ÜLke ve bölge iÇERİSİndeki yeri Kentin Ülke Ve Bölge İçerisindeki Yeri 2

5. Planlama Alanın Jeoloji Yapısı

5.1 İnceleme Alanının Yerleşime Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi

Çalışmanın amacı, Balıkesir İli, Karesi ve Balya İlçeleri, Kırmızılar, Tatlıpınar, Söbücealan ve Yeni İskender Köyleri çevresinde, 1/5000 ölçekli L19-A-25-C, L19-B-16-A, L19-B-16-B, L19-B-16-C, L19-B-16-D, L19-B-17-D, L19-B-21-A, L19-B-21-B, L19-B-21-C, L19-B-21-D, L19-B-22-A no’lu 11 adet halihazır ve 1/1000 ölçekli 70 adet halihazır harita paftalarda sınırları verilen 239.13 hektar alanda yapılması planlanan Tatlıpınar Rüzgar Elektrik Santralleri (RES) alanının belirlenmesi amacıyla 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planına ve 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu nun hazırlanmasıdır. Söz konusu arazide İmar planına esas detaylı jeolojik incelemesi planlanmıştır. İnceleme alanında Rüzgar Enerji Santralleri yapılması düşünülmektedir.

Bu çalışma Tatlıpınar Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yaptırılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir;

1. 
   İnceleme alanı Balıkesir İli, Merkez İlçesi, Kırmızılar, Tatlıpınar, Söbücealan ve Yeni İskender Köyleri çevresinde, 1/5000 ölçekli L19-A-25-C, L19-B-16-A, L19-B-16-B, L19-B-16-C, L19-B-16-D, L19-B-17-D, L19-B-21-A, L19-B-21-B, L19-B-21-C, L19-B-21-D, L19-B-22-A no’lu 11 adet halihazır ve 1/1000 ölçekli 70 adet halihazır harita paftalarda işaretlenmiş inceleme alanının jeolojik ve jeoteknik özelliklerinin ortaya konulması amacıyla, 17 adet ve her biri 6 m derinliğinde, toplam 102 m sondaj çalışması (18.08.2014-22.08.2014), 6 serim sismik kırılma, 6 serim MASW, 6 nokta mikrotremör ve 6 nokta DES ölçüm çalışması (20.08.2014) yapılmıştır.
   
2. 
   İnceleme alanında jeolojik-jeoteknik incelemeler kapsamında 17 adet ve herbiri 6 metre derinliğinde toplam 102 m sondaj çalışması yapılmıştır, sondajların farklı metrajlarından örnekler toplanmıştır.
   
3. 
   İnceleme alanının jeolojisini; Senozoyik yaşlı Bayramiç Formasyonu (Çakıltaşı-Kumtaşı-Kiltaşı-Silttaşı), Oligosen-Miyosen Granitoyitleri (Granit-Granodiyorit-Monzonit) ve Hallaçlar Volkaniti (Andezit), Mesozoyik yaşlı Karakaya Formasyonu (Metakonglomera-Metakumtaşı-Kumtaşı-Kumlu Kireçtaşı) ve Paleozoyik yaşlı Permiyen Kireçtaşı Bloğu (Kireçtaşı) oluşturmaktadır.
   
4. 
   İnceleme alanının zemini “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik” esaslarına göre B grubu zeminlere ve aynı yönetmelikteki Yerel Zemin Sınıflarına göre Z2 Yerel Zemin Sınıfına girmektedir. Spektrum Karakteristik Periyotları (Ta, Tb) Z2, Yerel Zemin Sınıflamasına göre Ta = 0,15 sn, Tb = 0,40 sn olarak belirlenmiştir. Yeni Deprem Yönetmeliğinde yer alan “Etkin Yer İvme Katsayısı” en az Ao = 0,40 gal alınması tavsiye edilmektedir.
   

5. 
   İnceleme alanında doğrultuları ekte verilen şekilde seçilen 6 Serim MASW çalışması, 6 profil sismik kırılma çalışması, 6 Nokta DES (Düşey Elektrik Sondaj), 6 noktada mikrotremor çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen arazi verileri bilgisayar yardımıyla değerlendirilip ortamın sismik hızları, kalınlıkları ve derinlikleri tanımlanmış, ortamın dinamik zemin parametreleri hesaplanmış, zemin transfer fonksiyonu, zemin hakim titreşim periyotları ve spektral oranlar bulunmuştur. Sismik Kırılma serim uzunluğu 33 ve MASW profillerinin serim uzunlukları 33 m olup doğrultuları ekte verilmiştir.
   
6. 
   Yapılan Sismik kırılma çalışmaları sonucunda; Vp hız değerlerine göre 3 katman ayırımı yapılmıştır. Ortalama kalınlık değerleri 2-4 m ve ortalama Vp hızı değerleri 540 m/s-3164 m/s arasında değişmektedir.
   

Yapılan MASW çalışması ile baş orta ve son atış verilerinin ortak kullanımı sonucu elde edilen X-Z, Vs hız değişim grafiklerinde araştırma derinliği 18m etki derinliği ortalama 30m olacak şekilde Vs hız değerlerine göre 3 adet Vs hız seviye ayrımı yapılmıştır. Kalınlık değerleri 3-11 m, Vs hızı değerleri 303-1302 m/s ve Vs30 hızı değerleri 563-1176 m/s arasında değişmektedir.

7. 
   Mikrotremor verilerinin değerlendirmeleri sonucunda hesaplanan spektral oran (H/V) değerleri 2.02-2.30 aralığında, Periyot(T) değerleri 0.26-0.29sn aralığında ve Frekans(f) değerleri 3.34-4.88 aralığında bulunmuştur. Zemin büyütme değeri 1,00-1,52 aralığında hesaplanmıştır.
   
8. 
   DES1’de; yaklaşık 2 m derinlik seviyesine kadar 2-10 ohm-m özdirenç değeri veren yüzey örtüsü akabinde özdirenç değerlerinin yaklaşık 17m derinliğe kadar25 ohm-m ve araştırma derinliği boyunca 492 ohm-m seviyelerinde olduğu eğriden gözlenmiş olup andezit biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.
   

DES2’de; yaklaşık 2 m derinlik seviyesine kadar 2-10 ohm-m özdirenç değeri veren yüzey örtüsü akabinde özdirenç değerlerinin yaklaşık 17m derinliğe kadar25 ohm-m ve araştırma derinliği boyunca 492 ohm-m seviyelerinde olduğu eğriden gözlenmiş olup çakıltaşı biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.

DES3’de; yaklaşık 5 m derinlik seviyesine kadar 50 ohm-m özdirenç değerinden 2 ohm m ye kadar düşen yüzey örtüsü akabinde araştırma derinliği boyunca 90 ohm-m seviyelerinde olduğu eğriden gözlenmiş olup andezit biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.

DES4’de; yaklaşık 1,5 m derinlik seviyesine kadar 100 ohm-m özdirenç değeri veren yüzey örtüsü akabinde özdirenç değerlerinin yaklaşık 6m derinliğe kadar 69 ohm-m ve araştırma derinliği boyunca 85 ohm-m seviyelerinde olduğu eğriden gözlenmiş olup granit biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.

DES5’de; yaklaşık 2 m derinlik seviyesine kadar 650 ohm-m özdirenç değeri veren yüzey örtüsü akabinde özdirenç değerlerinin yaklaşık 4m derinliğe kadar 41 ohm-m olduğu konglomera ve araştırma derinliği boyunca 89 ohm-m seviyelerinde olduğu kumtaşı biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.

DES6’da; yaklaşık 5 m derinlik seviyesine kadar 50-445 ohm-m özdirenç değeri veren yüzey örtüsü akabinde özdirenç değerlerinin yaklaşık 9m derinliğe kadar 27 ohm-m ve araştırma derinliği boyunca 54 ohm-m seviyelerinde olduğu eğriden gözlenmiş olup kireçtaşı biriminin araştırma derinliği boyunca hakim olduğu söylenebilir.

9. 
   Bu çalışmada alınan sismik verileri analiz edildiğinde, çalışmanın sonuçlarının birbirleriyle uyumlu ve destekler nitelikte olduğu görülmüştür. Aynı zamanda elde edilen jeofizik sonuçlar ile proje sahasının jeolojik yapısını yansıtan veriler uyum içerisindedir.
   
10. 
    İnceleme alanı, 1. derece deprem kuşağında bulunması ve aktivitenin devam etmesi nedeniyle alanda yapılacak yapılarda, Mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın yürürlükteki “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerine aynen uyulmalıdır.
    
11. 
    İnceleme alanının kaya birimlerden olması ve yeraltı suyuna rastlanılmaması nedeniyle sahada sıvılaşma riski yoktur.
    
12. 
    İnceleme alanı içerisinde, heyelan, kaya düşmesi, akma vb. kütle hareketleri gözlenmemiştir. Ancak eğimin yüksek olduğu alanlarda derin kazı çalışmalarında stabilite sorunları beklenebilir.
    
13. 
    Topoğrafik eğimin %0-10, %10-20, %20-30, %30-50 arasında değiştiği inceleme alanında açılan 17 adet sondajlarda; Pliyosen yaşlı çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, Oligosen-Miyosen yaşlı granit, granodiyorit, monzonit, Üst Oligosen-Alt Miyosen yaşlı andezit, Triyas yaşlı metakonglomera, metakumtaşı, kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve Permiyen yaşlı kireçtaşı saptanmıştır. İnceleme alanında yer altı suyuna rastlanılmamıştır.
    

İnceleme alanında zemin özelliği taşıyan birim olmadığından dolayı şişme-oturma problemi beklenmemektedir.

Karot örnekler üzerinde yapılan nokta yükleme dayanım indeksleri deneylerinden elde edilen değerleri (Is); Çakıltaşı-Kumtaşı-Kiltaşı-Silttaşı biriminleri için 7.12-8.98 kg/cm² aralığında, andezit birimi için 5.00-8.62 kg/cm² aralığında, metakonglomera-metakumtaşı-kumtaşı-kumlu kireçtaşı biriminleri için 5.26-8.60 kg/cm² aralığında, kireçtaşı için 7.96-8.62 aralığında ve granit-granodiyorit-monzonit birimleri için 5.77-7.77 kg/cm² aralığında hesaplanmıştır. Bu değerlere göre inceleme alanında gözlenen kaya birimler “çok düşük dayanımlı” kayaç sınıfına girmektedir (Bieniawski, 1975).

Karotların tek eksenli basınç değerleri; çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-silttaşı biriminleri için 76.62-96.00 kg/cm² aralığında, andezit birimi için 54.53-92.25 kg/cm² aralığında, metakonglomera-metakumtaşı-kumtaşı-kumlu kireçtaşı biriminleri için 57.24-92.04 kg/cm² aralığında, kireçtaşı için 85.37-92.25 aralığında ve granit-granodiyorit-monzonit birimleri için 62.55-83.39 kg/cm² aralığında hesaplanmıştır. Tek eksenli basınç değerlerine göre inceleme alanındaki kaya birimler “Çok Düşük Dayanımlı” kayaçlar sınıfına girmektedirler.

İnceleme alanında yer alan; çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-silttaşı biriminlerine ait kaya taşıma gücü değerleri; 7.66-9.60 kg/cm² aralığında, andezit birimine ait kaya taşıma gücü değerleri 5.45-9.22 kg/cm² aralığında, metakonglomera-metakumtaşı-kumtaşı-kumlu kireçtaşı biriminlerine ait kaya taşıma gücü değerleri 5.72-9.20 kg/cm² aralığında, kireçtaşı birimine ait kaya taşıma gücü değerleri 8.53-9.22 kg/cm² aralığında ve granit-granodiyorit-monzonit birimlerine ait kaya taşıma gücü değerleri 6.25-8.33 kg/cm² aralığında hesaplanmıştır.

İnceleme alanındaki kaya birimler için “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik” esaslarına göre B grubu zeminlere ve aynı yönetmelikteki Yerel Zemin Sınıflarına göre Z2 Yerel Zemin Sınıfına girmektedir.

Arazi gözlemleri, sondaj çalışmaları, jeofizik ölçümler ve laboratuar verileriyle yapılan hesaplamalar, afet riskleri gözününe alınarak jeolojik- jeoteknik değerlendirmeler yapılmış ve inceleme alanının tamamı yerleşime uygunluk açısından “Önlemli Alanlar-2.1 (ÖA-2.1)(Önlem Alınabilecek Nitelikte Stabilite Sorunlu Alanlar)” olarak değerlendirilmiştir.

Önlemli Alanlar 2-1 (ÖA-2.1)(Önlem Alınabilecek Nitelikte Stabilite Sorunlu Alanlar) :

Derin kazı çalışmalarında stabilite problemi beklenebileceğinden dolayı inceleme alanının tamamı “Önlemli Alan-2.1 (Önlem Alınabilecek Nitelikte Stabilite Sorunlu Alanlar)” olarak değerlendirilmiş ve 1/5000 ve 1/1000 ölçekli yerleşime uygunluk haritalarında “ÖA-2.1” simgesiyle gösterilmiştir. Bu alanlarda;

• 
  Parsel bazında yapılacak zemin etütlerinde temel tipi ve temel derinliği belirlenmeli, temelin oturacağı birimin mühendislik parametreleri ve stabilite analizleri ayrıntılı olarak irdelenmeli, çıkacak problemlere göre gerekli önlemler alınmalıdır.
  
• 
  Eğimin yüksek olduğu yerlerde, eğimin düşürülmesine yönelik gerekli önlemler alınmalıdır.
  
• 
  İnceleme alanında gözlenen Permiyen yaşlı kireçtaşı bloğu formasyonuna ait kireçtaşlarında karstik boşluğun olup olmadığı temel-zemin etütlerinde ayrıntılı olarak irdelenmelidir.
  
• 
  İnceleme alanında oluşabilecek kaya düşmesi riskine karşı gerekli önlemler alınmadan inşaa aşamasına geçilmemelidir.
  
• 
  Komşu parselin ve yol güvenliği sağlanmadan inşaa aşamasına geçilmemelidir.
  
• 
  Temel kazıları sırasında harf edilecek zeminin doğal topoğrafyaya yayarak yer kazanılmasından kaçınılmalıdır.
  
• 
  Yol, dolgu, kazı şevlerinin ve temel kazı şevlerinin stabilitelerini arttırmak amacıyla inşa edilecek istinat yapısı projelerine kesinlikle drenaj sistemleri dahil edilmeli, istinat yapılarının temelleri ana kayaya oturtulmalı ve istinat duvarlarının arkası granüler malzeme ile doldurularak duvarlarda barbakan delikleri bırakılmalıdır.
  
• 
  Kademelendirmelerden dolayı oluşacak şevlerde; yapı yüküne bağlı şev stabilitesi değerlendirilmesi, kademe sayısı, şev eğim açıları, şev doğrultuları ve yapı konumları uzman kişilerce hazırlanmalıdır.
  
• 
  Buna bağlı olarak gerek görülürse stabilite arttırıcı önlemler( zemin çivisi, ankraj) alınmalıdır.
  
• 
  Yüzey ve yer altı sularına yönelik drenaj sistemleri oluşturulmalı ve drenaj sistemleri yapılacak alt yapı projelerine dahil edilmelidir.
  
• 
  Hafriyattan çıkan malzemenin dolguda kullanılıp kullanılmayacağı belirlenmelidir.
  
• 
  Dolgu yapılmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda dolgu kontrol altında tabakalar halinde ve optimum proktor sıkılığında sıkıştırılarak yapılmalı ve aynı zamanda dolgu şevinin eteğinde kaymaya karşı tedbirler alınmalıdır.
  

14. 
    Yerleşime Uygunluk değerlendirilmesi yalnızca jeolojik açıdan yapılmış olup, diğer kurum görüşleri ve kanun hükümleri saklıdır.
    
15. 
    İnceleme alanında yapılacak yapılarda “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik Esaslarına” uyulmalıdır.
    
16. 
    Bu rapor, İmar Planına Esas jeolojik-jeoteknik etüd raporu olup, Zemin Etüt Raporu yerine kullanılamaz. Zemin etüd raporu hazırlanması aşamasında o tarihte yürürlükte olan zemin etüd formatına uygun olarak hazırlanması gereklidir.