Ümumi psixologiyanın mövzusu və vəzifələri Plan

3.Kommunikativ-öyrədici funksiya-bir tərəfdən müəllimin kommunikativ fəaliyyətinin təşkili, digər tərəfdən onun şagirdlərə zəruri məlumatlar verməsi ilə bağlıdır. Müəllimin kommunikativ fəaliyyəti düzgün qurulduqda tədris etdiyi elmin əsaslarını öyrədə bilir, şagirdlərin maraq və ehtiyaclarını ödəyir, real şəraitdən asılı olaraq təlim və tərbiyə metodlarından səmərəli şəkildə istifadə etməyi bacarır. Kommunikativ funksiyanı həyata keçirmək üçün müəllim işgüzar əlaqə yaratmağı bacarmalıdır.
4.Qnostik funksiya-məktəbdə bu və ya digər fənnin öyrədilməsinin son məqsədini dərindən dərk etməyə əsaslanır. Həmin funksiya müəllimdən tədris etdiyi fənnin spesifik cəhətlərini, məzmununu, tədris metodlarını bilməyi, eləcə də proqramda və dərslikdə verilmiş tədris materialını şagirdlərin mənimsəmə, dərketmə imkanları və mənimsəmədəki çətinliklərin səbəbləri barədə biliyə malik olmağı tələb edir.
5.Konstruktiv (planlaşdırma) funksiya-məktəbdə tədris prosesini mərhələlər üzrə planlaşdırmağı və təşkil etməyi nəzərdə tutur. Başqa sözlə, konstruktiv funksiya bir növ müəllimin təlim-tərbiyə prosesini məqsədəyönəlmiş şəkildə layihələşdirməsindən ibarətdir.
6.Təşkilatçılıq funksiyası-müəllim birinci növbədə sinif kollektivini, özünün və şagirdlərin fəaliyyətini təşkil etməyi, təlimin texniki vasitələrindən səmərəli şəkildə istifadə etməyi, şagirdlərin tədris fəaliyyətinə nəzarət etməyi bacarmalıdır.
Müəllim şəxsiyyətinə, onun peşə hazırlığına yüksək tələblər verilir. Əvvəla müəllimdə uşaqlara qarşı məhəbbət olmalıdır. Uşağı sevməyən müəllim pedaqoji fəaliyyəti heç cür səmərəli şəkildə qura bilməyəcəkdir. Müəllim təkidli, dözümlü, təvazökar, tələbkar olmalı və onda hövsələnin olması zəruridir. Bunlar həqiqi müəllimə xas olan müsbət keyfiyyətlərdəndir. Şagirdlərə təkcə müəllimin biliyi deyil, onun şəxsiyyəti də, ruhi keyfiyyətləri də əsaslı təsir göstərir. K.D.Uşinski bu cəhətə xüsusi diqqət yetirərək yazırdı: “Tərbiyədə hər şey tərbiyəçinin şəxsiyyətinə əsaslanmalıdır. Heç bir nizamnamə və proqram, heç bir süni yaradılmış müəssisə, nə qədər mahiranə düşünülsə də tərbiyə işində şəxsiyyəti əvəz edə bilməz.”
Təcrübə göstərir iki, doğrudan da müəllim şəxsiyyətinin şagirdlərə tərbiyələndirici təsirini başqa heç bir şey əvəz edə bilməz. Müəllimin şəxsi nümunəsi şagird şəxsiyyətini təşəkkül etdirir, onun inkişafına şərait yaradır. Bəzən orta məktəbin sonuncu siniflərində oxuyan oğlan və qızlar sevimli müəllimlərini özləri üçün ideal seçirlər, müəllimlərinə oxşamağa çalışırlar. Sevimli müəllimlərinin şəxsiyyəti onların həyatına işıq saçan mayaka çevrilir. Ona görə də müəllim şəxsiyyətində elə müsbət keyfiyyətlər formalaşmalıdır ki, onlar şagirdlər üçün əsil nümunə götürüləcək obyekt olsun.
Müəllimin professional keyfiyyətləri aşağıdakılardır.