Ümumi hissə I bölmə Cəzaların İcrası qanunvericiliyinin əsas müddəaları

XIII fəsil

 

Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzalara məhkum olunmuş şəxslərlə tərbiyə işi

 

Maddə 101. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzalara məhkum olunmuş şəxslərlə tərbiyə işinin təşkili

 

101.1. Məhkumlarla tərbiyə işi onların ictimai faydalı əməklə məşğul olmasına, əməyə vicdanlı münasibətə və cəmiyyətdə qəbul edilmiş davranış normalarına riayət edilməsinin, təhsil və mədəniyyət səviyyəsinin artırılmasının formalaşdırılmasına və möhkəmləndirilməsinə yönəldilir.

101.2. Tərbiyə tədbirlərində məhkumların iştirakı onların islah edilməsi müəyyənləşdirilərkən, habelə həvəsləndirmə və tənbeh tədbirlərinin tətbiqi zamanı nəzərə alınır.

101.3. Məhkumların məcburi olan tərbiyə tədbirlərində iştirakı cəzaçəkmə müəssisəsinin gün bölgüsündə nəzərdə tutula bilər.

101.4. Məhkumlarla tərbiyə işi onların şəxsiyyətinin fərdi xüsusiyyətləri, xarakteri və törətdikləri cinayətin səbəbləri nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

101.5. Məhkumlarla tərbiyə işinin təşkili üçün cəzaçəkmə müəssisələrində zəruri maddi-texniki baza yaradılır.

 

Maddə 102. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzalara məhkum olunmuş şəxslərlə tərbiyə işinin əsas formaları

 

102.1. Məhkumların islah edilməsi məqsədi ilə cəzaçəkmə müəssisələrində əxlaqı, hüquqi, əmək, fiziki və başqa tərbiyə tədbirləri həyata keçirilir.

102.2. Məhkumlarla tərbiyə işi pedaqoji və psixoloji üsullara əsasən cəzaçəkmə müəssisəsinin növü, cəzanın müddəti, fərdi, qrup və kütləvi şəkildə saxlanma şərtləri nəzərə alınmaqla, fərqləndirilmiş qaydada aparılır.

102.3. Məhkumlarla tərbiyə işi aparılarkən kütləvi informasiya vasitələrindən, o cümlədən radio və televiziyadan, kinofilmlərə baxışdan istifadə edilir, kitabxanalar təşkil edilir.

102.4. Tənbeh tədbiri qismində intizam və cərimə təcridxanalarına, birnəfərlik kameralara, kamera tipli otaqlara, həbsxanalarda ciddi saxlanma şəraitinə, habelə bu məcəllənin 70.4.3-cü maddəsinə əsasən həbsxanaya keçirilmiş məhkumlara televiziya verilişlərinə baxmağa icazə verilmir.

 

Maddə 103. Cəzaçəkmə müəssisələrində məhkumların özfəaliyyət təşkilatları

 

103.1. Cəzaçəkmə müəssisələrində, ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum olunmuş şəxslər istisna olmaqla, digər məhkumların bu müəssisələrin müdiriyyətinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərən özfəaliyyət təşkilatları yaradılır.

103.2. Özfəaliyyət təşkilatlarının fəaliyyətində məhkumların iştirakı həvəsləndirilir və onların islah edilməsi müəyyənləşdirilərkən nəzərə alınır.

103.3. Özfəaliyyət təşkilatlarının əsas məqsədi aşağıdakılardır:

103.3.1. məhkumların islah edilməsinə, tərbiyəsinə, onların mənəvi və fiziki inkişafına köməklik göstərmək;

103.3.2. məhkumlarda müsbət vərdişləri inkişaf etdirmək və onların faydalı təşəbbüskarlığını həvəsləndirmək;

103.3.3. cəzaçəkmə müəssisəsində əməyin, məişət şəraitinin və asudə vaxtın səmərəli keçməsinin təşkili məsələlərinin həllində iştirak etmək;

103.3.4. məhkumlar arasında intizamı möhkəmləndirmək və onların bir-birinə qarşılıqlı müsbət münasibətlərini formalaşdırmaq;

103.3.5. məhkumlara və onların ailələrinə yardım göstərmək.

103.4. Özfəaliyyət təşkilatlarının üzvlərinə əlavə güzəştlər verilmir və onlar istehsalatda əsas işdən azad edilmirlər.

103.5. Məhkumların özfəaliyyət təşkilatlarının yaradılması və onların fəaliyyət qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

 

Maddə 104. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum olunmuş şəxslərin ümumi təhsili

 

104.1. Cəzaçəkmə müəssisələrində məhkumların ümumi təhsili həyata keçirilir. Yaşı qırxdan çox olan məhkumlar, birinci və ikinci qrup əlilliyi, 18 yaşınadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu olan məhkumlar ümumi orta təhsilə öz arzularına görə cəlb edilirlər.

104.2. Məhkumların ümumi təhsili həvəsləndirilir və onların islah edilməsi müəyyənləşdirilərkən nəzərə alınır.

104.3. Əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq ümumi təhsil alan məhkumlar imtahan vermək üçün işdən azad edilirlər.

104.4. Cəzaçəkmə müəssisələrinin nəzdindəki ümumi təhsil müəssisələrinin pedaqoji kollektivi tərbiyə işinin aparılmasında cəzaçəkmə müəssisələrinin müdiriyyətinə köməklik edir.

104.5. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum olunmuş şəxslərin ümumi təhsili müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada həyata keçirilir.

104.6. Ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum olunmuş şəxslər ümumi təhsilə cəlb olunmurlar. Onların öz-özünə təhsil alması üçün cəzanın icrası və çəkilməsi qaydasına və şərtlərinə zidd olmayan şərait yaradılır.

 

Maddə 105. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzalara məhkum olunmuş şəxslərlə tətbiq edilən həvəsləndirmə tədbirləri

 

105.1. Nümunəvi davranışa, əməyə və təhsilə vicdanlı münasibətə, özfəaliyyət təşkilatlarında və tərbiyə tədbirlərində fəal iştirakına görə məhkumlara aşağıdakı həvəsləndirmə tədbirləri tətbiq edilə bilər:

105.1.1. təşəkkür elan etmək;

105.1.2. hədiyyə ilə mükafatlandırmaq;

105.1.3. dörd manatadək miqdarda pulla mükafatlandırmaq;

105.1.4. əlavə sovqat, bağlama və ya banderol almağa icazə vermək;

105.1.5. əlavə telefon danışığına icazə vermək;

105.1.6. əlavə qısa müddətli və ya uzun müddətli görüşə icazə vermək;

105.1.7. ərzaq məhsulları və ən zəruri mallar əldə etmək üçün on beş manatadək miqdarda əlavə pul xərcləməyə icazə vermək;

105.1.8. verilmiş tənbehi vaxtından əvvəl götürmək;

105.1.9. saxlanılma şəraitini yaxşılaşdırmaq;

105.1.10. xüsusi rejimli cəzaçəkmə müəssisələrində saxlanılan və cəza müddətinin ən azı üçdə birini çəkmiş məhkumları kamera tipli otaqlardan adi yaşayış binalarına keçirmək;