Ünden bugüN

KARAMANLILAR1 'X^,vvvv^Jj>:

Karamanlılar olarak tanınan Türkofon Ortodoks Hıristiyan Rumlar, Anadolu'da yüzyıllar boyu yaşamışlardır. Karamanlı deyimi dar anlamıyla Karaman yöresinde yaşamış olanları kapsar. Karamanlılar 1924'te Lozan Antlaşması çerçevesinde gerçekleştirilen mübadele sonucu Yunanistan'a göç etmişlerdir.

Karamanlıların dilleri Osmanlıca, Antik Yunanca ve Rumcanın bir karışımıydı. Yazıda ise Grek alfabesini kullanırlardı. 15-18. yy'lar arası yazılan Karamanlıca elyazması eserler ve 1718'den sonra basılan Karamanlıca kitapların tümü Ortodoks din kitaplarıdır. 19. yy'da basılan ve sayısı 500'ü aşan Karamanlıca kitapların arasında ise dini eserlerin yamsıra, tarih, roman ve hikâye kitapları da yer alır.

İstanbul'un fethinden sonra şehrin insan gücünü artırmak amacıyla uygulanan zorunlu iskân sonucu İstanbul'a getirilen Karamanlılar, öncelikle Yedikule'ye yerleştirildiler. 1551'de İstanbul'a gelen gezgin Nicolas de Nicolay, Karamanlıların Yedi-kule yakınında büyük bir mahallede oturduklarını, geçimlerim ticaret ve zanaatla sağladıklarını, özellikle kuyumculuk ve işlemecilikte çok yetenekli olduklarını belirtir. Dükkânlarının Kapalıçarşı yakınında olduğunu yazar. Ona göre Karamanlı ka-

Karaköy Palas

Yavuz 1994

Nicolas de Nicolay'ın 16. yy'a ait Karamanlı kadın tiplemesi. Galeri Alfa

dınlar diğer Rum kadınları gibi hamama gitme ve kilise ziyareti dışında sokağa nadiren çıkarlar. Evlerinde nakış işlerler. Bu işlemeler Kapalıçarşı'da ve pazarlarda satılır. Dar gelirli Karamanlı kadınlar geçimlerini sokaklarda yumurta, piliç, peynir ve sebze satarak kazanırlar. Karamanlılar aynı dinden oldukları için Rum-Ortodoks patriğine tabidirler. Eremya Çelebi Kömürci-yan da 17. yy'da Karamanlıların Yedikule' de suriçinde oturduklarını belirtir. "Bunlar Rum oldukları halde Rumca bilmezler ve Türkçe konuşurlar" diye yazar.

Süreç içinde Karamanlılar Yedikule'den Fener, Cibali, Tahtakale, Kumkapı semtlerine ve Rumların yaşadığı diğer mahallelere dağılıp yerleştiler. Karamanlıların büyük çoğunluğu İstanbul'da ticaretle uğraşırlardı. Niğde'nin KurdonosKöyü'nden gelenler sabun tüccarı, Aravan'dan gelenler kuruyemişçi, Uluağaç'tan gelenler kabzımal, Niğde'den gelenler zahireci ve peynirci, Pertek'ten gelenler beratlı şarapçı idiler; Ürgüp'ün Sinasos Köyü'nden gelenler havyar ve tuzlu balık ticareti, Kayserililer pastırma ve sucuk ticaretiyle uğraşırlardı. Dükkânları Eminönü'nde ve Galata'daydı.

İstanbul'daki Karamanlılar, Tanzimat'tan sonra kurdukları yardımsever dernekler kanalıyla köylerinin kalkınması için kayda değer çabalar harcamışlardır.

Bibi. N. de Nicolay, Leş navigation, peregri-nations et voyages, fait en la Turquie, Anvers, 1576; Kömürciyan, İstanbul Tarihi; N. Aposta-lidis, "Anılar", (yayımlanmamış monografi), Vosporis Arşivi, Atina.

SULA BOZÎS