Ünden bugüN

İTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ

304

305

İTALYANCA BASIN

italyan Kültür Merkezi'nin kütüphanesinden bir görünüm. Ahmet Kuzik, 1994

derslere yeniden başlandı ise de 19l4'te I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile yeniden kapandı.

Savaş sonrası 1919'da Beyoğlu Tomtom Kaptan Sokağı'ndaki bugünkü binasına taşındı. Okulda 1920'den itibaren Latince de okutuldu. Okulun, "Kralı Ticaret" aşamasından başka ilkokullardan gelenler için hazırlık sınıfı da vardı. 1923'te İtalya'da uygulanan "Gentile Reformu" bu liseye de uygulandı. 1941'de "Battani Reformu" ile hazırlık sınıfı, 4 yıllık ortaokul, 3'er yıllık fen ve ticaret bölümü öğretimlerine geçildi. Ticaret bölümü 1966'da kapandı.

Özel İtalyan Lisesi halen l yıl hazırlık, 3 yıl ortaokul, 4 yıllık lise olarak öğretimini sürdürmektedir. Açıldığı 1888'den 1993'e kadar 3.500 öğrenci mezun olmuştur.

Okulda Türk dili ve Türkçe okutulan

her hafta cumartesi ve pazar geceleri danslı suareler verilmişti. Ayrıca sinema gösterileri düzenlenmekteydi. 1961-1962 sezonunda gösterilen filmler istanbul'da o yılın en önemli sinema olayı niteliğini kazanmıştı.

Bugün İtalyan Kültür Merkezi'nin kütüphanesinde 12.000'den fazla kitap bulunmaktadır. Bu kitaplık öğleden sonra ve 16.00-20.00 arası hizmete açıktır. Merkezde bir de turizm bürosu bulunmaktadır, italyan Kültür Merkezi'nin en önemli etkinliği ise uzun yıllardan beri pek çok kimseye italyanca öğreten dil kurslarıdır. BEHZAT ÜSDİKEN

İTALYAN LİSESİ

1888'de açılan ve ilk dönemde İstanbul' daki italyan uyrukluların devam ettiği, günümüzde yabancı özel okul statüsündeki lise.

186l'de İtalyan diplomatlarının girişimi ile İstanbul'daki cemaat için akşamları faaliyet gösteren bir "İtalyan okulu" a-çıldı. Bu okulda italyanca, aritmetik, geometri dersleri okutuldu. Daha önce bu dersler Beyoğlu'nda Santa Maria Draperis Kilisesi'nde verilmekteydi. Bu başlangıçtan sonra İstanbul'daki Ivrea sörlerinin önceden açmış oldukları anaokulu ve ilkokul da İtalyan hükümetince resmen tanındı. 1888'de ise Polonya Sokağı'nda "Kralı İlk ve Ortaokul" adı ile bugünkü İtalyan Lisesi'nin temeli atıldı. Bu okula 1885'te Beyoğlu Hayriye Caddesi'nde eğitime başlamış olan "italyan Ticaret Okulu" da eklendi. 1900'de ise teknik okul lisansı veren 3 yıllık okula 4 yıllık üst kısım eklendi. Bu okullardan mezun olanlar İtalya Krallığı' nın yüksek ticaret okulları ile Napoli Doğu Bilimleri Enstitüsü'ne girmeye hak kazanmaktaydılar. Okula Türk öğrenci kaydına 1910'da başlandı, italyan Lisesi, 1912' de, Trablusgarp Savaşı nedeniyle öğretimine ara verdi. 1913-1914 öğretim yılında

1930'lu yıllarda italyan Hastanesi'nin görünümü. Cengiz Can koleksiyonu

Acil hasta kabul etmeyen hastanede; genel cerrahi, dahiliye, kadm-doğum, çocuk hastalıkları, kulak-burun-boğaz hastalıkları, sinir hastalıkları, üroloji, deri hastalıkları, göz hastalıkları, radyoloji, anestezi ve reanimasyon servisleri vardır. Ayrıca bir diş hekimi de bulunmaktadır. Hastane bünyesindeki istanbul El Cerrahisi ve Mikrocerrahi Merkezi, istanbul'da kopmuş parmak ve eller üzerine şu anda en çok a-meliyat yapan en başarılı merkezdir. Burada çok sayıda, 4 parmak ve tüm kol kopukları, büyük serbest doku nakilleri yapılmaktadır. Bu ünitede 8 operatör, 3 a-nestezist, l fizik tedavi uzmanı, 2 fizyoterapist görev yapmaktadır. Daha önce Fransız Pastör Hastanesi'nde mikrocerrahi alanındaki çalışmaları ile tanınan ekip, hastanenin kapatılması üzerine italyan, Amerikan ve Kadıköy Vatan hastanelerine dağılmıştır. Dr. Oya Bayrı, Dr. Oğuz Polatkan ve Dr. Tekin Gümüşoğlu'ndan oluşan italyan Hastanesi ekibi, binasının elverişli olmaması nedeniyle acil vaka kabul edilmediğinden elektif vakaları italyan Hastanesi'nde, acil vakaları da Aksaray Vatan Hastanesi'nde kabul etmektedir.

Bibi. Journal de Constantinople Echo de l'Ori-ent, S. 18 (6 Kasım 1846); Ritzo, "Le oeuvre medicale et hygienique de S. M. I. le Sultan Abd-ul-Hamid Khan II1876-1900", GazetteMedicale d'Orient, c. 45, S. 13 (1900), s. 250-251; Besim Ömer, NevsâU Afiyet, III (1320), s. 570; Goffredo Tassi, A Ricardo DelPrima Centena-rio Dell'Ospedale Italiano in istanbul, ty.

NURAN YILDIRIM Mimari

1876'da tamamlanan ana yapı İstanbul doğumlu italyan asıllı Levanten mimar kardeşler Giorgio Domenico Stampa ve Erco-le Stampa tarafından tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Tüberküloz pavyonu ve rahibeler evi 1906'da istanbul İtalyan teknik okulunda eğitimci olarak bulunan italyan mimar Fasanotti tarafından, ana yapıya

eklenen cerrahi binası ise 1936'da Torino-lu mühendis Carlo Buscağlione tarafından hazırlanan projelere göre yapılmıştır.

italyan Hastanesi ana binası, 1936'da kuzeyine bitişik inşa edilen 2 katlı cerrahi binasının yapımından önce, Stampa'nm tasarladığı ilk haliyle 24x22 m ölçülerinde bir tabana oturan, 3 katlı bir yapıdır. Aksiyal ve simetrik geometrisi ve cephe biçimlenişi ile klasik Rönesans saraylarını çağrıştıran yalın ve güçlü bir kütle etkisine sahiptir. Çevreden görsel bağlantı kurulan cepheleriyle prizmatik olarak algılanan bu kütle, gerçekte, arka (batı) cephesi aksında 8,5x5,5 m ölçülerinde bir boşluğu olan "U" biçiminde bir plana sahiptir. Doğu cephesindeki giriş holü ile, karşısında, batı cephesindeki boşluktan ışık alan merdiven evi, yapının orta eksenini belirler. Planın merkezini oluşturan merdiven evini saracak şekilde bu iki mekânın arasından geçen "U" biçimindeki koridor; kuzey, güney ve doğu cephelerinde sıralanmış oda ve salonlara bağlantıyı sağlar, iyi etüt edilmiş bu plan şeması, işleve uygun, rasyonalist bir tasarım anlayışım yansıtmaktadır. Yapının rijitliğini sağlayan beden ve koridor duvarları ile koridor döşemesi kagir, bağdadi tekniği ile sıvanmış olan bölme duvarları ve oda döşemeleri ahşaptır. Günümüzde zemin kat yönetim ve poliklinik birimlerine, bir şapelin de bulunduğu birinci kat kadın hastalara, ikinci kat ise erkek hastalara ayrılmıştır.

Zemin katta yuvarlak kemerli, üst katlarda dikdörtgen olan panjurlu pencereler ise tüm cephelerde eşit aralıklarla tekrar eder. Bu ritmik cephe düzeni, boşluk açılamayan yerlerde sağır pencereler yapılarak sürdürülmüştür. Pencere söveleri ve kat silmeleri sade profillerle canlandırılmış tır.

1936'da yapıya bağlanan cerrahi binası, cephe mimarisi açısından stil birliği i-

çinde tasarlanmış olmasına rağmen, ana yapının özgün kütle etkisini zedelemiştir. Bibi. A. Mori, Gli italiani A Constantinopoli Monografin Coloniale, Modena, 1906, s. 255-260; G. Violi, // Reqio Ospedale Italiano di istanbul, 1936; C. Can, "istanbul'da 19. Yüzyıl Batılı ve Levanten Mimarların Yapıları ve Koruma Sorunları", (Yıldız Teknik Üniversitesi yayımlanmamış doktora tezi), 1993, s. 208-212' CENGİZ CAN