Ünden bugüN

İSAAKİOS ANGELOS KULESİ

bak. ANEMAS ZİNDANI VE KULESİ

İSAURİA HANEDANI

717-802 arasında Bizans İmparatorluğu' nü yöneten hanedan. Suriye Hanedanı da denilmiştir. Hükümdarlık dönemleriyle sıralarsak, III. Leon(-0 (717-741), V. Kons-tantinos(-) (741-775), IV. Leon (775-780), VI. Konstantinos (780-797) ve împarato-riçe Eirene(-0 (797-802) hanedanın tahta çıkan üyeleriydiler.

Hanedanın adı III. Leon'un memleketi olarak zikredilen Güney Anadolu'da dağlık bir bölge olan îsauria'dan gelmektedir. Bu ismi ilk kez kullanan 9- yy yazarı Te-ofanes, Leon'un doğum yerinin o tarihlerde Suriye'ye dahil olan Germanikeia (bugün Kahramanmaraş) olduğunu belirtmesine rağmen, aslen îsauria'lı olduğunu iddia eder. 8. yy yazan Genç Stefanos'un vi-ta'sında da (yaşamöyküsü) Leon'un doğum yeri Germanikeia olarak geçtiği halde neden îsauria'lı dendiği konusunda iki görüş vardır: Bunlardan ilkine göre, Teo-fanes, Suriye'deki Germanekia ile İsau-ria'daki Germanikopolis'i birbirine karıştırmıştır. İkincisine göre ise, Bizans tarihinde gerçekten îsauria'lı bir başka imparator Leon vardır ve Teofanes bu ikisini aynı kişi sanmıştır.

Gerçekten de III. Leon'dan kısa süre önce tahtı gasp eden îsauria'lı Leontios adlı bir soylu, 695-698 arasında kısa bir süre hüküm sürdüğünde, fermanlarında ve bastırdığı sikkelerde Leon adını kullanmıştı. Bunun haklı bir nedeni de vardı: İmparator Zenon döneminde isyan ederek Tarsus'ta imparatorluğunu ilan eden bir başka İsauria'lı Leontios'un talihsiz akıbetinden dolayı, Leontios adı uğursuz sayılıyordu. Yakın tarihlere kadar bu ayrımın farkına varılmadığından iki ayrı Leon aynı kişi sanılıyordu. Teofanes'in, dolayısıyla daha sonraki araştırmacıların hanedanı İsauria Hanedanı olarak adlandırmasının nedenleri her ikisi de olabilir. Bu yüzden Suriye Hanedanı adı daha doğru görülmektedir.

Söz konusu hanedan döneminin en karakteristik olayı dinsel tasvirlere tapınmayı sert biçimde yasaklayan İkonoklazma(-») hareketidir. III. Leon'un başlattığı, V. Kons-tantinos'un en katı ve acımasız biçimde uyguladığı tasvir yasağı, yine bu hanedanın üyesi Imparatoriçe Eirene döneminde etkisini yitirmiştir.

îsauria (ya da Suriye) Hanedanı döne-

minde, Bulgaristan'la yakın ilişkiler kurulmuş, III. Leon zamanında başkenti ve imparatorluğu tehdit eden Arap akınlarına karşı Bulgarlardan yardım alınmıştır. V. Konstantinos döneminde biraz gerginleşen bu ilişkiler savaşla sonuçlandı. Bu dönemde Bulgaristan'a yapılan dokuz sefer sonucu Bizans orduları galip geldi.

îsauria Hanedanı döneminin asıl başarıları Araplara karşı kazanılmıştır. 717'de başlarında komutanları Maslama (Mesle-me) ile gelen Arap ordulan başkenti kuşattıklarında Bizans'ın büyük direnişi ile karşılaştılar. Araplar püskürtüldükten sonra Konstantinopolis bir daha Arap saldırısı i-le karşılaşmadı. Fakat aynı dönem hilafetin en parlak devrine rastladığından, imparatorluğun Arap sınırlarını korumak bu kadar kolay olmadı. Eirene zamanında Bizans, Halife Harun Reşid'e vergi ödemek zorunda kaldı.

Bu hanedanın hükümdarları, başarılı komutanlar, becerikli yöneticiler ve ileri görüşlü yasa koyucular olarak kargaşa i-çindeki imparatorluğu derleyip toplamayı başardıkları halde, İkonoklazma hareketini başlatarak Bizans'la Roma'nın arasını açtılar, başta Ravenna olmak üzere tüm italya'yı kaybettiler. Papalıkla Frank Krallığı arasında kurulan ittifak ise uzun vadede imparatorluğun aleyhine sonuçlar verdi.

Bibi. K. Schenk, Kaiser Leon III, Halle, 1880; F. Masai, "La politique deş Isauriens et la na-issance de l'Europe", Byzantion, S. 33 (1963), s. 191-221; Ostrogorsky, Bizans, 137-170; A. A. Vasiliev, Bizans imparatorluğu Tarihi, I, Ankara, 1943, s. 297-316; L. Laffranchi, La numis-matica di Leonzio II, Perugia, 1940; Ph. Gri-erson, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whit-temore Collection, II, Washington, D. C., 1968, s. 610.

AYŞE HÜR