XIX asrning boshlariga kelib, tilshunoslikka alohida fan sifatida qarash
g‘oyasi qat’iy tus oldi. Ushbu asrning 1-choragida turli tillar haqida dalillar
yig‘ish, to‘plangan ma’lumotlarni qiyosiy-tarixiy nuqtai nazardan tahlil qilish avj
oldi. Olimlar ancha oldin ayrim tillar o‘rtasida o‘xshashlik borligiga e’tibor
qaratgan bo‘lsalar-da, ushbu o‘xshashliklarning asl sababalari ilmiy jihatdan
yoritilmagan edi. Aynan XIX asrga kelib, deyarli bir vaqtda turli
mamlakatdardagi tilshunoslar tillar o‘rtasidagi sistematik o‘xshashlikni ular
o‘rtasidagi qarindoshlik aloqalari, ya’ni tillar bir umumiy bobotildan kelib
chiqqanligi, keyinchalik esa ularning har biri mustaqil rivojlanganligi bilangina
tushuntirish mumkin, degan xulosaga keldilar. Bunga tilni tarixiylik jihatidan
o‘rganish, xususan, jonli tillarning o‘tmishini o‘rganish, sanskrit bilan yaqindan
tanishish katta turtki bo‘ldi.
Tillarni tarixiy jihatdan o‘rganish va qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning
maydonga kelishida ingliz sharqshunosi va huquqshunosi Vilyam Jonsning
(1746-1794) sanskrit tili bilan yunon va lotin tillari o‘rtasida yaqinlik borligi
haqidagi fikrlari, nemis olimi Fridrix Shlegel (1772-1829) tomonidan yaratilgan
Dostları ilə paylaş: