Тящсилдя эендер бярабярлийи

Cədvəl 1.

Fokus-qrup iştirakçıların keyfiyyət tərkibi

№	Ali məktəb	Cins		Yaş qrupları		Peşə		Elmi dərəcə
		kişi	qadın	50 yaşa qədər	50 yaşdan yuxarıqədər	müəllim	inzibatçı	elmlər namizədi, doktoru	elmi dərəcəsi yoxdur
1	Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası	6	7	6	7	7	6	8	5
2	Naxçıvan Dövlət Universiteti	7	7	13	1	8	6	4	10
3	Qərb Universiteti	3	7	5	5	9	1	5	5
	Cəmi	16	21	24	13	24	13	17	20

2. Təhlilin məqsədi və metodologiyası: imkanlar və məhdudiyyətlər
Bu təhlilin keçirilməsinin məqsədi-ölkəmizin üç ali məktəbində fokus-qrupların disku4ssiyaları zamanı əldə edilmiş keyfiyyətli qiymətvermələr və rəylərin ətraflı tədqiqatıdır. Nəzərdə tutulmuşuq ki, fokus-qrup diskussiyaların mətnlərinin məzmununun keyfiyyətli təhlili nəticəsində ali məktəb işçilərinin, ali təhsil sahəsində gender bərabərliyi problematikasına münasibətinin səciyyəvi xüsusiyyətlərini müəyyən etmək olacaqdır. Bundan başqa, tələbələrin sorğuda verdiyi cavablarla fokus-qrup iştirakçılarının cavablarını uzlaşdırmaqla, təhsil sistemində ümumi, genderlə bağlı dəyərlər və istiqamətlərin mövcudluğu müəyyən edilməli idi.

Diskussiyanın keçirilməsi ssenarisi aşağıdakı süjetin üzərində qurulurdu:

1. Diskussiyanın iştirakçıları, müasir şəraitdə cinslərin bərabərliyi konsepsiyasının ümumi durumunun müzakirəsinə dəvət olunmuşdur. Nəzərdə tutulmuşdu ki, mövqelər müxtəlifliyi müəyyən edilsin, sonra isə bu mövqelər, milli adət-ənənələrdə cinslərin fərqliliyi dərəcəsi ilə müqayisə olunsun;
2. Bütün iştirakçıları, rəy müxtəlifliyinə uyğun, 2-3 qrupa bölməklə, ali təhsil sistemində cinslərin bərabərliyi məsələsinə onların münasibətini öyrənməyə cəhd edilmişdi. Təhlil iki mövqe baxımından aparılmalı idi: tədris edənlərə (müəllimlər), oxuyanlar (tələbələr); bu yolla təhsil sistemində kişilər və qadınların statusları müəyyən edilməli idi;
3. Diskussiyanı istiqamətləndirmək məqsədilə təhsildə genden fərqlərinin status ifadələrinin aşağıdakı fərziyələr üzərində qurulmuşdu: birinci, qadınlar təhsilin idarə olunmasında necə təmsil olunurlar; ikinci, ali təhsil işçilərinin peşə artımına təsir edən amillər (gender baxımından); üçüncü, müəllimlərin elmi araşdırmalarında gender problemlərinin təhlili səviyyəsi; dördüncü, tədris prosesinə gender nəzəriyyəsinin tətbiqi;
4. Müzakirə sahəsi yuxarıda qeyd edilən ölçülərlə müəyyən ediləndən sonra, diskussiya başlanmalı idi; bu zaman qarşılıqlı fikir mübadiləsi aparılır, müxaliflik, müxtəliflik müəyyən edilməklə, yeni qənaətlərin axtarışı üçün yeni imkanlar əldə edilir, yarışma abı-havassı şəraitində tərəfləri barışdıra biləcək kompromis xarakterli təkliflər irəli sürülür;
5. Qeyd edilən tənqidə və qarşıdurmaya əsaslanan vəziyyətlərdən çıxmaq məqsədilə ikinci altmövzuyakeçid əldə edilməli idi: oxuyanların gender fərqliliyi, tələbə-qızlar və tələbə-oğlanlara münasibəti bildirən məlumatın üzərində işin aparılması təşkil olunmalı idi.
6. Şərti olaraq neytral hesab edilən mövzununu müzakirəsi mərhələsində (müzakirə obyekti-oxuyanlardır) qrupların mövqelərin yaxınlaşması təmin olunmalı, qarşılıqlı tənqid atəşi yatızdırılmalı, ümumi təkliflər və tövsiyələr (siyasətlər) qəbul olunmalı idi;
7. Nəhayət, son mərhələdə moderator (fasilitator) hər bir müzakirə obyekti olan məsələni ardıcıl şəkildə yekunlaşdırır, son qənaətləri elan edir, diskussiyanı bağlı elan edərək, iştirakçılara öz minnətdarlığını bildirir.
Qeydlər

1. Moderator diskussiyaya fəal şəkildə üç halda qoşulur: fokus-qrup diskusiyanın aparılması qaydalara görə, işin lap əvvəllərində «açılışma» mərhələsində, birinci diskusiyanın yekunlaşdırılması zamanı (qruplara bölünmə, onları qeydəalma), ikinci mərhələ bitiriləndə, nəhayət, nəticələrun yekunlaşdırılması zamanı. Qalan müddətdə onun vəzifəsi – diskussiya iştirakçılarına informasiya «kanalı»ndan bərabər istifadəolunma imkanının yaradılmasıdır. Diskussiyanın qeydləri onu sübut edir ki, bütün seanslarda diskusiya iştirakçılarının çıxışları tam könüllü əsaslarında olunmuşdur, lakin bu imkanlardan həm bir iştirakçı istifadə etmədi, hər halda sonrakı təhlil üçün bu o qədər də əhəmiyyətli olmamışdır.