Ünden bugüN

İNÖNÜ ANTTI

176

177

İNŞAAT SEKTÖRÜ

Yüzde Yıllar

inönü Stadyumu'nun Gümüşsuyu'ndan görünümü. Ahmet Kuzik, 1990

inönü Anıtı

Nurdan Sözgen / Onyx, 1994

İNÖNÜ ANITI

Taşlık Parkı'nda, ismet inönü'nün evi ciminde yer alan anıt.

Alman heykeltıraş Rudolf Belling (1886-1972) tarafından yapılan anıt, 7,5 m yüksekliğinde bir taş kaide üzerinde 5 m yüksekliğinde bronz bir atlı İnönü heykeli ve kaidenin ön cephesine yerleşen 3 m yüksekliğinde bir genç erkek figüründen o-luşmaktadır. Bir elinde defne dalı, diğer e-linde meşale tutan genç erkek figürü barışı ve gelişen genç Türkiye Cumhuriyeti'ni simgelemektedir. Taş kaidenin bir yüzüne Atatürk'ün II. inönü zaferini kutlamak için İsmet Paşa'ya çektiği telgrafın metni yontulmuştur: "Bütün tarih-i âlemde, sizin İnönü meydan muharebelerinde deruhte ettiğiniz vazife kadar ağır bir vazife deruhte etmiş kumandanlar enderdir. Milletimizin istiklal ve hayatı, dahiyane idareniz altında şerefle vazifelerini ifa eden kumandan ve silah arkadaşlarınızın kalp ve hamiyetine büyük bir emniyetle istinat ediyordu. Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz, l Nisan 1921"

Kaidenin diğer yüzünde ise şu kitabe vardır: "Savaşta büyük asker, barışta büyük devlet adamı ve diplomat, İnönü, Sakarya muharebelerinde ve Afyonkarahisar taarruzunda cephe kumandanı, Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin Hariciye vekili ve Lozan Murahhas Heyeti'nin reisi, Cumhuriyet hükümetinin on dört yıl başvekili, hayatını ve dehasını yalnız yurt ve halk hizmetine veren, yapıcı ve kurucu, cum-hurreisimiz ve Milli Şefimiz İsmet İnönü' ye İstanbul şehrinin sevgi, saygı ve minnet duygularıyla..."

Anıt, 1933'te Hitler'in iktidara gelmesiyle birlikte Almanya'yı terk etmek zorunda kalan birçok sanatçı ve bilim adamından biri olan ve 1937'de geldiği İstanbul' da Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bö-lümü'nü yeniden düzenlemek ve yönetmekle görevlendirilen R. Belling'e 1940'ta ısmarlanmışım Taksim'deki Topçu Kışlası' nın yıkılmasıyla elde edilen arazinin dü-

zenlenmesi sonucu oluşturulan İnönü Ge-zisi'nin (bugün Taksim Gezisi) meydana bakan yüzüne yerleştirilmek üzere yapılan anıt 1943-1944 arasında tamamlanmıştır.

Kaidesi ve çevre düzeni mimar Feridun Akozan ve mimar Mehmet Ali Handan tarafından yapılan anıt, dönemin politik koşulları nedeniyle yerine yerleştirilememiş, kaidesi uzun yıllar boş kalmıştır. Heykeltıraş Tamer Başoğlu'nun tespitlerine göre figürleri oluşturan parçalar ise demon-te halde önceleri Mecidiyeköy'deki Te-kel'e ait likör fabrikası bahçesinde, daha sonra Edirnekapı'da belediyenin çöp kamyonlarının bakım onarım atölyesinde saklanmıştır.

1982'de oluşturulan danışma kurulunca alınan bir kararla heykelin bugünkü yerine yerleştirilmesi uygun görülmüştür. Bibi. H. Gezer, Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli, Ankara, 1984; M. Sözen, "Türklerde Anıt", Mimarlık, Temmuz 1973; Ç. Gülersoy, Taksim, İst., 1986.

NİLÜFER ERGİN