Türkiyede Konuşulan Diller ve Mensup Oldukları Dil Aileleri

Türkiyede Konuşulan Diller ve Mensup Oldukları Dil Aileleri

Dil, iletişimin temelidir (Oruç, 2016). Türkiyenin iletişim kurduğu ana dili ise Türkçedir (Oruç, 2016). Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri, geçmişte olduğu gibi bugün de araştırma konusu olmakta ve derinlemesine incelenmektedir (Uzun, 2019).

Türk dilinin tarih içindeki gelişimi, hangi dil ailesine-koluna mensup olduğu, yapısal özellikleri, kökeni hakkında birçok araştırma bulunmaktadır (Uzun, 2019). Bunun yanında Türkiyede “Türkçe” dışında başka dillerin konuşulduğu da bilinmektedir (Oruç, 2016). Türkiye sınırları içinde bir çok farklı etnik kökene sahip birey yaşamaktadır. Bu bireylere Rumlar, Ermeniler, Araplar, Kürtler vb. gibi topluluklar örnek verilebilmektedir (Oruç, 2016).

Türkçe, yaygın görüşlere göre; Altay dil ailesi içinde yer alır, Güney-Batı Türk dilidir (Uzun, 2012). Bu konuda tam mutabakat sağlanamasa da, yaygın görüşe göre Türkçenin ait olduğu büyük grup, Ural-Altay dil ailesidir (Uzun, 2012). Bu gruplamaya göre Türkçe, dünya dillerinin %60’ından fazlasını barındıran “büyük dil aileleri” içine girmemektedir (Uzun, 2012). Oysa Türkçenin tek başına dünyanın en çok ülkede konuşulan 12. Dil olduğu bulgulanmıştır (Uzun, 2012).

Türkiyedeki konuşulan diğer diller ve bunların dil aileleri hakkında literatürdeki araştırma sayısı az olmakla birlikte, yabancı bir kaynak olan Ethnologue’un yayınlamış olduğu raporda türkiyede 46 dilin konuşulduğu bulgulamıştır (Uzun, 2012). Ethnologue’ta, Türkiyede en çok konuşulan diller, konuşan kişi sayısı ve yüzdelik dilimleriyle (parantez içindekiler) yayımlanmıştır (Uzun, 2012). Bu sonuçlara göre türkiyede en çok konuşulan diller: Türkçe 28.289.680 kişi (% 90,11), Kürtçe 2.219.502 kişi (% 7,07), Arapça 365.340 kişi (% 1,16), Çerkezce 58.339 kişi (% 0,18), Rumca 48.094 kişi (% 0,15), Gürcüce 34.330 kişi (% 0,10), Ermenice 33.094 kişi (% 0,10), Lazca 26.007 kişi (% 0,08), Pomakça 23.138 kişi (% 0,07), Boşnakça 17.627 kişi (% 0,05), Arnavutça 12.832 kişi (% 0,04), Abazaca 4.563 kişi (%0,01), Bulgarca 4.088 kişi (% 0,01) (Uzun, 2012). Bu bulgulara göre listede Türkiyede “en çok” konuşulan dillerin büyük bir kısmı, %99,13’ü belirtilmekle birlikte, Türkiyede konuşulduğu belirtilen 46 dilin yalnızca 13’ü listelenmiştir. Bu da diğer dillerin sadece %0,87’lik bir kısmı kapsadığını göstermektedir. Fakat araştırma sonuçları 1965 Genel Nüfus Sayımı sonuçları üzerinden oluşturulduğu için, araştırmanın güncelliğini koruyamadığı düşünülmektedir (Uzun, 2012). Geçen süre içinde dillerin konuşulma yüzdesinin değiştiği, bazı dillerin bu zaman zarfı içinde “ölü dil” olarak adlandırılabileceğinden bahsedilmektedir (Uzun, 2012).

Diğer araştırmalara bakıldığında, Türkiye’deki örnek Milliyet gazetesinin 2007 yılında KONDA’ya yaptırmış olduğu ankettir (Ensari, 2014). Bu ankette 50 bin kişi ile yüzyüze görüşülmüş, anadil olarak Türkiye’de konuşulan diller şu şekilde sıralanmıştır: Türkçe: % 85,54, Kürtçe: % 11,97, Zazaca: % 1,01, Arapça: % 1,38, Türki diller: % 0,28, Balkan dilleri: 0,23, Lazca: % 0,12, Çerkezce: % 0,11, Ermenice: % 0,07, Kafkas dilleri: % 0,07, Rumca: % 0,06, Batı Avrupa dilleri: 0,03, Yahudice: % 0,01, Kıptice: % 0,01, Diğerleri: % 0,12 (18) olarak tespit edilmiştir (Ensari, 2014). Bu araştırmada da dillerin tam olarak belirtilmemesi nedeniyle (Türki diller, Balkan dilleri, Diğer diller gibi tanımlamalar) Türkiyede konuşulan dillerin listesini pek anlaşılır kılamamaktadır.

Daha güncel ve detaylı bir çalışma olan Yüksel’in (2012) çalışmasında ise aynı kaynaklardan yararlanılmış olup, Türkiye’de konuşulan diller ülke bazında harita çalışmalarıyla derinlemesine incelenmiş, dil aileleri hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda çıkan bulgular şu şekildedir: