Bunday qurilmaning eng oddiy namunasi yarimo'tkazgichli diod bo'lib, u erda faqat bitta p-n birikmasi ishlatiladi, bu vazifaga erishish uchun etarli - oqimni faqat bitta yo'nalishda o'tkazish. n-mintaqadagi elektronlar quvvat manbaining musbat qutbiga, p-mintaqasidagi teshiklar esa manfiy qutbga qarab harakatlanadi. Birlashma yaqinida etarlicha musbat va manfiy zaryadlar to'planadi, ulanish qarshiligi sezilarli darajada kamayadi va oqim zanjir bo'ylab o'tadi.
Bunday qurilmaning eng oddiy namunasi yarimo'tkazgichli diod bo'lib, u erda faqat bitta p-n birikmasi ishlatiladi, bu vazifaga erishish uchun etarli - oqimni faqat bitta yo'nalishda o'tkazish. n-mintaqadagi elektronlar quvvat manbaining musbat qutbiga, p-mintaqasidagi teshiklar esa manfiy qutbga qarab harakatlanadi. Birlashma yaqinida etarlicha musbat va manfiy zaryadlar to'planadi, ulanish qarshiligi sezilarli darajada kamayadi va oqim zanjir bo'ylab o'tadi.
Diyotning teskari ulanishida oqim o'n minglab marta kamroq bo'ladi, chunki elektronlar va teshiklar ulanish joyidan turli yo'nalishlarda elektr maydoni tomonidan shunchaki parchalanadi. Ushbu printsip bo'yicha diodli rektifikator ishlaydi. Ko'pgina yarim o'tkazgichlar uchun ularning atomlaridan ma'lum miqdordagi elektronlarni o'tkazuvchanlik zonasiga o'tkazish uchun past harorat (masalan, xona harorati) etarli.
Haroratning doimiy o'sishi bunday o'tish jarayonini kuchaytiradi va natijada yarimo'tkazgichning o'tkazuvchanligi ortadi. Shunday qilib, yarim o'tkazgichlarda elektr o'tkazuvchanligi elektronlar tomonidan aniqlanadi. U elektron elektr o'tkazuvchanlik yoki n-tipli elektr o'tkazuvchanlik deyiladi1.
Bunday holda, oqim hosil qiluvchi elektronlar nopoklik atomlariga emas, balki yarim o'tkazgichning atomlariga tegishlidir, shuning uchun bu elektr o'tkazuvchanligi ichki deyiladi. Elektroni o'tkazuvchanlik zonasiga o'tgan atom shunday qilib, bitta elektronning etishmasligini hosil qildi.
Bunday atomlar ijobiy ionlarga aylanadi, ammo ular o'z o'rnida mustahkamlanadi va harakatlana olmaydi va oqim hosil qilishda qatnashmaydi. Yo'qolgan elektronning o'rnini qo'shni atomning elektroni olishi mumkin, unda bunday kamchilik bo'lmaydi. Ushbu o'tish natijasida ikkinchi atomda elektron yetishmaydi. Xuddi shunday jarayon bir vaqtning o'zida ko'plab atomlarda sodir bo'lishi mumkin.
Bunday atomlar ijobiy ionlarga aylanadi, ammo ular o'z o'rnida mustahkamlanadi va harakatlana olmaydi va oqim hosil qilishda qatnashmaydi. Yo'qolgan elektronning o'rnini qo'shni atomning elektroni olishi mumkin, unda bunday kamchilik bo'lmaydi. Ushbu o'tish natijasida ikkinchi atomda elektron yetishmaydi. Xuddi shunday jarayon bir vaqtning o'zida ko'plab atomlarda sodir bo'lishi mumkin.
Agar elektr kuchlanish qo'llanilsa, elektronlarning bir atomdan ikkinchisiga (qo'shni) sakrashi ularning bir yo'nalishda yo'naltirilgan harakati xarakterini oladi. Shu bilan birga, hosil bo'lgan musbat zaryadlangan atomlar elektronlar harakatiga qarama-qarshi yo'nalishda paydo bo'ladi. Bu harakatlanuvchi musbat zaryadlarga o'xshash bo'ladi, ya'ni elektronlar harakatiga teskari yo'nalishda harakatlanadigan musbat elektr zaryadlari tomonidan yaratilgan oqim.
O'tkazuvchanlik zonasiga o'tishi natijasida atomda elektronning yo'qligi teshik ('atomda) deb ataladi. Teshiklar harakati natijasida hosil bo'lgan elektr toki teshik oqimi deb ataladi. Ushbu teshik oqimi tufayli elektr o'tkazuvchanligi teshik elektr o'tkazuvchanligi yoki p-tipli elektr o'tkazuvchanligi deb ataladi. Donor va akseptor aralashmalari bo'lmagan yarimo'tkazgichlar o'ziga xos yarim o'tkazgichlar, o'z ichiga olganlar esa nopoklik deb ataladi.
