Ünden bugüN

KAVUKLU HAMDİ

bak. HAMDİ (Kavuklu)

KAYALAR MESCİDİ VE TEKKESİ

Beşiktaş îlçesi'nde, Bebek ile Rumelihisarı arasındaki Kayalar mevkiinde, Bebek-Ru-melihisarı Caddesi üzerinde yer almaktadır.

Adını bulunduğu mevkiden alan bu mescit 17. yy'm ikinci çeyreğinde, IV. Mehmed dönemi (1648-1687) ricalinden, Tameş-var'da ölen Nişancı Sıdkı Ahmed Paşa (ö. 1662) tarafından yaptırılmıştır. Kagir duvarlı ve ahşap çatılı olduğu bilinen bu ilk yapı tespit edilemeyen bir tarihte ortadan kalkmış, yerine 1294/1877'de Kadiri tarikatına bağlı Şeyh Ahmed Niyazi Efendi tarafından bir mescit-tekke niteliğindeki bugünkü ahşap yapı inşa ettirilmiştir. Kaynaklarda "Şeyh Mehmed Efendi Tekkesi", "Kayalar Tekkesi" veya "Ahmed Sıdkı Efendi Tekkesi" olarak geçen bu bina tekkelerin kapatılmasından (1925) sonra terk edildiğinden ve kadro harici tutulduğundan harap düşmüş, çeşitli hayırseverlerin yardımları ile, aslına uygun biçimde onarılmış ve 1987'de cami olarak ibadete açılmıştır.

Aynı zamanda tekkenin tevhidhanesi o-larak kullanıldığı bilinen, dikdörtgen planlı fevkani mescidin altında, zamanında tekkenin selamlık birimleri olarak kullanılan, günümüzde ise imam lojmanı görevini ifa eden mekânlar yer alır. Yapının girişi zemin katın güney cephesinde, mihrap ekseninin solundadır. Dikdörtgen açıklıklı ve çift kanatlı kapının üzerine küçük bir kitabe levhası yerleştirilmiştir. Kapının açıldığı küçük taşlıkta, solda bir abdest alma mahalli bulunmakta, bu taşlığın batı duvarındaki merdivenlerden mescitle aynı kotta yer alan büyük taşlığa çıkılmaktadır.

Mescit, her ikisi de dikdörtgen planlı o-lan bir harim ile kapalı bir son cemaat yerinden meydana gelir. Son cemaat yerinin batı duvarında bulunan giriş büyük taşlığa açılmakta, kapının üzerinde dikdörtgen açıklıklı ve demir parmaklıklı bir tepe penceresi bulunmaktadır. Son cemaat yerinin üstü fevkani kadınlar mahfili olarak değerlendirilmiş, son cemaat yerinin doğu ucundaki merdivenden bu mahfile çı-

Kayalar Mescidi

Banu Kutun/Obscura, 1994

kış sağlanmıştır. Son cemaat yerini harim-den ayıran duvarın ekseninde bir kapı ile bunun yanlarında birer pencere, ayrıca ha-rimin doğu ve güney duvarlarında dörder pencere yer alır. Güney duvarının ekseninde bulunan mihrap cephede yarım daire planlı bir çıkma yapar. Harimin kuzey duvarı boyunca, zemini bir seki ile yükseltilmiş ve ahşap korkuluklarla sınırlandırılmış müezzin mahfilleri uzanır. Minber ile vaaz kürsüsü ahşaptır.

Kiremit örtülü kırma çatı ile donatılmış olan yapının cephelerinde herhangi bir bezeme görülmemekte, köşeleri Dor başlıklı pilastrlarla belirlenen, ahşap kaplamalı cephelerde dikdörtgen açıklıklı ve demir parmaklıklı pencereler sıralanmaktadır. Mescidin batı cephesine bitişik olan minarenin kare planlı kaidesi ile pabuç kısmı kesme taşla, silindir biçimindeki gövdesi ile peteği ise tuğla ile örülmüştür. Şerefenin altı kavisli bir dolgu ile donatılmış, minare, kurşun kaplı ahşap bir külahla taç-landırılmıştır. Mescidin avlusunda, 9357 1529'da Atmeydanı'nda katledilen Bayra-mî-Melamî büyüklerinden "Oğlan Şeyh" lakaplı İsmail Maşukî'ye(->) ait bir makam kabri bulunmaktadır.

BibL Ayvansarayî, Hadîka, II, 124-125; Osman
Bey, Mecmua-i Cevâmi, II, 46-47, no. 198; Mü-
nib, Mecmua-i Tekâyâ, 5; Raif, Mir'at, 271,
280; Vassaf, Sefine, V, 272; Öz, İstanbul Cami
leri, II, 38. . ..

N. ESRA DIŞOREN