Ühendis ve makina ahmet erdo

: 4 — İMALÂT GÜÇLÜĞÜ KATSAYILARI

Sınıflandırma Şekli 'S

5 Sınıf hali :

3. 
   Çok basit . ............................................................................................ 0,6
   
4. 
   Basit ...................................................................................................... 0,8
   
5. 
   Orta /normal ....................................................................................... 1,0
   
6. 
   Oldukça zor .......................................................................................... 1.3
   
7. 
   Çok zor ................................................................................................. 1,8
   

10 Sınıf hali:

3. 
   Fevkalâde basit ....................................................................................... 0,50
   
4. 
   Çok basit ............................................................................................... 0.65
   
5. 
   Basit ....................................................................................................... 0,75
   
6. 
   Orta basitlikte ....................................................................................... 0,85
   
7. 
   Normal ile orta basitlik arası ............................................................... 0,91
   

Normal (ara kesit) .............................................................................. (1,00)

1,06

6 Normal ile orta zorluk arası

3. 
   Orta zorlukta .......................................................................................... 1,21
   
4. 
   Oldukça zor ............................................................................................. 1,40
   
5. 
   Çok zor ................................................................................................... 1,63
   

10 Fevkalâde zor .......................................................................................... 2,00

Grafik Resim 3'te görülmektedir, imalât zorluğu
faktörünün (^fS) döküm parçaların imalât zorluğu
arttıkça daha hızla arttığı bu grafikle görülmektedir.

Tablo l, imalât zorluklan orta (normal) derecede
olan parçalar gözönüne alınarak çıkarılmıştır. Resim
3'te imalât zorluğu dağılma alanı beş zorluk sınıfına
bölünmüş olarak gösterilmiştir. Döküm parçaların
imalât zorluğu katsayısı ^fS, 0,6 ile 1,8 arasında değiş-
mektedir. Bu demektirki; imâli en zor olan muayyen
ağırlıktaki bir parçanın maliyeti, aynı ağırlıkta takat
imâli çok kolay olan parçanın maliyetinin üç misli
olacaktır. Diğer taraftan döküm parçalan imalât zor-
lukları yönünden on sınıfa ayırırsak, (^fS) katsayısının
değişim aralığı, 0,5-2,0 arasında olmak üzere geniş-
letilmiş olur. Böylece en zor ve en basit parçalara ait
katsayılar oranı 1/4 haline gelir.

Yukardan itibaren bahsedilegelen döküm parçala-
rın imalât güçlüklerine göre sınıflandırılmasında yar-

dımcı olmak üzere bu sınıflara ait bazı karakteristik
parçalar Tablo 5'te ismen belirtilmiştir. Bu misaller
sadece fikir verebilir, çünkü aynı isim grubu altında
birçok imalât güçlüğü sınıflarına aynlabilecek parça-
lar mevcuttur. Özellikle ince cidarlı, geçme veya kar-
maşık maçalı, döküm hataları çok sınırlanmış ve di-
ğer imalâtı zorlaştıran şartları havi parçalar, Tablo 5'-
de görülen grupların herhangi birinde bulunsalar bile,
imalât güçlüğü yönünden bir çok kademelere ayrıla-
bilirler. Özel bir döküm tekniği gerektirmeyen parça-
lar, basit parçalar yönünde sıralanmıştır. Kalın ci-
darlı, kısa makina gövdeleri 4 üncü imalât güçlüğü
sınıfında bulunmakta, buna karşılık uzun makina göv-
deleri (ayrıca ince cidarlı iseler) 8 inci imalât güçlü-
ğü sınıfında gösterilmektedirler. Bu grubun ağırlık
merkezi olarak seçilen makina gövdeleri de 6 ncı
grupta toplanmışlardır.

Resim:3 Döküm parçaların imalât güçlüğüne göre güçlük' kat sayısının

değ işimi

Çok

zor

\ı~

^

r=

w^

o S 80 E & & 60 §

x"

+**

^^

Zor

X

X*

x'

X

Ört

ı/no

r mal

s

jr

*« 20 0

/

Bas

it -

«>

y

Çok

bas

j t

/

L—

X

2,0

O 0,5 1,0 1,5

imalât güçlüyü kat sayısı

MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 - ŞUBAT 1974

61

TABLO 5: — İMALÂT ZORLUĞU SINIFLARINA AİT ÖRNEKLER

Zorluk Sınıfı

Örnekler

		GG	Plâkalar, taban levhaları
	1	GS	Elastik plâkalar, düz dairesel parçalar
Çok basit
		GG	Döküm potaları, örsler, ızgaralar
	2	GS	Flanşlar, kapaklar, köprü yatakları
		GG	Baslıklar, silindirik parçalar, maden kalıplan
	3	GS	Çekiçler, Ekskavatör tırnaklan, yataklar
Basit
		GG	Torna kızaklan, gövde kapaklan, potalar
	4	GS	Zırh levhaları, darbe ve dövücü bıçaklan
		GG	Makina konsollan, tamponlar, armatür gövdeleri
	5	GS	Kanallı tablalar, vites tutulan, ventil gövdeleri
Orta/normal
		GG	Makina gövdeleri, makina kuleleri (dikmeleri)
	6	GS	Tekerlek gövdeleri, tekerlek göbekleri, lövye kollan
		GG	Torna aynalan, dişli kutusu gövdeleri
	7	GS	Konkasör çeneleri, jantlar, koniler
Zor
		GG	Türbin gövdeleri, silindir kafalan, krank milleri
	8	GS
			Küresel cidarlar, aks gövdeleri, zincir dişli gövdeleri
		GG	Spiral gövdeler, motor bloklan
	9	GS	Türbin çarklan, gemi uskuırlan
Çok zor
		GG	Silindir gömlekleri, silindir gövdeleri
	10	GS	Dar kanallı pompa fanlan, yüksek basınçlı türbin gövdeleri

imalât zorluğu sınıflan karakteristik olarak seçi-
len parçaların resimleri ile de belirtilerek, benzetme
sureti ile sınıflama yapılabilir. Çok ince cidarlar, ka-
rışık iç boşluklar, tahribatsız muayene için konulan
sert şartlar ve dar tolerans sınırlan ile bunlara ben-
zer imalâtı zorlaştırıcı faktörler daima göz önünde
bulundurulmalıdır.