Umid hamroyev

 

Tushunish qiyin bo’lgan so’zlar izohi  

 

 

Murt  

Mo’ylov  

Ta g‘ i  

tag‘in, yana. 

Oqtoshning yurtiman birga qilsam 

deb 

Oqtosh yurtiga  qo‘shsam demoqchi. 

M a z g i l –  

manzil. 

U l i n i 

o‘g‘lini. 

K e r a g a –  

o‘tovning chetanga (to‘qima devor) o‘xshatib 

ishlangan devori. 

To‘ sh a n ch i –  

ko‘rpacha. 

---

Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 

I y a r t i b 

ergashtirib. 

L a n q a –  

ta’na. 

 

O’rxun-Enasoy yodgorliklari 

 10 sinf 2017  

1. 

O‘rxun-Enasoy yodgorliklari dastlab,qayerlardan qanday shaklda  topilgan?    

O‘rxun, Selenga va To‘li daryolari atrofidan  Shimoliy Mo‘g‘ulistondan toshga 

bitilgan obidalar shaklida topildi. 

2. 

O‘rxun-Enasoy obidalari  yana qanday nom bilan yuritiladi?  

«toshbitiklari». 

3. 

O‘rxun-Enasoy obidalarining eng yiriklari qaysilar?  «To‘nyuquq» hamda 

«Kul Tegin» yodgorliklaridir. 

4. 

Yod oling!!! Qadimgi turkiy obidalarning asl manbalari topilgan va 

saqlanayotgan joylar nomini ayting?  O‘rxun va Enasoy daryolari atroflari, Turfon 

(Sharqiy Turkiston), shuningdek, Mo‘g‘uliston, Germaniya (Berlin, Marburg, 

Mayns), Rossiya (Sankt-Peterburg, Qizil, Minusinsk), Xitoy (Turfon, Urumchi, 

Miran Suchjoy, Pekin), Buyuk Britaniya (London), Fransiya (Parij), Shvetsiya 

(Stokgolm), O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va (Mo‘g‘uliston)boshqalar.  

5. 

«To‘nyuquq» bitiktoshi nechta  ustunga yozilgan uning hajmi qancha ? 2 ta 

Ularning biri 170, ikkinchisi 160 sm dan iborat. 

6. 

To’nyuquq bitiktoshini kim qachon va qayerdan  topgan? Bu yodgorlikni 

Yelizaveta Klemens 1897-yili Shimoliy Mo‘g‘ulistonda turmush o‘rtog‘i Dmitriy 

Klemens bilan birgalikda izlab topgan. 

7. 

To’nyuquq bitiktoshi qaysi manzildan topilgan?  Ulan-Batordan 66 km 

janubi-sharqdagi Bain Sokto manzilida bo‘lgan.  

8. 

Darslikda berilgan “To’nyuquq” bitiktoshi matni  qaysi kitobdan olingan? 

M. Is’hoqov, Q. Sodiqov va Q. Omonovning «Mangu bitiglar» (Toshkent, 2009) 

nomli kitobidan olingan.  

9. 

To’nyuquq qayerda voyaga yetadi? Tabg’achda  

10. 

Tabg’ach qayer? Xitoy  

11. 

Bitiktoshda tangri so’zi qanday ma’noni anglatadi? «ko‘k tangri», ya’ni 

osmon tangrisini anglatadi 

12. 

Tangi o’l dedi bu qanday ma’noni  anglatadi? Qarg’agan.  

13. 

 To’qayda, tog’da, adirda nechta turk qolgan edi? to‘qayda, tog‘-u toshda 

qolgani to‘planib, yetti yuz kishi bo‘ldi, uning ikki qismi otliq, bir qismi yayov 

edi. Yetti yuz kishini taskil etdi.  

14. 

Turk xalqini yig’uvchi kim edi? Bilga To’nyuquq 

15. 

O‘rxun-Enasoy yodgorliklarining topilishi va o‘rganilishi  qachondan 

boshlandi? XVIII asrdan 

16. 

Ushbu yodgorliklar haqida dastlabki xabarki kim berga? Rus xizmatchisi 

Remezov 

17. 

Yevropa ilm ahliga ilk marta kim taqdim etgan? Shved zobiti Iogann 

Strallenberg, olim Messershmidt 

18. 

O‘rxun-Enasoy yodgorliklari dastlab qayerlardan topilgan? O‘rxun, Selenga 

va To‘li daryolari atrofidan - Shimoliy Mo‘g‘ulistondan  

19. 

Turkiy xalqlar bu…  o‘z davlatiga ega bo‘lgan eng qadimgi dunyo 

---