Ühendis ve makina ahmet erdo
ŞEKİL 1. Özel Kaynak Hücresi
Yüklə 2,61 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ŞEKİL 7. Kaynak hücresinin karşıdan görünüşü.
- Örnek
- Nozul Borusu Et Kal
- Minimum Nozul Et Kal
- Umiff PLAKASI
- Çıkarılmış Gövde Metal Alam: A
- Nozul Borusundakl Fazla Metal Alam: A
- A, Alam (Kaynak Diki
- A, Alan
- ŞEKiL 2: Gövde ve Nozul et kalınlığını bulmak için bu
- ŞEKİL 3: Takviye plâkası genişliğini bulmada nozul ölçü
- ŞEKİL 4: Takviye plâkası genişliğini bulmada 14 ilâ 24
- Takviye Plakas
| ŞEKİL 1. Özel Kaynak Hücresi.
Duman miktarı, tartı suretiyle ve tehlikeli bileşen- lerin yüzdesi analiz edilerek tayin edilmiştir. 4.2 Cihaz: Deneylerde kullanılan cihaz üç kısımdan meydana gelmiştir. Şöyleki:
Üst kısım ve hücre alaşımsız çelik saçtan yapıl- mıştır. Yüzeyler mümkün olduğu kadar pürüzsüz bir şekilde imal edilmiştir. Üst kısım koniktir ve bir ©k- zost cihazına örneğin, bir toz emiciye bağlanmıştır. Bu kısımda bir kâğıt filtreye dayanan (240 mm ça- pında, tasarlanan kalitede Munktell OOR) paslanmaz çelikten bir tel kafes (genişliği 700 mm olan) bulun- maktadır. Bu kısmı, kaynak hücresinin üst kısmına üç adet eksantrik mandal vasıtasıyle iliştirilmiştir. Hücrenin sızdırmazlığı bir halka conta ile sağlan- mıştır. Kaynak hücresi, üstte şimdilik bir kısım ve bu silindirin altında, içinde kaynak işleminin yapıldığı bir duman külhanından ibarettir. Hareket edebilen altlığın (kalınlığı 12,5 mm) ön kısmına bir saç kay- nak edilmiştir (Şekil 3). Bu ön kısımda 15 x 500 mm ebadmdaki pencereden elektrot sokulmaktadır. Pence- renin kenarları kısa devreyi önlemek maksadıyle ba- kalit kaplanmıştır. 43. Deney Kaynağı: Kaynaktan önce, daha sonra kapatılacak olan üst kısmın içerisine yeni bir kâğıt filtre sokulur. Kâğıt filtrenin ağırlığı daha önceden 0,001 gram hassasi- yetle tayin edilmiştir. Kaynak hücresinin içerisine bir T-Prof ili konulur (ebadı 70 x 70 x 350 mm ve malzeme kalınlığı = 2 x elektrot çapı + 2 mm'dir). Bu profilin içeriye sokul- masını kolaylaştırabilmek için, Şekil 3'de de gösteril- diği gibi, altlık hareket ettirilebilir ve hücre bir müd- det için açılabilir. T-Profilinin yüzeylerinin boyasız ve temiz olmasına bilhassa dikkat edilmelidir. Uygun kalitedeki bir C-Mn çeliği, örneğin SIS 141311 kulla- nılmalıdır. Alaşımlı çelik kullanılmamalıdır. MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 . ŞUBAT 1974 69 ŞEKİL 3. Özel Kaynak Hücresi. Kaynak, elektrot imalâtçısının tavsiye ettiği en yüksek akım şiddeti ile ve nprmal veya optimum akım ile, sürekli iç köşe dikişi çekerek gerçekleştiril- melidir. Kaynak tatbikatı kullanılacak elektroda uy- gun olmalıdır. Denenecek elektrot paketinden bir elektrot seçilir. Kaynak sırasında toplanan duman miktarı aşağı yu- karı 0,5 gram olmalıdır (0,2 ve 0,8 gram arasında). Bu ise, alelade bir metal için kullanılan 5 mm çapındaki bir elektrodun takriben 200 mm'sinin kaynak yapıl- masını gerektirir. Diğer tipten elektrotlar için yak- laşık uzunluk basit ön deneylerle tayin edilmelidir. Kaynak işlemi kesintili olmamalıdır. Saniye ola- rak kaynak zamanı, akım şiddeti ve ark gerilimi kay- dedilmelidir. Duman tahliyesi, kaynak işlemi bittik- ten sonra da, 1-2 dakika devam ettirilmelidir. Böy- lece duman külahı içinde hiç duman kalmaz ve hepsi filtrede toplanmış olur. Kaynaktan sonra 5 dakika içerisinde filtre dikkatli bir şekilde üst kısımdan alınır ve hemen 0,001 gram hassasiyetle tartılır. Ağırlıktaki artma gram olarak tqplanan duman miktarıdır. Bu değer, kaynak süre- sine bölünerek, gelişen duman miktarı g/h olarak or- taya çıkar. Açılan paketten her defasında yeni bir elektrod alarak, buna ilâveten iki deney daha yapılır. Üç de- neyden elde edilen değerlerin ortalaması, azamî akım şiddetinde kaynak yaparken elektrot tarafından mey- dana getirilen dumanın, G, (g/h) miktarını verir. ,038 70 ŞEKİL 4. Öze) Kaynak Hücresi. 24O fiftrckajıdılMunktelInrOOR) / ŞEKİL 5. Filtre ile birlikte üst kısım. MÜHENDİS VE MAKİNA J CİLT 18 - SAYI 205 - ŞUBAT 1974 Ü2IO i ŞEKİL 7. Kaynak hücresinin karşıdan görünüşü. --J SEKİL 6. Kaynak hücresinin yandan görünüşü. 5. SINIFLANDIRMA: 4. maddeye göre tayin edilen teorik hava ihtiyacı değerlerine bağlı olarak, elektrotlar aşağıdaki sınıf- lardan birine dahil edilir: Duman sınıfı A Duman sınıfı B Duman sınıfı C < 2000 m3/h
Örnek: 3 mm çapında XYZ elektrodunun teorik hava ihti- yacı 1700 m3/h ise, bu elektrot A sınıfına girer. 5 mm çapındaki aynı elektrodun teorik hava ihti- yacı 3000 m3/h ise, bu defa B sınıfına girecektir. 6. ÖNEMLİ HUSUS: Herbir elektrot paketi üzerinde, gözle görünür bir etiket, elektrotların, 5. maddeye göre ait oldukları du- man sınıflarını belirtecektir. 4.4. Duman Analizi: Dumanlar, normal olarak kullanılan metodlara gö- re- analiz edilir. Alaşımsız elektrotlar için yalnız de- miroksit ve manganezi, gerekli yerlerde de fluorürü belirtmek yeterlidir. Eğer, iş sağlığı bakımından önem- li ise, diğer bileşenler de belirtilir. BlLlYORMUSUNUZ ? SINAÎ MAMUL SATIN ALIRKEN YALNIZ DEVLET KURULUŞLARI DEĞİL ARTIK HERKES O MAMUL İÇİN MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI TARAFINDAN VERİLMİŞ KALiTE BELGESİ'ni GÖRMEK İSTİYOR! MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 - ŞUBAT 1974 71 Diyagramlarda nozul takviye plâkası hesabı A. Ünal Günay - Hasan Taş ASME Basınçlı kaplar standartları esasları dahi- linde hazırlanan bu diyağramlan nozul takviye plaka- sı ebatlarının çabuk projelendirme tekniğini veya kontrolünü sağlar. Diyağramar 2 -f- 24 inç nozullar için takviye plaka- sı lüzumunu ve ebadını aramada kullanılır. ASME Kazan ve basınçlı kaplar kod'u cilt VIII. bölüm l den alınan bu diyagramlar müsaade edilen sınırlar dahilinde bir hassasiyetle hesaplamayı temin eder. Hesaplama zamanını azaltır. Şekil l de nozul takviye plakası kaynak tertibi verilmiştir. Başka tertibler için okuyucu, kaynak bağ- lantı şekillerini ve beliren A2 ve A3 alanlarını uygun olarak ayarlayacaktır. Misal: 2.000 mm. dış çapında bir basınçlı kapta iç basınç 15 kg/cm dir. Dizayn sı- caklığında, gövde, nozul ve takviye plakası malzeme- sinin emniyet gerilmesi: 1200 kg/cm? dir. Kaynak faktörü 1.0 dir. 10 inç'lik giriş nozulu ka- bın gövdesinde olacaktır. Takviye plakası ebadını bu- lun. Çözüm: Lüzumlu gövde et kalınlığı: tr, (Şekil 2) deki diyagramın üst kısmında Ro dış yarıçap 1000 mm. olarak A noktasını bul. A dan aşağı doğru düşey hat çiz 15 kg/cmı2. iç basınç çizgisini kestiği nokta- dan yatay bir hat çiz; bu hattın 1200 kg/cmf emniyet gerilmesi çizgisini kestiği noktadan dik in ve B nok- tasında tr: 125 mm. oku. Bu et kalınlığına koroz- yon payı ekleyerek ve ticari kalite saçlara adepte ede- rek kullanılan hakiki gövde et kalınlığı t: 14.0 mm. alınır. 2 tr-t hesaplanır. Bu değer sıfır veya negatif çıkarsa takviye plâka- sına ihtiyaç yoktur. Misalimizde bu değer +11.0 mm. dir. Yani takvi- ye plâkasına ihtiyaç vardır. Nozul Borusu Et Kalınlığı; trn Gövde et kalınlığı tespitindeki usulle, 137 mm. no- zul dış çapını Şekil 2 de C noktası olarak tespit et. C den iç basınç hattına kadar düşey bir çizgi çiz, ke- sişme noktasından emniyet gerilmesini kesecek yatay bir çizgi çiz. Kesişme noktasından düşey in, D nokta- sını bul ve trn: 1,7 mm. oku. Minimum Nozul Et Kalınlığı: tn Şekil 2 de 10 inç nominal nozul ölçüsünü E nok- tası ile işaretle, E den standart et kalınlığı eğrisini kesen yatay çizgi çiz. Kesişme noktasından düşey çiz- gi çiz, F noktasını bul ve tn: 8.2 mm. oku. (% 12.5 imalât toleransına müsaade edilebilir.) NOT: Şekil l komple takviye plâkalı bir nozulu gösterir. Şekil 3 veya 4 nozul ölçülerine göre ayn ayn tatbik edilir. Umiff PLAKASI -^ T l» GÖVDE HOZUl TAKVİYE PLAKASI KAYNAK DETAYI ŞEKİL 1 : Nozul takviye plakası kaynak detayı. Şöyleki: Nominal ölçüsü 12 inç veya aşağısı için Şekil-3 14-24 inç ölçüler için Şekil -4 kullanılır. Misalde Şekil-3 kullanıldı. Çıkarılmış Gövde Metal Alam: A, 2 tr-t: 11.0 mm. değerini kullanarak Şekil 3 de G noktasını işaretle G den 10 inç nozul hattını kesin- ceye kadar düşey hat çiz. H noktasında A: 30 cmp yi oku. Nozul Borusundakl Fazla Metal Alam: A, Takviye plâkası kalınlığı dizayner tarafından seçi- lir. Misalde te: 14.0 mm. kullanıldı. 5t veya (5 tn + 2 te) nin küçüğünü hesapla bul. Misalde 69.0 mm. dir. Bu değeri sekil 3 te J noktası ile işaretle, J den tn trn: 6.5 hattını kesen bir dik in. Kesişme noktasın- dan bir yatay hat çiz. K noktasını işaretle ve Ax: 4.5 cm,2 oku. A, Alam (Kaynak Dikişi Alam): Hesapla 0.7 t, 0.7 te veya 13.4 den en küçüğünü al (Misalde 9.8 mm.) Şekil 3 te kaynak uzunluğu ska- lasında L noktasını işaretle bu noktadan yukarıya doğ- ru diyagramın yukarı kısmındaki eğriyi kesen bir doğ- ru çiz kesişme noktasından yatay bir doğru çiz. M noktasını işaretle ve A : 0.95 cm2 oku. A, Alanı (Kaynak Dikişi Alanı): Hesapla te, tn veya 8.9 değerlerinden küçüğünü al. (Misalde tn: 8.2) Şekil 3 te N noktasını işaretle. Bur- dan yukarıya doğru diyagramın yukarı .kısmındaki eğriyi kesen bir doğru çiz. O noktasını işaretle ve A3: 0.67 ema oku. 72 MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI M5 - 9UBAT 1974 2,000 1,800 1,600 '1,400 ro , DIŞ YARIÇAP, mm 1,200 1.000 800 600 400 200X NOM. DIŞ NOZUL ÇAP ÖLÇÜ mm, O 2 (o) n 12 18 20 22 V, 26 28 30 ET KALINLIĞI, mm 32 34 38 40 42 ŞEKiL 2: Gövde ve Nozul et kalınlığını bulmak için bu diyagramı kullanın. (5t) veya (5trn-2te) nin küçüğü , mm 160 140 120 XX) 80 60 40 20 O. 16 ' 18 ° 20 22 24 26 28 16 K 12 10 8 6 42 KAYNAK UZUNLUĞU mm. 28 25 24 22 20 18 16 14 12 W 8 TAKVİYE PLÂKA5» GENİŞLİĞİ. cm ŞEKİL 3: Takviye plâkası genişliğini bulmada nozul ölçü- sü 12 in. ve daha aşağı olanlar için bu diyagramı kullanın. MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT IS - SAYI 205 - ŞUBAT 1974 73 (5t) veya (5tn»2te) nin küçüğü .mm 80 TO 60 50 AO 30 20 10 (2tr-t) . mm. 8 10 12 18 20 22 24 K 28 30 K 12 10 8 6 4 2 KAYNAK UZUNLUĞU mm 28 26 24 22 20 18 16 14 12 TAKVİYE PLÂKASI GENİŞLİĞİ cm. ŞEKİL 4: Takviye plâkası genişliğini bulmada 14 ilâ 24 in.'lik nozullar için bu diyagramı kullanın. "(S)8 Takviye Plakası Genişliği: A—(Aj+Aj+Aj): 23.88 cm. değeri hesapla. Şekil 3 te 23.88 değerini P noktası ile tespit et. Takviye pla- kası kalınlığı doğrusuna kadar yatay bir çizgi çiz. Ke- sişme noktasından dik in. S noktasını bul ve 8.5 cm. oku. Takviye Plakası Ebadı: Bu misalde takviye plakası genişliği 85 mm. ve ka- lınlığı 14 nün. dir. Hesaplama Formu: Diyagramla hesaplama yolu, diyagramların en iyi şekilde kullanılması halinde tavsiye edilir. Benzer şe- kilde aşağıdaki «teker teker hesaplama formu» ise sür'ati ve hassasiyeti arttırmak için kullanılabilir.
NOT: Kullanılan birimlerin dönüşümü: ine x 25.4 : mm feet x 30.48 : cm Ibs / ini2: 0.07031 kg/c. 1.7 mm 8.2 mm 30.0 cm- 6.5 mm te 14.0 mm 69.0 mm 4.5 cm'; 9.8 mm 0.95 cm2 8.2 mm 0.67 cm2 23.88 cm2 8.5 cm 74 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|