TürklüK ÇAĞDAŞliq

7. Öncüllük və yöncüllük – çağdaş dünya elminin və texnologiyasının uğurlarına, milli mentalitetimizə, intellektual və fiziki sərvətlərimizə söykənərək Vətənimizi siyasi, iqtisadi, mədəni, elmi və s. sahələr üzrə dünyanın öncül və yöncül ölkələri sırasına çıxartmağı, əhalimizi inkişaf etmiş, yüksək savadlı, bacarıqlı, firavan və zəngin bir millətə çevirməyi, bir sözlə Vətənimizi, Millətimizi, Dövlətimizi və İnsanımızı yüksəltməyi hədəf alır.

Məramnamənin “Başlıca vəzifələr” bölməsində deyilir:

BAB ...hesab edir ki, Müstəqil, Bütöv Demokratik Azərbaycanın yaranması üçün gərəkən əlverişli daxili və xarici şərtlər yetişməkdədir. ...BAB hazırlıq dövrünün başlıca vəzifələri kimi aşağıdakı işlərin görülməsini önəmli bilir:

1. Əlli milyonluq Azərbaycan türklüyü içərisində eyni bir milli kimlik şüurunun biçimləndirilməsi və xalqımızın eyni milli-siyasi ideallar ətrafında bütövləşdirilməsi...

2. Əlli milyonluq Azərbaycan türklüyü içərisində milli təşkilatlanmanın gücləndirilməsi və kütləviləşdirilməsi...

3. Parçalanmış Azərbaycan Vətəni və bölünmüş Azərbay-can türk milləti gerçəkliyinin dünyaya duyurulması...

4. Azərbaycanın bütün problemlərinin əlli milyonluq xalqımızın ümummilli işinə çevrilməsi...

Məramnamənin “Bütöv Azərbaycan yolumuz” adlanan ikinci bölümü əsasən milli kimlik şüurumuzun biçimlənməsi probleminə həsr olunmuşdur. Milli kimlik şüuru isə milli gücün mühüm ünsürü kimi qiymətləndirilir. Həmin bölümdə deyilir:

...Milli kimlik şüuru – xalqı öz ətrafında toplayaraq bir-ləşdirib bütünləşdirən və eyni hədəflərə yönəldən təməl dayaq sayılır. Xalqımızı başqalarından ayıran və bizi biri-birimizə bağlayıb “Biz!” edən məhz bu kimlik şüurudur. Bu gün torpağı parçalanmış və övladları dünyaya səpələnmiş əlli milyonluq xalqımızın bir qisminin “Azərbaycanlı”, digər böyük bir qisminin “İranlı”, başqa bir qisminin də “Gürcüstanlı”, “Ermənistanlı” və s. yox, vahid bir anlayışda bütövləşəcəyi və qürurla “Biz!” adlandıra biləcəyimiz vahid milli kimlik şüuruna yiyələnməsi həlledici şərtdir. Bu həlledici şərt əlli milyonluq xalqımızın vahid bir Azərbaycan türk kimliyi şüuruna yiyələnməsini, özünü yalnız bu anlayışla tanımasını və məhz bu anlayışın idrakını daşımasını tələb edir.

...Bütöv Azərbaycan yolu əlli milyonluq xalqımızın eyni bir Azərbaycan türk milli kimlik şüurunu dərk etməsindən keçir.

Məramnamənin ikinci bölümündə milli kimlik şüuru-muzun biçimlənməsində dil, tarix, mədəniyyət, Vətən və ülkü amillərinin oynadığı mühüm roldan ayrı-ayrılıqda bəhs edilir və bu sahədə olan problemlər göstərilir.

“Milli kimlik şüurumuzun biçimlənməsində dil amili” bölməsində deyilir:

Milli kimliyin ən önəmli amillərindən biri dil şüurudur. Əslində dil şüuru milli kimlik şüurunun ilk pilləsidir və dil şüuruna yiyələnmənin başlanması öz ardınca milli kimliyin digər amillərini də hərəkətə gətirir.

İnsan nə qədər çox dil öyrənir-öyrənsin, öz doğma ana dilinin incəliklərini yaxşı bilməli, onu dərindən sevməli, və yüksəltməyə çalışmalıdır. Dil şüuru ana dilinə özəl sevgi bəslənməsi, onunla qürur duyulması və onun zənginləşməsinə, yüksəlməsinə, bütün sahələr üzrə ümumişlək ünsiyyət vasitəsi olmasına çalışılması üzərində qurulur.

Məramnamədə Milli kimlik şüurumuzun biçimlənməsində dil amili ilə bağlı özəl adlarımızın milliləşdirilməsi, ədəbi dilimizin cilalanması, zənginləşdirilməsi və işlənmə dairəsinin genişləndirilməsi, o cümlədən lüğət tərkibimizin gərəksiz alınma sözlərdən təmizlənməsi, digər türk ləhcələrində işlənən və unudulmuş türk sözlərinin ədəbi dilimizə gətirilməsi, Bütöv Azərbaycanın latın qrafikalı ortaq əlifbaya keçməsi və b. vacib məsələlər qeyd edilmişdir.

Məramnamənin “Milli kimlik şüurumuzun biçimlən-məsində tarix amili” bölməsində deyilir:

...Tarix ilk sırada toplumun bu günədək olub-bitənlərdən ibarət keçmişidir. Olub-bitən bu keçmişlə bağlı insanlar bəlli bir görüşə yiyələnər və həmin görüş tarix şüuru adlanar. Tarix şüuru insanların keçmişlə bağlı bilgisi və duyğusu üzərində qurulur...

Keçmişi əks etdirən ortaq tarix şüuru indini yönlən-dirməkdə və gələcəyi biçimləndirməkdə çox böyük önəm daşıyır. ...çağdaş siyasi mədəniyyətin və onunla bağlı kimlik şüurunun, həmçinin gələcəyin təməl yönlərinin hazırlanıb formalaşmasında ən mühüm amillərdən biri ortaq tarix şüuru hesab edilir.