Umid hamroyev

Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 

Asarda o‘sha davr kishilarining haqqoniy, realistik tas- viri berilgan. Bu 

narsa Boburning bergan ma’lumotlaridagi ishonchlilikni ta’minlagan.  

Asar bilan yaxshi tanishish Bobur xarakterini, undagi fazilatlar 

manbalarni aniqlashga imkon beradi. 

Bobur o‘z otasi haqida shunday yozadi: «hanafiy maz- habliq, pokiza 

e’tiqodliq kishi edi... Ravon savodi bor edi. 

«Xamsatayn» va masnaviy kitoblarni va tarixlarni o‘qub edi. Aksar 

«Shohnoma» o‘qur edi. Tab’i nazmi bor edi, vale she’rga parvo qilmas edi. 

Adolati bu martaba ediki, Xitoy karvoni keladurganda, Andijonning 

sharqiy tarafidag‘i tog‘larning tubida ming o‘yluk korvonni andog‘ qor 

bostikim, ikki kishi qutuldi. Xabar topib, muhassillar (xir oj oluvchilar) 

yiborib, korvonning jam’i jihoti- ni (hamma yog‘ini, butun atrofini) zabt 

qildi... Samarqand va Xurosondin vorislarini tilab kelturub, mollarini solim 

(omon, sog‘-salomat) topshurdi. 

Bisyor saxovati bor erdi. Xulqi dog‘i saxovaticha bor erdi, xushxulq va 

harrof (tez gapiradigan, so‘zamol) va fasih (yo- qimli) va shirin zabon kishi 

erdi, shujo‘ (shijoatli) va mardona kishi edi». 

Otasidagi bu xislatlarning ko‘pi Boburning o‘zida ham 

mujassamlashganini qayd etish joiz. 

Bobur ko‘plab hukmdorlar, mamlakat boshliqlari haqidagi tarixiy 

faktlarni muhrlab qoldirgan. Amir Temur, Umarshayx, Mirzo Ulug‘bek, 

Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Badiuzzamon, Muzaffar mirzo singari 

davlat boshliqlarining siyo- siy-ijtimoiy faoliyatlariga baho berilgan. 

Boburning o‘zi har qanday holatda, hatto urush-taloshlar avj olib 

turganida ham adolat mezonini qattiq tutgan. Jum- ladan, 909 (1503-1504)-

yillar voqealari bayonida shu holat kuzatiladi. Qunduz shahri atrofida 

Xisravshohning askarlari ancha betartiblikka, zulm va zo‘ravonlikka 

o‘rgangan edilar. Ular Boburga qo‘shilganidan keyin ham bu odatlarini 

tashla- maydi. Bir navkar «birovning bir ko‘za yog‘ini tortib olg‘on uchun 

eshikka kelturub tayoqlattim, tayoq ostida o‘q joni chiqdi. El bu siyosattin 

tamom bosildilar», - deb ta’kidlaydi Boburning o‘zi. 

Asarda o‘simliklar va hayvonot olami haqidagi nodir ma’lumotlar ham 

jamlangan, jumladan, adib Afg‘onistondagi Dashti Shayxda o‘ttiz uch 

xildagi bir-birini takrorlamaydigan lola turlari haqida gapiradi. 

«Boburnoma»da adabiyot va san’at ahli, ilm-ma’rifat kishi- lariga ham 

munosib o‘rin berilgan. Unda Abdurahmon Jomiy, 

Shayxim Suhayliy, Husayn Ali Tufayliy, Sayfiy Buxoriy, Mir Husayn 

Muammoiy, Mullo Muhammad Badaxshiy, Yusuf Badiiy, Ohiy, Muhammad 

Solih, Hiloliy, Ahliy, Alisher Navoiy, Binoiy va boshqa so‘z ustalari haqida 

maroqli hikoyalar mav- jud. 

Hasan Ya’qub haqida gapira turib: «... tab’i nazmi bor edi, devon tartib 

qilib edi, vale she’ri bisyor sust va bemaza edi. Andoq she’r aytqondin 

aytmog‘on yaxshiroqdur», - deydi. 

Kotiblardan Sulton Ali Mashhadiy, musavvirlardan Ka- moliddin Behzod, 

Shoh Muzaffar, musiqa ustalaridan Qul Muhammad Udiy, Shayxi Noyiy, 

Shohquli G‘ijjakiy va bosh- qalarni faxr va iftixor bilan tilga oladi. 

---