Turopereyting

2-rasm. Turistik marshrutlar ishlab chiqishda foydalaniladigan asosiy tamoyillar.

Turistik marshrutning mukammal ishlab chiqilishi bu–turistning erkin harakat qilishini va turdagi xizmatlarga bo‘lgan talablarini o‘z vaqtida qondiradi. Hozirda turistik marshrutlar ishlab chiqishning tamoyillari yaratilganki, turizmda har qanday turistik marshrutlar ishlab chiqishda asosan ana shu tamoyillardan foydalaniladi. Bu tamoyillar quyidagicha nomlanadi (2-rasm).Turistik marshrutlar ishlab chiqishdagi birinchi talab qayd qilingan «tamoyillar»ni puxta bilish va o‘z o‘rnida, talabiga qarab qo‘llash, ishlatish hisoblanadi. Turistik marshrutlar ishlab chiqishdagi tamoyillar alohida-alohida yoki majmuali holda qo‘llanilishi mumkin.

6.3. Jozibadorlik, betakrorlik va imkoniyatlarning
yaratilganligi tamoyillari
Jozibadorlik, betakrorlik tamoyiliga e’tibor berish lozimki, ma’lum bir turistik ob’ektga, resursga turistik marshrut ishlab chiqishda turoperatorning birinchi navbatdagi asosiy vazifasi aynan ana shu turistik ob’ektning eng jozibador, betakror joyini, ko‘rinishini aniqlashdir.
Turizmdagi barcha turistik ob’ektlarda jozibadorlik, betakrorlik mavjud. Bu jozibadorliksiz biron-bir turistik ob’ekt turistlarni o‘ziga jalb qilaolmaydi. Jozibadorlik va betakrorlik deganda ma’lum bir xalqaro yoki mahalliy talab va standartlarning o‘lchamlariga, darajalariga javob beradigan ob’ektning tarixiyligi, mo‘‘jizaviy ko‘rinishi va hokazolarni tushunishimiz kerak.
Shu nuqtai nazardan turistik ob’ektdagi jozibadorligi, betakrorlikni 4 darajaga bo‘lishimiz mumkin:
xalqaro miqyosdagi turistik ob’ektlardagi jozibadorlik va betakror lik;
davlatlardagi turistik resurslarning jozibadorligi va betakror ligi;
tabiatning biologik xilma-xilligidagi jozibadorlik va betakror lik;
turistning hohishi bo‘yicha turistik ob’ektda belgilanadigan joziba dorlik va betakrorlik.
Xalqaro miqyosdagi turistik ob’ektlardagi jozibadorlik va betak rorlik deganda mazkur turistik ob’ektning xalqaro miqyosda ma’lum va mashhurligi, mo‘jizaviyligini, dunyo aholisi, bu ob’ektni bilishi tan olina di. Bunday miqyosdagi jozibadorlik va betakrorlik asosiy hollarda mo‘jiza deb nomlanadi. Dunyo miqyosdagi turistik ob’ektning mo‘jiza deyilishi o‘tmishdagi insoniyat bunyod etgan ulkan inshootlarning qay tartibda qurilgan ligi, ularda hozirgacha (koinotni o‘zlashtirish davri) ko‘plab ochilmagan sir-sinoatlarning mavjudligidir.
Jahon miqyosidagi mo‘jizalardagi jozibadorlik va betakrorlik aksariyat hollarda mo‘jiza so‘zi bilan ifodalanadi va bu jozibadorlik, betakrorlikni ko‘rishga butun dunyo aholisi qiziqadi. Bu turistik ob’ektda bitta jozibador lik, betakrorlik mavjud–uning qadimiyligi va ulug‘vorligidir. Masalan: Dunyoning etti mo‘jizasining birinchisi bo‘lgan–Misr pirami dalarini olsak qayd qilingan ulug‘vorlik, qadimiylikni ko‘ramiz. Etti mo‘jizadagi asosiy jozibadorlik, betakrorlik ularning o‘ta darajada ulkanligi va qurilishi jihatidan hozirgi inson ahlini lol qoldirganidir. Shu o‘rinda e’tibor berish kerakki, dunyoda etti mo‘jizadan ham mo‘jizaliroq turistik ob’ektlar juda ko‘p. Masalan, Buyuk xitoy devori, Stounxedj tosh yodgorliklari, Nasxa cho‘lidagi ulkan qush rasmlari, Hindiston va Tailanddagi tog‘ ibodatxonalari va hakozolar. Mazkur tarixiy yodgorliklardagi jozibador lik va betakrorlik, qadimiylik va inson ahlini lol qoldirgan qurilish san’atidir.