Üa möheaöıslerı odası aylık japırpıdır


MÜHENDİS VE MAKİNA DERGiSi CİLT 25 SAYI 299 KASIM-ARALIK 1984



Yüklə 1,26 Mb.
səhifə6/10
tarix27.10.2017
ölçüsü1,26 Mb.
#15653
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
MÜHENDİS VE MAKİNA DERGiSi CİLT 25 SAYI 299 KASIM-ARALIK 1984

17

5) İşletme Kapasite Tesbiti:

Kapasite, işletmede mevcut makina adedi ile yıllık net
iki vardiya çalışma süresinin (28SO'h) çarpımı suretiyle he-
sap edilir.


işletmede mevcut makina sayısının 125 adet olduğu ve
bu makinalardan 5 adedinin üretilecek mamul cinslerinde
kullanılan parçaların özellikleri nedeniyle satın alınmış bu*
lunduğu ve bu nedenle kapasitelerinin doldurulmasının
mümkün olmadığı, diğer bir ifade ile dikkate alınmaması ge-
rektiği ve böylece; işletmede 120 adet makina olduğu kabul
edilerek, işletme kapasitesi ve bu işletmede istihdam edile-
cek yapıcı işçi miktarı şu şekilde hesaplanır.

Kapasite = 120x2890 = 346.800 saat/yıl
Yapıcı işçi = 346.800/1.445 = 240 adet.


6) İşletme Kapasite Kullanım Oranı Tesbiti:

Program yılı içinde satılabilecek mamul adetlerine göre
istihdam edilmesi gerekli işçi 200 adet, buna karşılık, bütün
olumsuz faktörleri düşüldükten sonra, işletmenin makina
parkında çalıştırılması gerekli ve zorunlu yapıcı işçi sayısı
240 adet olunca, kapasite kullanım oranı % 83 olarak orta-
ya çıkmaktadır.

Diğer bir ifade ile, mevcut yatırımların % ITsi atıldır
ve bu atıl kapasite mamul maliyetlerini olumsuz yönde et-
kilemeye devam edecektir.

7) Personel Dağılımı:

Gelişmekte olan ülkelerde, sektörlere göre belli bir deği-
şim göstermekle birlikte, genel personel dağılımı yapıcı işçi
adedi kadar; (vasıflı yardımcı, vasıfsız yardımcı, teknik ve
idari personel) istihdam şeklindedir.


Yapıcı işçi miktarı belli olduğuna göre, diğerlerinin
dağılımı genel olarak geri kalanın dörde bölünmesi suretiyle
bulunur.

Burada çok dikkat edilmesi gereken husus, işleme ku-
rulu kapasitesindeki yapıcı işçi adedinin dağılımda esas
alınması zorunluluğudur. Konjektürel talep düşmelerinden
kaynaklanan düşük düzeyli üretimde istihdam edilen yapıcı
işçi miktarı dağılım kriteri olarak alınamaz.

Yukanda verdiğimiz işletme örneğinden hareketle per-
sonel dağılımı aşağıdaki şekilde olacaktır:

  1. Makinalarda çalışması zorunlu yapıcı işçi 240 kişi

  2. Montaj ve el işlerinde çalışacak yapıcı işçi 58

  3. Vasıflı yardımcı işçi 74

  4. Vasıfsız işçi 75

  5. Teknik personel 75

  6. idari personel 74

Toplam personel 596 kişi

Konjektürel talep düşüklüğü nedeniyle üretim miktarı-
nın azaltılması madde 7.3, 7.4, 7.5, 7.6'da belirtilen perso-
nel miktarım azaltmayacağı cihetle, yapıcı işçi miktarının
298'den, 248'e düşürülmüş olması, oransal dengesizlik orta-
ya çıkaracak ve böylece, yapıcı işçi başına destek personeli
artmış olacaktır.

örneğimizde, 1/1 olan oran, 1.2/1 şekline dönüşecektir.
Diğer bir deyimle yapıcı işçi başına, destek personeli istih-
damı % 20 artacaktır. Bunun azaltılması halinde ise, hizmet-
lerin rasyonel şekilde yürütülmesi mümkün olamayacaktır.


YAZI FOTOKOPİLERİNİ GÖNDERME HiZMETi

Fotokopi Gönderme Ücreti : ilk iki (2) sayfa için 200 TL, eklenen her sayfa için 25 TL.
isteme Adresi : Makina Mühendisleri Odası (Dokümantasyon),

Konur Sokak, 4/4, Kızılay-ANKARA Tel: 18 23 74 -18 38 26

Banka Hesap No.

Türkiye iş Bankası, Ankara-Yenişehir Şubesi, 8987 nolu hesap
(bu hesaba yatinlan paranın dekontu yukandaki adrese gönderilir.)

18

MÜHENDiS VE MAKİNA DERGiSi CiLT 25 SAYI 299 KASIM-ARALIK 1984

tasarım dosyası

Kalın silindirlerde
ısıl gerilmeler

Eşitlik l, eşitlik 2, 3 ve 4'de yerine konulduğunda,
gerilme ifadeleri, yarıçap oranlan cinsinden tanımlanan birim-
siz gerilme fonksiyonlarını türetmek için kullanılabilir. Bu
fonksiyonlar:

/ a EHr2 R2 - l

F,= a,/ l

R2 (R2-l

O

r r/16k(l-7)

1 T?

(2R2 R2Q - R4 - 4tf in —° - 2R2 -2R2Q + 3+ 81nRo;

x\ r\>

(5)

Çeviren: Ömer TURAN
Mak. Müh.

/ Of EHr? R2 + l

Fh = a J L=~ 1 (R40-4tf + 3+41nR )

h h/16k(l-y) R2 (R20-l) ° ° °



- 2R2 -

- —. 2 (2R2

-8 in

F =o
Elektrik akımlı ısıtıcılar veya nükleer yakıt elmanları ile
donatılmış kalın silindirik yapılarda, zaman zaman iç ısınma
nedeniyle yüksek ısıl gerilmeler meydana gelir. Bu gerilmele-
rin nedeni, iç ve dış yüzey arasındaki büyük sıcaklık farkıdır.

Farklı boyutlardaki birçok parçanın ısıl gerilim analizleri-
nin yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda bu işlem yoru-
cu ve zaman alıcıdır. Bununla beraber, silindirlerde görülen
çapsal, eksenel ve çevresel gerilmelerin belirlenmesi için
gerekli normalize edilmiş verileri içeren özel grafiklerin kul-
lanılmasıyla, hesaplamaların sayısı önemli ölçüde azaltılabilir.
Bu grafikler, bilgisayar kullanılarak, silindirlerde ısı dağılım
ve silindir gerilim bileşenleri eşitliklerinden kolayca türeti-
lebilir.

R2 - R4 - 4R2

R

- (4R2 - 4R2

R

, ,

l- = - [4R2 -4R2

16k(l-7)

R
R


8 in

EHr?


f 3 +41nRQ)

(6)

R


Hesaplamalar:

Dış yüzey için verilen sabit bir TQ sıcaklığında ve yalıtıl-
mış iç yüzeyde dT/dr = O olduğunda, silindir içinde herhan-
gi bir yarı çaptaki sıcaklık,


R = r/r; ve R. = r.'./rs iken
ı o 0 ı


H

r2 - r2

olarak gösterilebilir.

Böylece silindir gerilme bileşenleri T terimi cinsinden
şöyle tanımlanabilir:

a E l r2-r.2

a = (—r-) x [ — f-J^Trdr - f Trdr] (2)

1-7 r2 r2-r2 r r

+ rî;

aE l

(3)
(4)

a E 2

a = x [ /oTrdr - T]

J



Gerilim fonksiyonlan Fr F

h ve Fz'nin bir R-RQ aralığı

için önceden hesaplanmasıyla, ısıl gerilmelerin bulunmasın-
da kullanılacak grafikler oluşturulabilir, örnek grafikler
şekilde gösterilmiştir.

Negatif Fr değeri, radyal ısıl gerilmenin basma yönünde
olduğunu belirtir. Aynca, Fr için çizilen grafikte, ar değe-
rinin dış yüzeyde (R = RQ) enaz (min.) ve iç yüzeyde
(R = 1) en çok (max.) olduğu belirtilir. Çevresel ısıl gerilme-
ler de basma yönündedir. Silindirin iç yüzeyinden artmaya
başlayan ah değeri, silindir çeperi içinde en yüksek değere
ulaşır ve dış yüzeyde en küçük değere düşer. Eksenel geril-
me, RQ = 1.75 -r 30 aralığında artardır, az'nin değeri ise r-t
için en çok ve, rQ için enazdır.

Grafiklerin Kullanımı:

Belirli bir silindir kesiti (R = rQ/rj olarak tanımlanan) için
Fr, Fn ve fz değerleri, herhangi bir yarıçap oranı (R = r/rj)
olarak tanımlanan) için hazırlanmış bir grafikten belirlene-
bilir. Verilen birimsiz gerilme fonksiyonu değerlerine karşı


MÜHENDiS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT 25 SAYI 299 KASIM-ARALIK 1984

19

gelen ısıl gerilmeler, her tür silindir malzemesi ve içsel ısı
yayılım oranı için 5, 6 ve 7 nolu eşitlikleri kullanılarak he-
saplanabilir. Hesaplama için gerekli E, 7, o, k ve H gibi sa-
bit katsayı değerleri malzeme ve ısı iletimi elkitaplanndan
bulunabilir.


SİMGELER

E — Young modülü, (Kg/mm2)
Fr, Fh, Fz — Boyutsuz gerilim fonksiyonları


H —. îçsel ısı üretim miktan Kcal/h-mm3

k — Malzemenin ısı geçirgenliği Kcal/h - mm - °C

l — Silindir boyu, (mm)

R

R0~

r

rj -

r0 -

T

T-

TQ

a

7

ah

ar

az

Çap oranı r
Çap oranı r
Çap, (mm)
îç çap, (mm)
Dış çap, (mm)
r çapındaki sıcaklık, °C
Silindir iç yüzeyindeki sıcaklık °C
Silindir dış yüzeyindeki sıcaklık °C
Isı yayılma katsayısı, mm/mm - °C
Foisson oranı


Çevresel ısıl gerilim - kg/mm2
Çapsal ısıl gerilim kg/mm2
Eksenel ısıl gerilim, kg/mm2


Çevresel Isıl Gerilim Hesaplaması

Yarıçap oranı, R

6 "• '+



3.0

Silindir Yapısı

iç yüzey yalıtıldığından
dT=0, r=r. de

Çapsal ısıl gerilim hesaplaması

yarıçap oranı , R

1.0

1. 261

Eksenel ısıl gerilim hesaplaması

Yarıçap oranı «,-3.c

1.75

2.5

oranı ,R


20

MÜHENDiS VE MAKİNA DERGiSi CİLT 25 SAYI 299 KASIM-ARALIK 1984

Ulusal
Tekstil

Sempozyumu
yapıldı

Bursa,
26-30 Kasım 1984

T.M.M.O.B

MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

KSTIL SEMPOZYUMU


Odamızın kuruluşunun 30. Yılını
kutlama etkinlikleri içinde, Oda adına
görevlendirilen MMO Bursa Bölge Tem-
silciliği tarafından düzenlenen ULU-
SAL TEKSTiL SEMPOZYUMU 26-30
Kasım 1984 tarihleri arasında Bursa'da
gerçekleştirildi.


MMO tarafından 22-24 Mayıs
1967 tarihleri arasında Bursa'da Sümer-
bank Merinos Fabrikasında yapılan
"Türkiye L Tekstil Endüstrisi Kongre-
si'nden 17 yıl sonra yine Bursa'da Sü-
merbank Tekstil Eğitim ve Araştırma
Müessesesi salonlarında yapılan sempoz-
yuma gösterilen ilgi büyük olmuş ve
ülkemizin değişik yörelerindeki çeşitli
sanayii kuruluştan ve üniversitelerden
240 kişi katılmıştır.

Sempozyum, 26 Kasım 1984 günü
yapılan açılış töreni ile başlamıştır.
Açış konuşmasını yapan TMMOB Ma-
kina Mühendisleri Odası Başkanı Sayın
ismet Rıza ÇEBl, Sempozyuma katı-
lanlara teşekkür ederek, ülkemizin
önemli bir sanayi dalı olan tekstil sana-

yiinin, bildiri ve tartışmalarla ele alına-
cağı sempozyumun bu sanayimize ışık
tutmasını diledi.


Daha sonra 30 yıllık Oda yaşamı-
na sığdırılan çalışmaların kısa bir öze-
tini yapan 1. Rıza ÇEBl, tekstil sanayi-
nin Bursa'daki gelişimini tarihsel süreç
içinde açıklayarak konuşmasının so-
nunda, "Ancak üzülerek vurgulamak
gerekirki tekstil makinalarının üretimin-
de, yeterli gelişme gözlenememiştir.
Bu da teknolojik olarak dışa bağımlı-
lığı getirmektedir.

Bir diğer konu da, süratle gelişen
teknolojiye ayak uydurmaktır. Bilgile-
rin 4-5 sene içinde eskidiği bilinmek-
tedir. Bilgilerin güncel tutulabilmesi
için meslek içi eğitimin sürekli olarak
yapılması bir zorunluluktur.

Meslek içi eğitim konusunda bü-
tün kurum ve kuruluşlarla işbirliği

yapmaya hazar olduğumuzu sempoz-
yumdan yararlanarak belirtmek isterim.


Ulusal Tekstil Sempozyumu'nün
ülkemiz için olumlu sonuçlar vermesi-
ni dileyerek tüm katılan kişi ve kuru-
luşlara teşekkür ediyorum.

Sempozyum çalışmasını açıyor ve
çalış malarınızda basanlar diliyorum."
dedi.

Açılışta daha sonra sırasıyla Bursa
Valisi Sayın Zekai GÜMüŞDlŞ, Bursa
Belediye Başkanı Sayın Ekrem BARI-
ŞIK, TMMOB Genel Sekreteri Dr. Fa-
ruk AKTUZLU ve Uludağ üniversitesi
Rektörü Prof. Dr. Nihat BALKIR, Sü-
merbank Genel Müdürü Sayın Erkan
TAPAN ve Bursa Ticaret ve Sanayi
Odası Yönetim Kurulu Başkan Vekili
Sayın Mutlu URAZ, yaptıklan konuş-
malarla konuyu değişik yönleriyle de-
ğerlendirdiler.




Yüklə 1,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin