ÜÇÜNCÜ fasilarafat ve müzdeliFE'de telbiYE

MERVİYY-HADÎSLER 7

HADÎSLERİN SINIFLANDIRILMASI 7

1- KABUL VEYA RED AÇISINDAN HADİS ÇEŞİTLERİ 7

A) Makbul: 7

B) Merdud: 7

2- SENEDİN MÜNTEHASI (HADİSİN SÖYLEYENİ-İLK KAYNAĞI) AÇISINDAN HADÎS ÇEŞİTLERİ 7

A) Kudsi-Nebevi Hadis: 8

B) Merfu Hadîs: 9

Merfu Hadisin Kısımları: 9

1) Sarahaten (Açık) Merfu Hadis: 9

a) Kavli: 9

b) Fili: 9

c) Takriri: 9

2) Hükmen Merfu Hadis: 10

a) Kavli: 10

b) Fili: 10

c) Takriri: 10

Merfu Hadise Delalet Eden Bazı İfadeler: 11

Mürsel-Merfu: 11

Muallak-Merfu: 11

Merfu Hadisin Hükmü: 11

C) Mevkuf Hadîs: 11

Mevkuf Hadislerde Sahihlik ve Zayıflık: 12

D) Maktu Hadîs: 13

Merfu, Mevkuf ve Maktu Hadis Hakkında Bilinmesi Gereken Birkaç Nokta: 13

3- SENETTEKİ İTTİSAL DURUMUNA GÖRE HADÎSLERİN ÇEŞİTLERİ 14

A) Muttasıl (Müsned-Mevsûl) Hadîs. 14

B) Gayr-ı Muttasıl (Munkatı) Hadîs. 14

1) Muallak Hadîs: 14

2) Mu'dal Hadîs: 14

3) Munkatı Hadîs: 14

4) Mürsel Hadîs: 14

4- SENET (RAVİ) SAYISINA GÖRE (VEYA DERECE-İ ŞUYU’ AÇISINDAN) HADÎS ÇEŞİTLERİ 15

A) Mütevâtir Hadîsler: 15

1) Lafzî Mütevâtir: 16

2) Manevî Mütevâtir: 16

Mütevatir Hadisin Hükmü: 16

Mütevatir Hadiste Sayı: 17

Mütevatir Hadislerle İlgili Eserler: 17

B- Âhad Hadîsler (Haber-i Vahid): 18

1) Meşhur Hadis: 18

a) Sened Tetkiki Sonuçlarına Göre Meşhur Hadisler: 18

a1) Sahih Meşhur Hadis: 18

a2) Hasen Meşhur Hadis: 19

a3) Zayıf Meşhur Hadis: 19

b) Şöhret Buldukları Yere Göre Meşhur Hadisler: 19

b1) Hadisçiler Nezdinde Meşhur Hadisler: 19

b2) Hadisçiler-Ulema ve Halk Nezdinde Meşhur Hadisler: 19

b3) Fakihler (İslam Hukukçuları) Nezdinde Meşhur Hadisler: 19

b4) Usulcüler (Fıkıh Usulcüleri) Nezdinde Meşhur Hadisler: 19

b5) Halk Nezdinde Meşhur Hadisler: 20

b6) Tasavvuf Ehli Nezdinde Meşhur Hadisler: 20

Meşhur Hadisin Hükmü: 20

2) Azîz Hadis: 20

3) Garîb (Ferd) Hadis: 20

a- Ferd-i Mutlak: 21

b- Ferd-i Nisbî: 21

5- SIHHAT DURUMUNA GÖRE VEYA HÜKÜM AÇISINDAN HADÎSLER 22

A) Sahîh Hadîs: 22

Sahih Hadislerin Dereceleri: 24

Sahîh Hadisin Kısımları: 25

1- Sahîh li-Zâtihi: 25

2- Sahîh li-Ğayrihi-Sahih la li Zatihi: 25

Sahih Hadisin Hükmü: 25

Sahih Hadislerle İlgili Eserler: 26

Sahih Terimiyle İlgli Bazı Notlar: 26

B) Hasen Hadîs: 26

Hasen Hadisin Kısımları: 28

1) Hasen lî Zâtihi Hadis: 28

2) Hasen lî Gayrihi Hadis: 29

Tirmizi’nin Hasen Hadis Anlayışı: 29

Sahîh Ve Hasenle İlgili Altın Kaideler: 30

Hasen Hadisin Hükmü: 36

İtibar, İstişhad, Mütabaat: 37

Hasen Hadis ile ilgili Bazı Terimler: 38

Sikanın Ziyadesi: 38

C) Zayıf Hadîs: 39

Zayıf Hadisin Hükmü: 39

Zayıf Hadisin Dereceleri: 40

Hadiste Zayıflık Sebepleri: 40

1) Seneddeki İnkıta Sebebiyle Zayıf Hadis Çeşitleri: 41

A) Mürsel Hadîs: 41

İrsalin Çeşitleri: 41

1) İrsâl-i Celî: 42

2) İrsâl-i Hafi: 42

Mürsel Hadislerin Dereceleri: 42

Sahabe Mürseli: 42

Tâbiin'in Mürseli: 42

Mürsel Hadisin Hükmü: 42

Mürsel Hadisle İlgili Eserler: 44

B- Munkatı' Hadîs: 45

İnkıta’ Türleri: 45

1) Zahiri İnkıta’ (Açık Kesiklik): 46

2) Hafi İnkıta (Gizli Kesiklik): 46

Munkatı’ Hadislerin Hükmü: 46

C- Mu'dal Hadîs: 46

Mu’dal Hadisin Hükmü: 47

D) Muallak Hadîs: 47

E- Müdelles Hadîs: 48

Tedlis Çeşitleri: 49

1- Tedlîsü'l-İsnâd: 49

2- Tedlîsü't-Tesniye: 50

3- Tedlîsu'ş-Şüyuh: 51

4- Tedlîsu'l-Atf: 51

5- Tedlîsü's-Sükût: 51

Tedlisin Hükmü: 52

2) Ravideki Cerhi Gerektiren Hallere Göre Zayıf Hadis Çeşitleri: 52

A) Mevzu Hadis: 52

B) Metruk-Matruh Hadîs: 52

Metruk Hadisin Hükmü: 53

C) Münker Hadîs: 53

Münker Hadisin Hükmü: 54

D) Muallel Hadîsler: 54

İllet Nasıl Bilinir: 56

Hadislerdeki İllet Çeşitleri: 57

Muallel Hadisin Hükmü: 58

İllet Konusunda Yazılan Eserler: 58

E) Müdrec Hadîs: 58

Müdrecin Kısımları: 58

1) Müdrecü'l-Metn: 59

2) Müdrecü'l-İsnâd: 59

İdracın Hükmü: 60

F) Maklûb Hadîs: 60

1) İsnadda Kalb: 61

2) Metinde Kalb: 61

3) Mürekkep Kalb: 62

Maklub Hadisin Hükmü: 62

G) Muzdarib Hadîs: 62

Izdırap Türleri: 63

1) İsnadda Izdırap: 63

2) Metinde Izdırap: 63

Muzdarib Hadisin Hükmü: 64

H) Şâz Hadis: 64

1- İsnadda Şaz: 65

2- Metinde Şaz: 65

Şâz Hadisin Hükmü: 66

I-İ) Musahhaf Ve Muharref Hadîsler: 66

Tashif Türleri: 67

1) Metinde Tashif: 67

2) İsnadda Tashif: 67

3) İşitmeye Yönelik Tashif: 67

4) Manaya Yönelik Tashif: 68

4) Sahîh, Hasen Ve Zayıf Arasında Müşterek Hadîs Nevileri 68

A) Merfu, Mevkuf Ve Maktu Hadîsler: 68

B) Müsned Hadîs: 68

C) Muttasıl (Mevsul): 69

D) Mu'an'an Hadîs: 69

E) Mü'en'en Hadis: 71

F) Müselsel Hadîs: 72

G) Musahhaf Ve Muharref Hadîsler: 74

H) Âlî Hadisler: 75

I) Nâzil Hadisler: 76

İ) Meşhûr Ve Müstefîz Hadîsler: 76

J) Azîz Hadîs: 76

K) Ferd (Garib) Hadîsler: 77

Ferd Hadisin Hükmü: 77

Garib Hadis: 77

Garib Hadisin Hükmü: 78

L) Mütâbi, Şâhid Ve Âzıd Hadîsler: 78

6) TEARUZ AÇISINDAN HADİSLERİN SINIFLANDIRILMASI 78

A) Muhkem: 78

B) Muhtelif: 78

MEVZÛ HADÎSLER 79

Mevzu Hadislerin Tanımı, Bilinmesinin Gereği: 79

Hadis Uydurma Girişimleri: 80

Mevzu Hadîslerin Ortaya Çıkışı: 81

Hadis Uyduran Gruplar: 83

1- Hariciler: 83

2- Kelâm Münakaşaları: 83

3- Zındıklar: 83

4- Kıssacılar: 84

5- Salih Fakat Cahil Kişiler: 84

6- Özel Maksatlarla Hadis Uydurmak: 84

Mevzu Hadisleri Tanıma Yolları: 84

1- Uydurmacıları Tanıma Yolları: 84

a) Hadis Uyduranların İtirafı: 84

b) İhbar: 85

c) Araştırmalar: 85

2- Uydurulmuş Sözleri Tanıma Yolları: 85

a) Haberin Lafzında ve Manasında Bozukluk Bulunması: 85

b) Bir Çok İnsanın Görmesi Gereken Bir Olayı Bir Kişinin Rivayet Etmesi: 86

c) Kur'an’a Ve Sahih Sünnete Aykırı Olması: 86

d) Akla, His Ve Müşahedeye Aykırı Olması: 87

e) Tarihi Olaylara Aykırı Düşmesi-Ravinin Hali: 87

f) İyilik ve Kötülüğün Karşılığının Abartılı Oluşu: 88

g) Elde Mevcut Güvenilir Hadis Kitaplarında Bulunmaması: 88

Hadis Uydurma Girişiminin Sebepleri: 88

1- Dindarca Mülahazalar-İslam Dini’ne Hizmet Etmek Arzusu: 88

2- Dîni Yıkmak Maksadıyla Zındıkların Uydurması-İslam Düşmanlığı: 90

3- Fırka, Mezheb Ve Kabilesini Savunma İhtiyâcı: 90

4- Halife Ve Emirlere Yaklaşmak Arzusu: 91

5- Geçim Kaynağı Olarak Hadis Uyduranlar: 92

6- İmtihan Maksadıyla Uydurmalar: 92

7- Fetvalarına Delil İçin: 93

8- İstiğrab İçin: 93

9- Ticarî Maksadlarla-Şahsi çıkar Sağlama Düşüncesi: 93

10- Kabîle, Aşiret, Şehir, Irk ve Cinsle İlgili Uydurmalar: 93

Mevzu Hadislerin Zararları: 94

1) İslam’ı Doğru Anlamaya Engel Olmak: 94

2) Dini Tahrif Etmek: 94

3) Ayrılığı Körüklemek: 94

4) Dinden Soğutmak: 95

5) Irk, Milliyet ve Dil Üstünlüğü Fikrini Yaymak: 95

6) Halkı Cahil Bırakmak: 95

Hadîs Uydurmanın Hükmü: 95

Mevzu Hadis Rivayet Etmenin Hükmü: 96

Uydurma Faaliyetlerinin Neticesi: 96

Hadis Uydurulmasına Karşı Alınan Tedbirler: 96

1) Sahih Hadisleri Müstakil Eserlerde Toplamak: 97

2) Hadis Tenkidi Tekniklerini Dünyada İlk Kez Uygulamak: 97

3) Hadis Uyduranlara Karşı Mücadele Etmek: 98

4) Ravileri Tanıtan Eserler Yazmak: 98

5) Hadis Diye Uydurulmuş Sözleri Toplayan Eserler Yazmak (Mevzuat Edebiyatı): 98

Bazı Mevzu Hadisler: 99

Mevzu Hadisle İlgili Eserler: 99

Hadisler Günümüze Nasıl İntikal Etmiştir? 99

Hadis Kitaplarının Dereceleri: 99

HADÎSTE NESH 100

NESH NEDİR? 100

NESHİN ÇEŞİTLERİ 100

1- Sünnetin Sünnetle Neshi: 100

2- Sünnetin Kur'ân'la Neshi: 101

NESHİN BİLİNME YOLLARI 101

İHTİLAFU'L HADÎS 102

İHTİLAFI GİDERME YOLLARI 102

1- Cem Ve Te'lif 102

1) Tahsis: 102

2) Takyid: 103

3) Haml 103

2- Nesh 104

3- Tercih 104

a) Râvinin Haliyle İlgili Tercih Sebepleri: 104

b) Hadisi Elde Ediş (Tahammül)'le İlgili Tercîh Sebepleri 105

c) Rivâyetin Keyfiyeti İle İlgili Tercih Sebepleri 105

d) Hadisin Vürûd Vaktine Göre Tercih Sebepleri 105

e) Haberin Lafzına Göre Tercih Sebepleri 106

f) Hadisin Taşıdığı Hükümle İlgili Tercih Sebepleri 106

g) Harici Sebeplerle Tercih Sebepleri 106

4- Tevakkuf 107

İhtilaf Üzerine Te'lifat 107

HADÎSİ ANLAMAK İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİ 107

1- Güvenilir Kaynak: 107

2- Güvenilir Şerh: 107

3- Ehliyetli Tercüme: 108

4- Metod Bilgisi: 108

Cevamiu’l-Kelim: 110

Tahric: 111

KAYNAKLAR 111