekildedir:

• 
  Ulusal bir sınavdan geçilerek tamamlanacak olan itfaiye personeli için kursların düzenlenmesi,
  
• 
  Ulusal bir sınavdan geçilerek tamamlanacak olan İçişleri Bakanlığı tarafından tanımlanan kursların düzenlenmesi,
  
• 
  Tanımlanan kurslar için yeni personelin ve adayların seçimi,
  
• 
  Tanımlanan kurslar için çalışma malzemeleri, eğitim yöntemleri ve teçhizatları geliştirme.
  

Yasada belirtilen bu sorumluluklarının yanında enstitüye aşağıdaki görevleri de yerine getirme yetkisi verilmektedir:

• 
  İtfaiye ve afet yönetimi için önceki paragrafta sayılanlara ek kurslar düzenlemek ve bu alanlarda tatbikatlar yapmak,
  
• 
  Bu kurslar ve tatbikatlar için adayların seçimi,
  
• 
  Bu kurslar için çalışma malzemeleri, eğitim yöntemleri ve teçhizatları geliştirme,
  
• 
  Sınavdan geçilerek tamamlanacak olan kurslar için sınav yönetmeliklerini hazırlama,
  
• 
  İtfaiye ve afet yönetimi faaliyetleri için uzmanlık sağlama, geliştirme ve yönetme,
  
• 
  İtfaiye ve diğer kurumların çalışanları için kişilerin uzmanlıklarını gelişirmek için diğer faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
  

Aynı yasada Hollanda İtfaiye ve Afet Yönetim Enstitüsü’nün diğer görevleri, gelirleri, yönetim kurulu ile yönetim kurulunun görevleri ve enstitüde görev alacak personelin yapısı ile sahip olması gereken özellikler ve alt kuruluşları da tanımlanmaktadır.