Ünden bugüN

HIZLI TRAMVAY

70

71

HİERlA SARAYI

adına Zeyrek'te yapılmış olan bir mescitle yeri bilinmeyen bir de medreseden söz edilir. Eski kayıtlarda adı geçen Hızır Bey Medresesi de günümüze ulaşmamıştır.

Hızır Bey'in, Şeyh Vefa Camii'nin ha-ziresine veya Zeyrek altında Voynuk Şü-caeddin Mescidi'nin minaresi dibine gömülmüş olduğu ileri sürülmüştür. Ona ait olduğu kabul edilen, Arapça ve Farsça ki-tabeli mezar taşında "Alimü'1-ilm Hızır Beg Çelebi" adı ile "Ümmetin hayırlısı, çağının erdemlisi, bilim bilgini Hızır Çelebi ölünce üzerine daima rahmet olsun diye tarih düşürdüm" anlamına gelen ve 863/1459 yılını veren dizeler vardır.

Arapça, Farsça ve Türkçe şiirleri olan Hızır Bey'in, İstanbul'un fethine ilişkin o-larak Cenabı Tarih'nde yer alan ünlü beyti şudur: H-HızırBeğ Kadı-i Kostantiniyye / Feth-i istanbul'a nusrat bulmadılar ev-velûn /Feth idüb Sultan Mehemmed kıldı târih âhirûn. 857/1453 yılını veren bu beytin Fatih (Avnî) tarafından düşürülmüş bir tarih olduğu da ileri sürülmüştür. Hızır Bey'in Arapça Kaside-i Nûniye'si (istanbul'da H. 1258'de basılmıştır) fetihten sonraki ilk dönemde istanbul'da bilim çevrelerince, konusu ve içeriği tartışılan ilk e-ser olmuştur. Metaliü'l-Envâradh Arapça mantık kitabını Farsçaya çevirdiği, Şerh-i Tecrid'e haşiye yazdığı da bilinmektedir.

Hızır JBey'in oğulları Sinan, Yakub ve Ahmed paşalardır. Sinan Paşa istanbul'da Hoca Paşa adıyla ünlenmiş ve bir semte adım vermiştir. Tazammame'yi yazan Sinan Paşa'nın, babasıyla felsefe konularında tartışmaları vardır. Fatih'in sarayında ilk kütüphaneyi kurmuştur. Yakub Paşa ile Ahmed Paşa 15. yy'in ikinci yansında Bursa, Edirne ve Üsküp'te kadılık, müderrislik yapmışlardır.

Bibi. A. S. Ünver, Kadıköyüne Unvam Verilen Hızır Bey Çelebi-Hayatı ve Eserleri, îst., 1945; S. Yazıcıoğlu, Hızır Bey, Ankara, 1987; Mec-dî, Hadaiku'ş-Şakaik, 111-114; F. Babinger "Hızır Bey", lA, V/l, 471; A. Erdoğan, "Onbe-şinci Asır Ortalarında istanbul'da Bir Türk Bilgini, Hızır Bey Hayatı ve Eserleri, Konya Dergisi, S. 57 (1943); R. Ziyaoğlu, Hızır Bey Çelebi, îst., 1976.

NECDET SAKAOĞLU

Hızır Bey Çelebi'nin mezar taşı.

Nazım

Timuroğlu,

1994