Umumiy kriptograf algoritmlar

Kompyutеr ma’lumotlarini himoyalashning tеxnik-dasturiy vositalari
Ushbu vositalarni quyidagicha tasniflash mumkin:

1.4-rasm.Ma’lumotlarni himoyalash texnik-dasturiy vositalar

§ 1.2 Chiziqli kriptotahlil haqida asosiy tushunchalar.
Chiziqli tahlil blokli shifrlash sxemalaridan foydalanishda kriptotahlilchining ochiq va shifrlangan matnni bilishiga asoslanadi.
Chiziqli kriptotahlil chiziqsiz funksiyani uning chiziqli analogi bilan almashtirish imkoniyati mavjudligiga asoslanadi. Barcha shifrlanadigan matnlar ikkilik ko‘rinishida berilishi tufayli tasodifiy miqdorni ko‘rib chiqamiz, uning uchun mos ravishda


i – siklda ixtiyoriy blokli shifr sxemasini ko‘rib chiqamiz: bu yerda
E – shifrlash funksiyasi, X(i) – i – sikldagi ochiq matn bloki, Y(i) – shifrmatn bloki, X(i) – i – chi siklda foydalaniladigan qismiy kalit. bu yerda n – blok o‘lchovi, m – qismiy kalit o‘lchovi.

orqali ikkita va ikkilik vektorlarning skalyar ko‘paytmasini belgilaymiz, bu yerda
vektorning birlik koordinatalari, mohiyati bo‘yicha 2 modul bo‘yicha vektorning nolga teng bo‘lmagan mos keluvchi bitlarning vektor bitlariga qo‘shishdir.
Chiziqli funksiyaning statistik analogi topiladi, ya’ni

tasodifiy kattalikni topamiz, agar tasodifiy tanlangan ochiq matn uchun ehtimollik
bo‘lsa.
chetlashish (og‘ish) (2) chiziqli statistik analogining samaradorligini aniqlab beradi.
Chiziqli kriptotahlilni qo‘llash uchun quyidagi masalalarni hal etish zarur:

1. 
   samarali statistik chiziqli analogini topish va uning ehtimolligini hisoblab chiqish;
   
2. 
   samarali statistik chiziqli analogdan foydalanib, kalitni (yoki kalitning ayrim bitlarni) aniqlash.
   

Differensial kriptotahlil va uning asosiy tushunchalari
Differensial kriptotahlil tushunchasi ilk bora 1990-yil Eli Bixam va Adi Shamir tomonidan kiritilgan. Ushbu usuldan foydalanib, Bixam va Shamit “to‘g‘ridan-to‘g‘ri” hujumdan ko‘ra samaraliroq bo‘lib chiqqan, tanlangan ochiq matndan foydalanib, DES algoritmi hujum usulini topdilar.
Usulning asosini tanlangan ochiq matn asosidagi hujum tashkil qiladi. Diffrensial kriptotahlil g‘oyasi dastlabki aniq tafovutlarga ega bo‘lgan ochiq matnlar ikkita juftligining bitta kalit bilan shifrlash sikllari orqali o‘tish jarayonida o‘zgarishlarining o‘xshash emasligini tahlilidan iborat. Ochiq matnlarni tanlashga hech qanday cheklov yo‘q. Ayrim pozitsiyalarda tafovut bo‘lishi kifoya. O‘xshash emaslik o‘lchovi sifatida, qoidaga ko‘ra, Xemming masofasi foydalaniladi.
Shifrmatnlardan hosil bo‘lgan tafovutlardan kelib chiqib, kalitlarga turli ehtimolliklar beriladi. Haqiqiy kalit shifrmatnlar juftliklarni keyinchalik tahlil qilish jarayonida aniqlanadi – bu ko‘plab da’vogar kalitlar orasida ehtimoli eng yuqori bo‘lgan kalitdir. Eli Bixam va Adi Shamir DES shifrlash uchun ushbu diffrensial kriptotahlil usulini taklif qilishdi. U ochiq matn juftlarini va ularga mos keladigan shifrlangan matn juftlarini tahlil qilishga asoslangan bo‘lib ular o‘rtasidagi ma’lum farqlar mavjudligini tahlil qiladi.

1. 
   vektorlari juftligi i-m shifrlash differensiali deb ataladi, agar shifrlashning i- davrlaridan keyin vektori bo‘yicha farq qiluvchi ochiq matnlar juftligi vektori bo‘yicha farq qiluvchi shifrlangan matnlar juftligiga kirishi mumkin bo‘lsa ning ehtimolligi va differensiali quyidagiga teng teng bo‘ladi.
   

2. 
   Eng ehtimoliy - differensialni ni tanlaymiz.
   
3. 
   Ruxsat etilgan kali tuchun biz to‘rtlikdan statistic ma’lumotlarni yig‘amiz, shunday qilib o‘rinli bo‘ladi.
   
4. 
   deb faraz qilamiz. Uchlik uchun biz kalitining mumkin bo‘lgan qiymatlari ro‘yxatini topamiz.
   
5. 
   Bunday ro‘yxatlarda eng ko‘p uchragan kalit asosiy qaror sifatida qabul qilinadi