Ühendis ve makina ahmet erdo

'/600

'/0.9I

l Kh'I Valfr Bok,

)m/)K/n,

-1

-1

6750 x O.

G7&0 x a g_s

67JÖ x a.

«i 67Süx 0. 8O

SOoo ooo

J. ooo ooo

ZSOO OOO

yooo ooo

i /ooo ooo

< o

< o


BOB/fil
V/)7B?
fİTİL.

ı.oıot

•1.0303

4.0*17

1.*Q9t

1.OIOI

1.0103

1.0*17

1.108 t

1.O101

1.02.03

1.0*17

f.KOO

1.CH01

ı. 0103

1.1SOO

'f

-1

-1

.1

< 0

- O

ŞEKİL 2.

c — l) Penye İplikler : Toplam Telef	Randıman
% 16.5	% 85
% 2	°/o 85
% l	% 90
% l	% 80

Hazırlama

Fitil

Eğirme

Bobin

MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 - ŞUBAT 197i»

c — 2) Karde	İplikler
	Toplam Telef	Randıman
Hazırlama	% 6	% 85
Fitil	% 2	% 85
Eğirme	% l	% 90
Bobin	% l	% 80

39

c — 3) Makinalarm Verimleri Aşağıdaki Gibi Kabul Edilmiştir:

TABLO : II
İPLiK TİPLERİ

Maklna Kapasiteleri	Ne 6/1- K	Ne 8/1 -K	Ne 20/1 -P	Ne 20/2 -P
A — KARD	810 kg/sa.	675 kg/sa.	630 kg/sa.	540 kg/sa.
(27 adet)	(30 kg/sa -kard)	(25 kg/sa -kard)	(20 kg/sa -kard)	(20 kg/sa -kard)
B — FİTİL	768 kg/sa.	720 kg/sa.	630 kg/sa.	630 kg/sa.
(960 iğ)	(0.80 kg/sa -iğ)	(0,75 kg/sa -iğ)	(0,70 kg/sa -iğ)	(0,70 kg/sa -iğ)
C — EĞİRME	800 kg/sa.	690 Kg/sa.	530 kg/sa.	530 kg/sa.
(23,000 iğ)	(0.035 kg/sa -iğ)	(0.030 kg/sa -iğ)	(0.023 kg/sa -iğ)	(0.023 kg/sa -iğ)
D — BOBiN	2000 kg/sa	1000 fcg/sa	600 kg/sa.	600 kg/sa.
(500 iğ)	(4.0 kg/sa -iğ)	(2.0 kg/sa -iğ)	(1.2 kg/sa -iğ)	(1.2 kg/sa -iğ)

2. Modelde Kullanılan Değişkenler:

Değişkenlerin sayısı,

imalât safhalarının adedi ile imâl edilebilen Stan-
dart iplik tiplerinin sayılarının toplamı kadardır. (1)
Modelimizdeki değişkenlerin sayısı böylece sekiz
olur:

X_f — Ne 6/1-K ipliğinden yılda imâl edilen miktar (Kg/yıl)

X —Fitil

6

X —Eğirme »
X —Bobin
^X₂~^{Ne 8/1}'^K ipliğinden yılda imâl edilen miktar (Kg/yıl)

X_s —Ne 20/1-P ipliğinden yılda imâl edilen miktar (Kg/yıl)

X₄ —Ne 20/2-P ipliğinden yılda imâl edilen miktar (Kg/yıl)

3. Gaye Fonksiyonu:

Gayemiz kân maksimize etmektedir. Bu fonksi-
yondaki katsayılar, üretilen iplik tiplerinden herbiri-
ninı kâra olan katkılarına eşittir. Bu katkılar bulu-
nurken, her birliğin satış fiyatıyla o malın imâlatı
için gereken toplam değişken masrafların farkı alı-
nır. Bu tür bir tekstil işlemesinde muhtelif değişken
masraf kalemleri:

3. 
   Hammadde,
   
4. 
   Enerji - işletme malzemeleri - yakıt,
   
5. 
   Değişken işçilik,
   
6. 
   istihsal vergisi,
   

nın yıllık output'u	(Kg/yıl)	e) Diğer
*	(Kg/yıl)	olarak saptanır ve maliyet muhasebesi
,	(Kg/yıl)	aşağıdaki gibi oldukları anlaşılırsa, ka
»	(Kg/yıl)	da aşağıdaki gibi olur.
	Ne 6/1 -K	Ne 8/1 -K Ne 20/1 -P Ne 20/2 -P
Satış Fiatı TL/kg.	Ne 35.00 K	Ne 36.50 K Ne 47.00 P Ne 49.00 P
Hammadde	19.00	19.00 24.00 24.00
Enerji - Yakıt	1.50	2.00 3.00 4.00
Değişken işçilik	0.50	0.70 1.25 1.50
Istiksal vergisi	10.50	11.00 13.00 14.50
Diğer	0.50	0.50 1.00 1.50
Toplam değişken gider	32.00 TL/kg.	33.20 TL/kg. 42.25 TL/kg. 45.50 TL/kg.

Fark:

Kâra katkı katsayıları

3.00 TL/kg. 3.30 TL/kg. 4.75 TL/kg. 3.50 TL/kg.


Böylece Gaye fonksiyonu: KÂR = 3.00 X, + 330
X, + 4.75 X, + 3.5 X, olacaktır.

23 4

(1) X ,X , X ,X denklemleri bu safhadaki imalât miktarının bir

5678

önceki safhadaki imalât miktarından daha fazla olamıyacağı
şartlarını modele yerleştirebilmek gayesiyle kullanılacaktır.)

4. Kısıtlayıcı Denklemler:

4.1) Makina Zamanlan:

Makinalarm yılda 6750 saat çalıştığı, randımanla-
rı ve verimleri daha önce verilmişti. Misâl olarak Ne


40

MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 - ŞUBAT 19T4

6/1-K ipliğini alırsak, X^ Kg Ne 6/1-K ipliği imâl

edebilmek için:

Kardda X₁/810 saate

Fitilde Xj/768 saate

Vaterde X_t/860 saate

Bobinde X₁/2000 saate ihtiyaç vardır.

Herhangi bir imâl safhasında yılda üretime ayrıla-
bilir saatler toplamı = 6750 x Randıman olacaktır,
öyleyse makina zamanlarıyla ilgili kısıtlayıcı denklem-
leri yazarsak:

a. Kardda :

1/810 X_l + 1/675 X., + 1/540 X₃ + 1/540
X₄ ^ 6750 X . 85

b. Fitilde:

1/768 X, + 1/720 X,, + 1/630 X₃ + 1/630
X₄ Z. 6750 X . 85

c. Vaterde:

1/800 X_l + 1/690 X.. + 1/530 X₃ + 1/530
X₄ Z 6750 X . 90

d. Bobinde:

1/2000 X₁ + 1/1000 X₀ + 1/600 X₃ -f 1/600
X₄ z. 6750 X . 80
olur.

4.2) Hammadde Miktarındaki Kısıtlama:

Hammadde (veya diğer bir girdi) temininde mik-
tar yönünden bir kısıtlama (Tahdit veya tahsis) var-
sa bu kısıtlamanın modele işlenmesi gerekir. Misâl
olarak ham pamuğun yılda en fazla 5000 Ton temin
olunabileceğini kabul edersek :

Penye ipliklerde l Kg. mamul iplik için yaklaşık
1/0.81 Kg. l Kg. mamul karde iplik içinde yaklaşık
1/0.91 Kg. ham pamuk kullanılacağından

(Bu katsayılar kabul edilen telef yüzdelerine bağlı
olarak bulunmuşlardır.); X_]/0.91 + X.,/0.91 + X₃/0.81 +
X₄/0.81 ^ 5.000.000 olur.

4.3) Pazar Kısıtlamaları:
Pazarlama yönünden,

Ne 6/1-K iplikten en fazla satılabilecek miktar = 2000 Ton/Yıl

Ne 8/1-K » » » 2500

Ne 20/1-P » - » 3000

Ne 20/2-P » » » » » 1000

olduğunu kabul edersek, modelde şu kısıtlayıcılarda
yer almalıdır.

2.500.000
3.000.000

X₀
X

X, z. 2.000.000

₃
X. ^ 1.000.000