Varshavadagi gimnaziyada, so‘ng Praga, Berlin, Laypsng, Vena, Berlinda tahsil
olgan. Uning dastlabki “XVI asrgacha bo‘lgan qadimgi polyak tili haqida” nomli
asari 1870 yildayoq Leypsigda chop qilinadi. Bu ishi uchun unga magistrlik
darajasi va privat dotsent unvonini berishdi. 1874 yilda 29 yoshida “Rezyan
shevalarining fonetikasini o‘rganish tajribasi” mavzusida doktorlik dissertatsiyasini
himoya qiladi. Asosiy asarlari: “Tilshunoslik va tildagi ayrim umumiy
mulohazalar” (1871), “Fonetik alternatsiyalarning mahorat nazariyasi” (1895),
“XIX asr lingvistikasi yoki tilshunosligi” (1901), “Lingvistik maqolalar va
aforizmlar (iboralar)” (1903), “Tilshunoslikka kirish” (1917).
U Qozonda 9 yil, Yuryevda 10 yil, Krakovda 5 yil, Peterburgda 18 yil
ishladi. Peterburgda ishlagan paytda L.V.Shcherba, A.P. Barannikov, V.V.Radlov
kabi
mashhur
tilshunoslarni,
Varshavada
ijod
qilgan
paytlarida
esa
V.Doroshevskiy, N.V.Krushevskiy singari olimlarni yetishtirgan. V.Doroshevskiy
semasiologiya, leksikografiya va leksikologiya, til va tafakkur, axborot nazariyasi
hamda so‘zlarning lug‘aviy tahlili kabi masalalar bilan shug‘ullangan ko‘zga
ko‘ringan olim. N.V.Krushevskiy fonetikaning eng muhim vazifasi bobo tilning
tovush sistemasini qayta tiklash emas, balki ma’lum tilning tovushlari harakterini,
ularning o‘zgarish qonuniyatlarini, yo‘qolish va yangi tovushlarning paydo bo‘lish
sharoitlarini o‘rganishdir, deb hisoblaydi.
Qozon maktabi vakillari bilan til faoliyatining psixik, fonetik tomonlari
hamda fonologiya masalalari bilan shug‘ullanadi. U tilshunoslikka fonema
nazariyasi va atamasini kiritdi. Uning shogirdi V.A. Bogorodiskiy eksperimental
fonetika asoschilardan biri hisoblanib, Qozon universiteti qoshida Rossiyada
birinchi bo‘lib fonetik laboratoriya tashkil qilgan, so‘zlardagi morfologik qayta
bo‘linish, soddalashish, singarmonizm hodisalari bo‘yicha tadqiqot ishlari olib
borgan, turkiy tillar tadqiqi bilan ham shug‘ullangan.
Dostları ilə paylaş: