Uluslararasi iLİŞKİler söZLÜĞÜ Uluslararası Örgütler
Yüklə 296,52 Kb.
|
| Örgütün başlıca organları, Güvenörler Kurulu ve Yürütme Direktörleri'dir. Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Japonya, Fransa ve Almanya yürüte direktörü olan yirmi bir ülkeden ağırlıklı olan beş ülke durumundadır.
Örgütün 151 üyesi vardır. BM örgütüne üye olup da Dünya Bankası'na (IBRD) üye olmayan ülkeler; Arnavutluk, Burundi, Bulgaristan, beyaz Rusya, Küba, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Moğolistan, Namibya, Ukrayna, Rusya Birleşmiş Milletler'e üye olmadığı halde örgüte üye olan ülkeler ise Kore Cumhuriyeti, Kiribati ve Tonga'dır. Örgütün merkezi: ABD'nin başkenti Washington D.C.'dedir. Dünya Bankası Grubu (The World Bank Group) Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD), Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA) ve Uluslararası Finansman Kurumu (IFC)'ndan oluşan finansal grup. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Haziran 1946'da faaliyete geçen bir finansal kuruluştur. Kısaca Dünya Bankası olarak da bilinir. Bankanın günümüzdeki amacı, kalkınmakta olan ülkelere proje kredisi sağlamak ve bu ülkelere özel yabancı sermaye yatırımlarını yönlendirmektir. Türkiye'de 1950'lerden itibaren Dünya Bankası'ndan kredi sağlamakta; son yıllarda daha çok yararlanmaktadır. Banka, sağladığı krediler için devlet garantisi ister. Uluslararası Kalkınma Birliği ise Eylül 1960'da kurulmuştur. Birliğin amacı, aldığı kredileri geri ödemede ve yeni dış kaynaklar bulmakta güçlük çeken en çok geri kalmış ülkelere kredi sağlamaktır. Birliğin kredilerinden yararlanan bu en düşük gelirli ülkeler arasında Türkiye bulunmamaktadır. Uluslararası Finansman Kurumu 1956'da kurulmuştur. Kurumun amacı kredinin sağlandığı ülkelerde özel sektörün geliştirilmesinin özendirilmesidir. Sağlanan krediler için devlet garantisi istenmemektedir. Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu (World Federation of Trade Unions-WFTU) Hükümetlerin temsil edilmediği, hükümet-dışı örgütlerden birisi. Uluslararası işçi kuruluşu olan WFTU, ülke sendikaları ve işçi sınıfı arasında dayanışma oluşturmak amacı ile 1945 yılında elli dört ülke sendikasının bir araya gelmesi sonucunda kurulmuştur. Soğuk savaş döneminde bazı sendikalar örgütten ayrılarak Uluslararası Hür Sendikalar Konfederasyonu'nu oluşturmuşlardır. Örgütün başlıca dört organı bulunmaktadır: 1)Dünya Sendikalar Kongresi: Dört yılda bir toplanır, örgüt genel politikasını ve diğer organları belirler, 2)Genel Konsey: Yılda bir kez toplanır. Üye ülkelerden oluşan Konsey, Büro'nun sunduğu raporları değerlendirir, bütçeyi kabul eder, örgüt genel sekreterini seçer, 3)Büro: Yılda üç kez toplanır. Örgütün fiili politikasını yürüten organıdır, 4)Sekreterya: Bir genel sekreter ve beş yardımcıdan oluşur. Sekreterya, örgütün çok yanlı faaliyetleri ile ilgilenir. Doksan bir üyesi bulunan örgütün merkezi, Çekoslovakya'nın başkenti Prag'dadır. Dünya Meteoroloji Örgütü (World Meteorological Organization-WMO) Birleşmiş Milletler örgütüne bağlı uzmanlık kuruluşu. 1947 yılında imzalanan bir sözleşme uyarınca 1951 yılında kurulmuştur. Örgütün amacı, meteoroloji istasyonları kurmak, bunların yönetimini kolaylaştırmak, meteoroloji alanında haberleşme olanakları geliştirmek, meteorolojinin çeşitli alanlara uygulanmasını sağlamak ve bu konuda araştırmalar yapmaktır. Tüm üyelerin yer aldığı Dünya Meteoroloji Kongresi, yirmi dokuz üyeli Yürütme Komitesi, Bölgesel Birlikleri, Teknik Komisyonlar ve Sekreterya başlıca organlarıdır. Örgütün yüzellidokuz üyesi bulunmaktadır. BM üyesi olup da örgüte üye olmayan ülkeler, Antigua ve Barbuda, Batı Samoa, Bhutan, Ekvator Ginesi, Grenada, St.Kitts ve Nevis, Namibya. Örgüt merkezi İsviçre'nin Cenevre kentindedir. Dünya Posta Birliği (Universal Postal Union-UPU) Birleşmiş Milletler örgütüne bağlı uzmanlık kuruluşlarından birisi. 1874 yılında "Genel Posta Birliği" olarak kurulan örgüt, günümüzdeki adını 1878 yılında almış ve 1947 yılındaki BM Genel Kurul kararı ile BM Örgütüne bağlanmıştır. Örgüt organları beş yılda bir toplanan ve çeşitli komisyonları bulunan Konferans ve Büro'dur. Bern'de bulunan Büro, uluslararası posta işleri ile ilgili haber toplar ve yayınlar, ulusal posta yönetimleri arasında koordinasyonu sağlar. Örgütün bugün 177 üyesi bulunmaktadır. BM üyesi olup da örgüte üye olmayan ülkeler Güney Afrika ve Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti'dir. Örgüt merkezi İsviçre'nin Bern kentindedir. Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization-WHO) B.M. örgütüne bağlı bir uzmanlık kuruluşu. 1948'de kuruldu. Amacı ulusal sağlık örgütleri ile işbirliği içerisinde özellikle gelişmekte olan ülkelere sağlık alanında çalışmalar yapmaktır. Örgütün başlıca üç organı bulunmaktadır: 1)Dünya Sağlık Kurulu: Cenova'da yılda bir kez toplanır. İzlenecek politika, yıllık program ve bütçe konularında çalışmalar yapar. 2)Yürütme Kurulu: 31 Sağlık uzmanından oluşur. On-onbir üye her yıl içinde Dünya Sağlık Kurulu'nca değiştirilir. Önemli durumlarda acil kararlar alma yetkisi vardır, 3)Sekreterya. Örgüt merkezi İsviçre'nin Cenevre kentidir. Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization-WTO) Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Andlaşması (GATT)'nın 7 Ocak 1995 tarihinden itibaren aldığı isim. GATT, çok taraflı bir ticaret sözleşmesi idi. Aynı zamanda yapacağı periodik toplantılarla gümrük tarifelerini indirmek ve öteki kısıtlamaları kaldırmak suretiyle dünya ticaretini evrensel olarak serbestleştirmek amacıyla kurulan uluslararası bir örgüttü. 1947-1948 yıllarında Havana'da toplanan elli kadar ülkenin temsilcisi Uluslararası Ticaret Örgütü (ITO) adlı bir örgütün kuruluş yasasını hazırladılar. Ancak başta ABD olmak üzere bazı sanayileşmiş ülkeler tarafından onaylanmamıştır. O nedenle ITO hiç bir zaman kurulup faaliyete geçemedi. Onun amaçlarını gerçekleştirme görevi GATT tarafından devralındı. GATT önceleri geçici bir anlaşma şeklinde ortaya çıktı. Ancak ITO sözleşmesinin onaylanmaması üzerine de onun amaçlarını devralan sürekli bir kurulmuş durumuna geldi. GATT zaman zaman düzenlediği toplantılarla gümrük tarifelerinin indirilmesi yolunda önemli ilerlemeler sağlamıştır. GATT toplantıları şunlardır: 1949 Annecy (Fransa) 1951 Turguay (İngiltere, Cenevre (İsviçre), 1960-61 Dillon Görüşmeleri, Cenevre (İsviçre), 1962-1967 Kennedy Görüşmeleri, Cenevre (İsviçre) 1973-1979 Tokyo Görüşmeleri, (Japonya), 1987 Uruguay Görüşmeleri Panta del Estre (Uruguay) Özellikle Kennedy Görüşmelerinde GATT üyesi ülkeler arasındaki sanayi malları ticareti üzerinde gümrük tarifelerinin ortalama %35 oranında indirilmesi sağlanmıştır. Tarifelerin indirilmesinden sonra son yıllarda, tarife dışı engellerin indirilmesine çalışılmaktadır. Örgütün, dünya ticaretinin serbestleştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda belirlediği bazı kurallar vardır. Bunların başlıcaları şöyle belirtilebilir: a)Üye ülkelerinin birbirleri ile yapacakları ticarette tarife uygulamaları bakımından ayırım yapmama ülkesi, b)Gümrük tarifelerini periyodik olarak yapılan görüşmelerde, çok yanlı olarak indirmek, c)İthalat kotalarının kaldırılması, d)Üyeler arasında başgösterecek ticari anlaşmazlıklarda arabuluculuk yapma. Örgütün Organları Genel Kurul, Temsilciler Konseyi ve Sekreterya'dır. Örgütün doksanbeş üyesi vardır. Türkiye 1953'den beri örgüte üyedir. Örgütün merkezi, İsviçre'nin Cenevre kentindedir. EC: bkz. Avrupa Birliği ECO: bkz. Ekonomik İşbirliği Konseyi ECOWAS: bkz. Batı Afrika Ekonomik Topluluğu EFTA: bkz. Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (Economic Cooperation Organization-ECO) Türkiye, İran, Pakistan arasında Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Teşkilatı-RCD'nin yerine oluşturulmuş örgüt. İran devrimi ve İran-Irak savaşları nedeni ile faaliyetlerini sürdüremeyen RCD fiilen önemini yitirince üç ülke arasındaki işbirliğini geliştirme amacı ile 1985 yılında ECO kurulmuştur. Kuruluşun çalışmaları arasında, ortak sanayi yatırımların yapılması, tercihli ticaret sisteminin oluşturulması, yatırım bankası kurulması ve haberleşme-ulaşım alanlarında İşbirliğinin geliştirilmesi yer almaktadır. Faaliyetlerini, Sanayi İşbirliği Komitesi, Ekonomi ve Altyapı İşbirliği Komitesi ve Tarım Bilim, Teknoloji Uzmanlık Komiteleri ile sürdürmektedir. Sovyetler'in dağılmasından sonra, Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri de örgüte kabul edilmişlerdir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (Organization for Economic Cooperation and Development-OECD) Bir uluslararası ekonomik örgütlenme biçimi 1961 Eylül'ünde, Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (OEEC)'nin isminin değiştirilmesi ve üyelik kapsamının genişletilmesiyle faaliyete başlamıştır. Kuruluşu Aralık 1960'da Paris'te OEEC üyeleri ile ABD, Kanada ve İspanya arasında imzalanan bir konvansiyonla sağlanmıştır. Daha sonra Japonya ve Avustralya da üyeliğe girmiştir. OECD'nin amaçları şunlardır: Üye ülkelerde, yüksek istihdam ve mali istikrar içinde büyümeyi katkıda bulunmak; daha az gelişmiş durumdaki üye ya da üye olmayan ülkelere kalkınmalarında yardımcı olmak; dünya ticaretinin çok yanlı olarak ve ayrım gözetmeme ülkesine dayanarak gelişmesine katkıda bulunmak. Buna karşın OECD, bugün Batılı sanayileşmiş ülkeler arasında uyum sağlanmasına yardımcı olan bir kuruluş durumundadır. Örgüt içinde ABD geleneksel olarak Batı Bloku'nun liderliğini üstlenmiştir. Örgütün en yüksek organı Konsey'dir. Konsey Bakanlar düzeyinde toplanır ve gerçekte üye ülkelerin ekonomik sorunlarının görüşüldüğü ve tartışıldığı sürekli bir konferans niteliği taşır. Ayrıca, Konsey tarafından atanan ve ona karşı sorumlu olan bir Genel Sekreter vardır. Örgütün fonksiyonları komiteler aracılığı ile yerine getirilir. Ekonomik Politika Komitesi, Bilimsel Araştırma Komitesi ve Ticaret Komitesi, belli başlı komiteleri arasındadır. Ayrıca bir de Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) vardır. OECD'nin gelişmekte olan ülkeler verdiği krediler bu komite kanalıyla yürütülür. Örgütün yirmi dört üyesi şunlardır: Avusturalya, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, İspanya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri. Örgütün merkezi, Fransa'nın başkenti Paris'tedir. EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston) Kıbrısta faaliyet gösteren aşırı sağcı örgüt. Anlamı, "Kıbrıslı Savaşçıların Ulusal Örgütü". II. Dünya Savaşı sonrasında Kıbrıs'ta Kilise'nin önderliğinde İngilizler'e karşı Enosis'e yönelik olarak başlatılan mücadelenin vurucu gücü oldu. Grivas'ın liderliğindeki EOKA, 1955-1959 yılları arasında İngiliz yönetime karşı silahlı mücadelesini sürdürdü. Türk-Rum toplumları arasındaki anlaşmazlıklar başlayınca da Türkler'e karşı girişilen hareketlerin düzenleyiciliğini üstlendi. 1960'lı yıllarda Makarios'un adada uyguladığı iç ve dış politikalardan rahatsız olan EOKA, özellikle 1967'de Yunanistan'da Albaylar cuntasının başa gelmesinden sonra "Enosis davasına ihanet eden" Makarios'a karşı eyleme başladı. 1972'de yoğunlaşan eylemler, Grivas'ın ölümü nedeni ile bir süre kesildi. Daha sonra EOKA-B adı ile yeniden faaliyete geçen örgüt eski gücüne ulaşamadı. Etniki Eteriya (Etniki Hetaireira) Yunanca'da "Ulusal dernek" anlamına gelen Etnikli Eteriya Örgütü (Epeiros) Makedonya ve Girit'I Yunanistan'a katmak amacıyla 12 Kasım 1894'te kurulmuştur. Örgüt, Bulgar milliyetçiliğinin güçlendiği dönemde, Osmanlı topraklarında yaşayan Rumların bağımsızlığı için mücadele edeceğini açıklamasına rağmen temelde Makedonya'nın Bulgarlaştırılmasını önlemek için mücadele etti. 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın, Yunanistan'ın ağır yenilgisiyle sonuçlanmasından sonra sorumlu tutulan örgüt saygınlığını yitirdi ve 1899'da dağıtıldı. EU: bkz. Avrupa Birliği EURATOM: bkz. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu
GATT: bkz. Dünya Ticaret Örgütü Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agricultural Organization-FAO) Birleşmiş Milletler örgütüne bağlı uzmanlık kuruluşu. 1975 yılında Kanada'da kurulmuştur. FAO'nun temel amacı, tarım, ormancılık, balıkçılık alanlarında araştırma-geliştirme yapmak, az gelişmiş ülkelerin tarımsal gelişme alanlarına yardım sağlamak ve dünya gıda sorunları ile ilgilenecek mali ve teknik olanaklar araştırmaktadır. Başlıca organları şunlardır: 1)Genel Konferans: Tüm üyeler katılır ve iki yılda bir toplanır, 2)Konsey: Yürütme Organıdır. Genel Konferans tarafından seçilen kırkdokuz üyeden oluşur, 3)Sekreterya. Örgütün 1990'daki üye sayısı yüz elliyedi idi. 1991'de dağılan SSCB'den bağımsızlığını kazanan Litvanya, Letonya, Estonya da örgüte katılınca, üye sayısı yüz altmış'a yükselmiştir. Örgüt merkezi İtalya'nın başkenti Roma'dadır. Güneybatı Afrika Halk Örgütü (Southwest African People's Organization of Nambia-SWAPO) Namibya'nın bağımsızlığı için mücadele etmiş örgüt. Güney Afrika tarafından işgal edilen Güneybatı Afrika, işgale karşı silahlı eylem sürdürmüştür. Örgüt, Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği örgütleri tarafından Namibya halkının meşru temsilcisi olarak kabul edilmiş ve tanınmıştır. Örgütün verdiği mücadele, 21 Mart 1990 tarihinde Namibya'nın bağımsızlığını kazanmasında etkili olmuştur. Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü (Southeast Asia Treaty Organization-SEATO) Bölgesel askeri bir örgüt. Güneydoğu Asya'nın ortak savunmasına ilişkin olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni çevreleme politikası uyarınca 1954 yılında kurulmuştur. 1955'de yürürlüğe giren SEATO, bölgede Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü -NATO benzeri bir örgüt oluşturmayı amaçlamıştır. Avusturalya, Fransa, Yeni Zelanda, Pakistan, Filipinler, Tayland ve ABD'nin kurdukları örgütten, önce Fransa'nın, sonra da Pakistan'ın ayrılmaları ile örgüt işlerliğini kaybetmiştir. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (Association of Southeast Asian Nations-ASEAN) Bölgesel uluslararası kuruluş. 1967 yılında kurulmuştur. Birliğin amacı, Güneydoğu Asya bölgesinde barış ve güvenliği korumak ve üye ülkelerde ekonomik gelişmeyi hızlandırmaktır. Örgütün, Zirve Toplantısı, Bakanlar Konferansı, Sürekli Komite, Sekreterya olmak üzere dört organı bulunur. Örgüt üyeleri: Burundi, Endonezya, Filipinler, Malezya, Singapur, Tayland'dır. Papua Yeni Ginesi, gözlemci statüsündedir. Örgüt merkezi, Endonezya'nın başkenti Jakarta'dadır. Hınçak Komitesi Ayrılıkçı, sosyal demokrat Ermeni örgütü. Cenevre'de eğitim gören Rusyalı Ermeni gençler tarafından 1887'de kuruldu. Marksist bir ekonomik program benimsedi. Önce Osmanlı ülkesinde yaşayan Ermeniler arasında dayanışmayı yardımlaşmayı hedef alan komite, sonra ayrılıkçı bir siyaset gütmeye başladı. Avrupa kamuoyunu etkilemek için Erzurum isyanı (1890), Merzifon, Kayseri, Yozgat olayları (1892-1893), Birinci Sason olayları (1895), Babıali gösterileri (1895) gibi eylemler düzenledi. Ermeni kilise ve manastırları eylemlerde merkez ve silah deposu olarak kullanıldı. Patrik Matyas İzmirliyan, 1894'te komite başkanı seçildi. Rus konsolosları da komiteyi desteklediler. Komite, 1890'da Ermeni komiteleri federasyonu olan Taşnaksütyan'a katıldıysa da bir yıl sonra ayrıldı. II. Abdülhamid yönetimine karşı Jön Türkler ile işbirliğine gitti. 1908 ve 1912'de yapılan seçimlerde Osmanlı Meclisi Mebusanında yer almayı başardılar. Hükümetdışı Örgütler (non-governmental organizations-NGO) Özel nitelik taşıyan ulusal gruplar arasında özellikle ekonomik, toplumsal, kültürel, insancıl, ve teknik olarak hizmet eden özel uluslararası örgütler. Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın 71. Maddesinegöre, Ekonomik ve Sosyal konsey, yetkisi çerçevesindeki konularda hükümetdışı örgütlerle danışma halinde bulunmak amacıyla uygun düzenlemeler yapmak hususunda yetkilendirilmiştir. NGO'lar aynı zamanda uluslar aşırı birlikler olarak da bilinirler. Hükümetdışı örgütler, uluslararası ilişkilerde uzun yıllardır, aktif bir rol oynamışlardır. Bugün, binden fazla NGO vardır ve bunlarda üçyüzden fazlası BM Ekonomik ve Sosyal konseyi çerçevesinde danışman olarak düzenlemiştir. Tüketici ve üretici birlikleri, dinsel gruplar, öğretmen örgütleri, tıp alanında faaliyet gösteren topluluklar ve ticaret birlikleri hükümetdışı örgütlere örnektir. Hükümetlerarası Göç Komitesi (Intergovernmental Committee for Migration-ICM) Bir uluslararası uzmanlık kuruluşu 1951'de kuruluş çalışmaları başlamış, 1954'te işlerlik kazanmış ve 1980'de de bu adı almıştır. Örgütün amacı, göç ve iltica olaylarına ilişkin sorunları çözmek ve muhacir ve mültecilerin bulundukları ülkedeki yaşam koşullarının iyileştirilmesini sağlamaktır. Başlıca organları; 1)Tüm üyelerin yeraldığı Konsey, 2)her yıl seçilen dokuz üyeden kurulu Yönetim Komitesi ve 3)Sekreterya Örgütün yirmi dokuz üyesi şunlardır: Arjantin, Belçika, Bolivya, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Kıbrıs, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, El Salvador, Almanya, Yunanistan, Honduras, İsrail, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Nikaragua, Norveç, Panama, Paraguay, Peru, Portekiz, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri, Uruguay, Venezuela Türkiye'nin de içinde bulunduğu on üç ülke gözlemci statüsündedir. Örgüt merkezi, İsviçre'nin Cenevre kentindedir. IBRD: bkz. Dünya Bankası ICAO: bkz. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ILO: bkz. Uluslararası Çalışma Örgütü IMF: bkz. Uluslararası Para Fonu Interpol: bkz. Uluslararası Kriminal Polis Örgütü IRA: bkz. İrlanda Cumhuriyet Ordusu İrlanda Cumhuriyet Ordusu (Irish Republican Army-IRA) Kuzey İrlanda'da İngiliz yönetimine karşı mücadele veren örgüt. Siyasal ve askeri niteliği olan bu hareket, tüm İrlanda'nın İngiliz yönetiminde bulunduğu döneme kadar uzanır. Adanın kuzeyinde Protestanların çoğunlukta olduğu bölgenin İngiliz yönetiminde kalmasını hiçbir zaman kabul edemeyen IRA, eylemleri nedeni ile 1931 yılında yasadışı ilan edildi. 1968 yılında Kuzey İrlandalı Katoliklerin Protestanlara ve İngiliz yönetimine karşı başlattıkları mücadeleye destek vererek canlanan IRA, izlenecek politika nedeni ile ikiye bölündü. Örgütün siyasal kanadı katolikler ile Protestanları kapsayan daha ılımlı bir tutumu savunurken "Geçiş IRA" denen radikal kanat şiddeti öne çıkaran ve İngilizleri hemen bölgeden çıkartacak bir stratejiyi savunuyordu. Bir kaç yıl süren çatışmalar sonrasında ılımlı kanat İngilizlerle ateşkesi kabul ederken, "Geçiş IRA" buna yanaşmıyordu. 1970'li yıllarda mücadele alanını genişleten örgüt, İngilizlere karşı rastgele sabotaj eylemleri düzenlemeye başladı. Bu hareket kamuoyundan destek bulamayınca IRA hedefini seçerek belirlediği bir mücadele biçimi sürdürdü. Son gelişmelerde ise konuya siyasi çözüm bulma ümitleri artarken IRA ateşkesi kabul etti. Ancak, IRA 1996'nın ilk aylarında sabotaj eylemlerini tekrar başlattı ve böylece ateşkesi ve barış sürecini baltalamış oldu. İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) (Islamic Conference Organization-ICO) Dinsel ortaklık temeline dayanan bir uluslararası örgüt. Fas'ın başkenti Rabat'ta 1969 yılında yapılan İslam Ülkeleri Zirve Toplantısında kurulmasına karar verildi. Örgüt 1970 yılında resmen faaliyete başladı. Amacı İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ve işbirliğini geliştirmek olan örgütün, başlıca üç organı bulunmaktadır. 1)Tüm üye ülkelerin hükümet ya da devlet başkanlarının katıldığı Zirve Konferansı, 2)Genellikle yılda bir kez toplanan Dışişleri Bakanları Konferansı ve 3)Sekreterya. Kuruluşun Ekonomik ve Ticari, Sosyal, Kültürel olmak üzere üç de Daimi Komitesi bulunmaktadır. İslam Konferansı'nın mali kurumları İslam Dayanışma Fonu ve İslam Kalkınma Bankası'dır. Dünya Bankası'na benzer biçimde örgütlenen İslam Kalkınma Bankası, 1957'de kurulmuştur. "Faizsiz Bankacılık" esasına göre çalışır; İslam ülkelerindeki kalkınma projelerini desteklemek, teknik ve eğitimsel yardımda bulunmak ve ticaretin gelişmesini sağlamak amacındadır. Türkiye'nin İslam Konferansına üye ülkelerle çok taraflı ekonomik ve ticari faaliyetleri, İslam Konferansı Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) çerçevesinde yürütülmektedir. Türkiye komitenin başkanlığını sürdürmektedir. Örgütün kırk dört üyesi şunlardır: Afganistan, Cezayir, Bahreyn, Bangladeş, Benin, Burundi, Burkina Faso, Kamerun, Çad, Comoros, Cibuti, Mısır, Gabon, Gambiya, Gine, Biseau, Endonezya, İran, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Libya, Malezya, Maldivler, Mali, Moritanya, Fas, Nijer, Umman, Pakistan, Filistin Kurtuluş Örgütü, Katar, Suudi Arabistan, Senegal, Bierra Leone, Sudan, Suriye, Tunus, Türkiye, Uganda, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen, Nijerya ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti örgütte gözlemci statüsünde bulunmaktadır. Örgüt merkezi Suudi Arabistan'ın Cidde kentindedir. ITO: bkz. Uluslararası Ticaret Örgütü Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği (Regional Cooperation for Development-RCD) Ekonomik nitelikli bir bölgesel örgüt. 1964 yılında Türkiye, İran ve Pakistan arasında kurulan örgüt. Yine aynı ülkelerden oluşan CENTO (Merkezi Antlaşma Örgütü)'nün devamı niteliğindedir. Örgütün amacı, bölge içi ticareti geliştirmek, sanayi alanında işbirliği yapmak, teknik ve kültürel ortak projeler geliştirmektir. Bu amaçları, gerçekleştirme konusunda başarısız kalan RCD, İran'da 1979'da rejimin değişmesinden sonra önemini yitirmiş ve bir süre sonra da faaliyetlerine son vermiştir. Örgüt merkezi, Guyana'nın başkenti Georgetown'dadır. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesi (KEİB) Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında ekonomik işbirliğini geliştirmeye ve KEİB'e yönelik ilk toplantı 19-21 Aralık 1990 tarihlerinde Ankara'da, Türkiye, SSCB, Bulgaristan ve Romanya'nın katılımıyla yapılmıştır. 11-12 Temmuz 1991 tarihlerinde Moskova'da yapılan toplantıda ise SSCB, yerine Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Moldova ve Ukrayna'ya bırakmıştır. KEİB Antlaşması, 3 Şubat 1992'de 9 üye ülkenin yanısıra Yunanistan ve Arnavutluk'un da kurucu üye olarak katıldığı toplantıda, 11 üye ülke temsilcisi tarafından İstanbul'da imzalanarak yürürlüğe girmiştir. KEİB projesinin amaçları, KEİB Antlaşmasında yer alan 18. Maddede belirtilmiştir. Antlaşmayla esas olarak amaçlanan, Karadeniz'de barışın korunmasının yanısıra bir çok alanda işbirliğini geliştirmektir. Ayrıca, çevrenin korunması, firma ve işletmelerin bireysel ve ortak girişimlerinin desteklenmesi, ortak projelerin yapılacağı çeşitli alanların tesbiti gibi konular da antlaşma metninde yer almaktadır. Ancak, KEİB kurumsal bir yapıdan yoksun kalmıştır. Yüklə 296,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|