1. Mavzuni aniqlaydi, ta’limiy maqsadni belgilaydi.
2.Belgilangan ta’limiy maqsadlarga mos o’quv bilish topshiriqlarini ishlab chiqadi.
3.Ichki guruhlar ishini samarali bo’lishini ta’minlash maqsadida ular uchun yozma yo’riqnomalarni tayyorlaydi.
4. Ekspert guruhlar ish natijalarini baholashi uchun mezonlarni ishlab chiqadi.
1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish bosqichi
( 5 daqiqa)
1.1. Mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va kutlayotgan natijalar bilan tanishtiradi, ularning ahamiyati va dolzarbligini asoslaydi.
1.2. Guruhlar ishini baholash mezonlarini e’lon qiladi (1-ilova).
Tinglaydilar
2-bosqich. Asosiy bosqich (50 daqiqa)
2.1. Talabalarni faollashtirish maqsadida tezkor-so’rov usulini qo’llaydi.
2.2.Guruhni 5ta guruhchalarga bo’ladi, ularni talabalar takliflari asosida nomlaydi. Guruhlarga ekspert vazifalarini tarqatadi va ularning mohiyati bilan ularni tanishtiradi. Ekspert vazifalarini “FSMU” texnikasi asosida bajarilishini tushuntiradi (2-va 3-ilovalar).
Avval yakka tartibda bajargan ishlarni muhokama qilib, yagona to’g’ri fikrni tanlab, format qog’oziga ko’chirishni taklif qiladi.
Talabalar faoliyatini yo’naltiradi, maslahat beradi. Baholash mezonlarini eslatadi.
Taqdimot boshlanishini e’lon qiladi.
2.3. Bajarilgan ishlarni taqdim qilishni so’raydi, savollar beradi. Taqdimot jarayonida talabalar fikrini tahlil qiladi, faol ishtirok etgan talabalarni baholaydi va guruhga umumiy ball qo’yadi.
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
Kichik guruhlarga bo’linadilar.
Topshiriqni bajaradilar
Taqdimotni taqdim qilishda sardorga yordam beradilar.
Taqdimotlar muhokamasida faol qatnashadilar
3-bosqich. Yakuniy bosqich (15 daqiqa)
3.1. Mavzuni umulashtiradi, u yuzasidan xulosa bildiradi.
3.2. Guruhlar ishini baholaydi, faollarni alohida qayd qiladi va ballarni e’lon qiladi.
3.3. Mustaqil ish uchun vazifalar beradi.
Tinglaydilar.
Vazifani yozib oladilar.
1-ilova
Guruhlarning bilim va ko’nikmalarini baholash mezonlari
Topshiriqlar, baholash ko’rsatkichlari va mezonlari
1. Leksik ma’no (denotat) va tushuncha (signifikat) nima?
Fikringizni isbotlovchi misollarni keltiring.
Ekspert varag’i № 2
1.So’zning semantik strukturasi qaysi semalardan iborat?
2. Leksik ma’noning taraqqiyot yo’llari. So’z ma’nosining kengayishi va torayishi.
Fikringizni isbotlovchi misollarni keltiring.
Ekspert varag’i № 3
Ko’chma ma’no hosil bo’lish yo’llari: metafora, metonimiya, sinekdoxa, funktsiyadoshlik, tobelilikni izohlang.
Fikringizni isbotlovchi misollarni keltiring.
Ekspert varag’i № 4
So’zlar o’rtasidagi semantik munosabatlar: Sinonimiya. Antonimiya. Giponimiya. Gradunomiya. Partonimiya.
Fikringizni isbotlovchi misollarni keltiring.
Ekspert varag’i № 5
1. Leksik ma’no turlari.
2.Sema nima? Semema nima? Nomema nima?
Fikringizni isbotlovchi misollarni keltiring.
3-ilova
TARQATMA MATERIALNING TAXMINIY NUXSASI
FSMU TEXNOLOGIYaSI
F – fikringizni bayon eting.
S – fikringiz bayoniga biror sabab ko’rsating.
M – ko’rsatilgan sababni tushuntiruvchi biror misol keltiring.
U – fikringizni umumlashtiring.
Ushbu texnologiya tinglovchilarni o’z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq holda bahslashishga, egallangan bilimlarni tahlil qilishga, bilimlarni baholashga va tinglovchilarni bahslashish madaniyatini egallashlariga o’rgatadi.
Mustаqil, kichik guruhlаrdа jаdvаlning 3 bo‘limni to‘ldirаdilаr
Leksik ma’no turlari
Bilaman
Bilishni xohlayman
Bilib oldim
4-mavzu
Til va tafakkur munosabatlari
1.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli
Mashg’ulot vaqti - 2 soat
Talabalar soni – 30 ta
Mashg’ulot shakli
Mavzu bo’yicha bilimlarni kengaytirish va mustahkamlash yuzasidan Seminar mashg’ulot
Seminar mashg’ulot rejasi
Til va tafakkur munosabatini tavsiflash.
Psixolingvistika muammolarini yechimini topish.
Seminar mashg’ulotning ta’limiy maqsadi: tilning lug’at tarkibi, leksikografiya, jargon va argolar, istorizm, arxaizm va neologizmlarga oid bilimlarni kengaytirish va mustahkamlash.
Seminar mashg’ulotning tarbiyaviy maqsadi: dars tarbiyaviy xarakterdagi qator vazifalarni bajarish imkoniyatini beradi: jamoa bilan ishlash mahorati, xushmuomalalik, o’zgalar fikriga hurmat, faollik, liderlik sifatlarini shakllantirish, ishga ijodiy yondashish, o’zini xolis baholash va b.
Seminar mashg’ulotning rivojlantiruvchi maqsadi: talabalarning ijodiy tafakkurini, mantiqiy fikrlash va analiz-sintez qilish qobiliyatini o’stirish.
Mavzuni o’zlashtirish uchun zaruriy bo’lgan adabiyotlar ro’yxati
1.Mir
1. Yo’ldoshev I., SHaripova O’. Tilshunoslikka kirish. -Toshkent: Iqtisod-moliya, 2007.
2. Jamolxonov H. Hozirgi o’zbek adabiy tili. –Toshkent, 2008.
3. Rahmatullayev SH. Hozirgi adabiy o‘zbek tili . – T., 2006.
4.Tilshunoslik nazariyasi va metodologiyasi. Tuzuvchi. prof.
Dadaboev H. - T., 2004.
Pedagogik vazifalar:
tilning lug’at tarkibi, leksikografiya, jargon va argolar, istorizm, arxaizm va neologizmlarga oid bilimlarni kengaytirish va chuqurlashtirish;
-bu borada talabalarning shaxsiy fikrini aniqlash.
O’quv faoliyati natijalari:
tilning lug’at tarkibi, leksikografiya, jargon va argolar, istorizm, arxaizm va neologizmlarga oid bilimlarni kengaytiradi va chuqurlashtiradi;
o’z shaxsiy fikrini shakllantiradi.
Ta’lim berish usullari
Munozara, suhbat, tezkor so’rov, FSMU texnikasi, Klaster va Baliq skeleti
Ta’lim berish shakllari
Ommaviy, jamoaviy, hamkorlikda, yakka tartibda ishlash texnologiyasi
1. Mavzuni aniqlaydi, ta’limiy maqsadni belgilaydi.
2.Belgilangan ta’limiy maqsadlarga mos o’quv bilish topshiriqlarini ishlab chiqadi.
3.Ichki guruhlar ishini samarali bo’lishini ta’minlash maqsadida ular uchun yozma yo’riqnomalarni tayyorlaydi.
4. Ekspert guruhlar ish natijalarini baholashi uchun mezonlarni ishlab chiqadi.
1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish bosqichi
( 5 daqiqa)
1.1. Mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va kutlayotgan natijalar bilan tanishtiradi, ularning ahamiyati va dolzarbligini asoslaydi.
1.2. Guruhlar ishini baholash mezonlarini e’lon qiladi (1-ilova).
Tinglaydilar
2-bosqich. Asosiy bosqich (50 daqiqa)
2.1. Talabalarni faollashtirish maqsadida tezkor-so’rov usulini qo’llaydi.
2.2.Guruhni 5ta guruhchalarga bo’ladi, ularni talabalar takliflari asosida nomlaydi. Guruhlarga ekspert vazifalarini tarqatadi va ularning mohiyati bilan ularni tanishtiradi. Ekspert vazifalarini “FSMU” texnikasi asosida bajarilishini tushuntiradi (2-3-ilovalar).
Avval yakka tartibda bajargan ishlarni muhokama qilib, yagona to’g’ri fikrni tanlab, format qog’oziga ko’chirishni taklif qiladi.
Talabalar faoliyatini yo’naltiradi, maslahat beradi. Baholash mezonlarini eslatadi.
Taqdimot boshlanishini e’lon qiladi.
2.3. Bajarilgan ishlarni taqdim qilishni so’raydi, savollar beradi. Taqdimot jarayonida talabalar fikrini tahlil qiladi, faol ishtirok etgan talabalarni baholaydi va guruhga umumiy ball qo’yadi.
2.4. Klaster va baliq skeleti bilan ishlaydi (4-ilova)
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
Kichik guruhlarga bo’linadilar.
Topshiriqni bajaradilar
Taqdimotni taqdim qilishda sardorga yordam beradilar.
Taqdimotlar muhokamasida faol qatnashadilar
3-bosqich. Yakuniy bosqich (15 daqiqa)
3.1. Mavzuni umulashtiradi, u yuzasidan xulosa bildiradi.
3.2. Guruhlar ishini baholaydi, faollarni alohida qayd qiladi va ballarni e’lon qiladi.
3.3. Mustaqil ish uchun vazifalar beradi.
Tinglaydilar.
Vazifani yozib oladilar.
1-ilova
Guruhlarning bilim va ko’nikmalarini baholash mezonlari
Topshiriqlar, baholash ko’rsatkichlari va mezonlari
Maks.
Ball
1
2
3
4
5
Maksimal ball
2
Savol to’liq yoritib berildi
0,5
Javoblar yetarli darajada asoslab berildi
0,5
Guruh ishtirokchilari-ning faolligi
0,5
Berilgan savollarga javob berdi
0,3
Reglamentga rioya qildi
0,2
Jami
2
1, 5- 2 ball – “a’lo”
1- 1,4 ball – “yaxshi”
0, 5- 0,9 ball – “qoniqarli”
0 -0,4 ball – “qoniqarsiz” 2-ilova
Ekspert varag’i № 1
1. Lug’atchilik qachon paydo bo’lgan?
2. Qanday lug’at turlarini bilasiz?
Ekspert varag’i № 2
1.Izohli lug’atlar bilan tarjima lug’atlarining farqlarini gapiring.
2. Lug’at tuzish qanday etaplardan iborat?
Ekspert varag’i № 3
1.Lug’atshunoslarning vazifalari nimalardan iborat?
5. Siz qanday lug’atlardan foydalanasiz?
Ekspert varag’i № 4
Istorizm bilan arxaizmning farqi nimada?
Neologizm nima?
Fikringizni isbotlovchi misollar keltiring.
Ekspert varag’i № 5
1.Jargon nima? Argo nima?
2. Kasb-hunarga oid leksika nima?
Fikringizni isbotlovchi misollar keltiring.
3-ilova
TARQATMA MATERIALNING TAXMINIY NUXSASI
FSMU TEXNOLOGIYASI
F – fikringizni bayon eting.
S – fikringiz bayoniga biror sabab ko’rsating.
M – ko’rsatilgan sababni tushuntiruvchi biror misol keltiring.
U – fikringizni umumlashtiring.
Ushbu texnologiya tinglovchilarni o’z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq holda bahslashishga, egallangan bilimlarni tahlil qilishga, bilimlarni baholashga va tinglovchilarni bahslashish madaniyatini egallashlariga o’rgatadi.
