Ünden bugüN

İNTİZAM-I ŞEHİR KOMİSYONU

istanbul'un cadde ve sokak tanzimi, temizlik ve aydınlatma gibi beledi hizmetlerinin düzenlenmesi amacıyla 4 Ramazan 1272/ 9 Mayıs 1855'te kurulan komisyon.

Osmanlı tebaasından dil bilen ve Avrupa görmüş Müslim ve gayrimüslim kişilerle, başkentte bulunan bazı tanınmış yabancılar komisyona üye olarak alındılar. Bunlardan Antoine Alleon bir banker ailesine mensuptu (bak. Alleon ailesi). Yine yabancı üyelerden Revelaki, ingiliz uyruğunda bir Rumdu. Sefirler arasında nüfuzu büyük olduğundan Babıâli ile Beyoğlu arasında aracılık yapıyordu. Osmanlı tebaasından Ohannes Çamiç daha sonra imparatorluğun ilk gayrimüslim nazırlarından oldu. Üyelerden Avram Kamondo Efendi Galata'nın Musevi bankerlerindendi. Ermeni zenginlerinden Mıgırdıç Cezayirli-yan(-0 Ayvansaray-Hasköy arasındaki "Yahudi Köprüsü" denen ahşap köprüyü yaptırmıştı. Diğer üyeler Encümen-i Dâniş(->) üyesi Mehmed Salih Efendi, Hüseyin Hüsameddin Efendi, Franko ben Be-rikole ve Harmanos'tu. Komisyonun çalışma yeri, kuruluşundan kısa bir süre sonra Ticaret Nezareti'ne nakledildi.

Komisyon ilk olarak bir mazbata ile hükümete bazı tavsiyelerde bulundu. 24 Oe-maziyelahır 1272/1 Mart 1856 tarihli bu mazbatada kaldırım, lağım ve suyollarının yapılması, sokakların temizliğinin sağlanması, cadde ve sokakların aydınlatılması, sokakların genişletilmesi, belediye örgütünün düzgün işleyen bir muhasebe teşkilatına sahip olması öneriliyordu. Komisyon bu hizmetlerin yapılabilmesi için gereken kaynakların nereden temin edilebileceği konusunda da öneriler getirmişti. Buna göre taşradan ve yabancı memleketlerden istanbul'a gelen at, katır gibi yük hayvanlarından nallarının beherinden 15' er para duhuliye resmi, tek ve çift atlı binek arabalarının her birinden ayda 10'ar, yük arabalarından 15'er kuruş, tamir veya inşa edilecek kaldırım ve yolların üzerindeki ev ve dükkân sahiplerinden, fukara olanlar hariç, 30 kuruştan 500 kuruşa kadar resim alınacaktı.

Komisyon belediye örgütlenmesi için şehrin 14 belediye dairesine ayrılmasını önerdi ve bir Nizamname-i Umumi hazırlayarak hükümete sundu. Padişaha tasdik ettirilen nizamname, Cemaziyelevvel 12747 Aralık 1857'de yürürlüğe girdi. Bununla birlikte Altıncı Daire-i Belediye(->) olarak adlandırılan Beyoğlu-Galata semti dışında ciddi bir teşkilat kurulamadı. Komisyon da 1858'de dağıldı.