Ünden bugüN

HİDAYET CAMÜ

Eminönü'nde, Yalı Köşkü Caddesi ile Şeyhülislam Hayri Efendi Caddesi'nin geniş bir açı yaparak dirsek oluşturduğu noktayı işgal etmektedir.

Bugünkü yapı II. Mahnıud dönemine (1808-1839) ait 1813 tarihli ahşap caminin yerine 1887'de II. Abdülhamid (hd 1876-1909) tarafından yaptırılmıştır. Avlu giriş kapısı, üzerindeki kitabeyle birlikte II. Mahmud yapısının parçası olarak korunmuştur. İkinci tasarımın mimarı Alexan-dre Vallaury'dir(->).

Zeminden yükseltilmiş cami, yatayda üç bölümden, sırasıyla merdivenle ulaşılan, orijinal durumunda açık, daha sonra camekânla kapatılarak üstü örtülmüş giriş sahanlığı ile dikdörtgen planlı ve düz çatılı son cemaat yeri ve ana ibadet mekânından oluşmaktadır. Kareye yakın planlı a-na mekân, mihrap duvarının köşelerinde eksedralarla genişletilmiştir. Eteği percere dizisiyle delinmiş, klasik dönem Osmanlı mimarlığı için alışılmamış sivrilikte bir kubbe, geçiş elemanı olmaksızın kare mekânı sınırlayan duvarların üzerine oturmaktadır. Doğu ve batıda birer büyük pencere bulunmaktadır. Dış cephelerde, merkezinde bu pencerelerin yer aldığı düzenlemeler camiyi tasarımda dikkat çekici kılan belki de tek tutum olarak belirmektedir. Gerçek ve sağır pencerelerin soğan ve at nalı biçimli kemerleri, sağır arkadla-rın bütün içindeki konumu ve detay düzeyindeki ele alınışı ile tasarımcı 19. yy'm ikinci yarısında İstanbul'da da örnekleri görülen oryantalizm modasını izlemiştir. Kaynağını Osmanlı mimarlığı dışında, Mag-rip veya Mısır'da bulunan biçimlerin oluşturduğu kompozisyon, işçiliği bitmemiş haliyle mihrap cephesinde de tekrarlanmıştır. Caminin oluşumunu, yapılaşmış dar

Hidayet Camii'nin kuzeydoğudan genel bir

görünümü.

Yavuz Çelenk, 1994

bir çevrenin sınırlamaları belirlemiş olmalıdır. Bu duruma mimar, Osmanlı fevkani cami geleneğinden de yararlanarak yaklaşmıştır. Diğer yandan, statik kütle, oranlar, alt yapı-kubbe ilişkisi ve tasarıma egemen olan dekorasyon anlayışı dikkate alındığında, Hidayet Camii'ni, Valla-ury'nin bilinen tasarımları içinde başarılı örnekler arasında saymak oldukça güç görünmektedir.

Bibi. Öz, istanbul Camüeri, I, 71; T. Saner, "istanbul 19. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığı'nda Ori-entalist Akım" (istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, basılmamış yüksek lisans tezi), 1988; M. S. Akpolat, "Fransız Kökenli Levanten Mimar Alexandre Vallaury", (Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış doktora tezi), 1991.

TURGUT SANER