Ünden bugüN

HERKA-İ ŞERİF CAMİİ

68

69

HIZIR BEY ÇELEBİ

mazpây-endâz / Yüz süriib zeyline tak-bîl ederek /Kıl şefî'-i ümeme arz-ı niyaz yazılı tülbentlerin örtülmesi ile hırkanın daha fazla hırpalanması önlenmiş ve öpülen tülbentler de günün anısına ziyaretçilere dağıtılmaya başlanmıştır. Ziyaret günü, devlet protokolü saraydan ayrıldıktan sonra hareni dairesindeki kadınların da başta valide sultan olmak üzere hasoda-ya gelmeleri ve yine padişahın yönetiminde hırka-i saadeti ziyaret etmeleri gelenekti. O gün ayrıca, saray mutfağından, kapıkulu askerlerine baklava dağıtılırdı (bak. baklava alayı).

istanbulluları en çok ilgilendiren husus ise hırka-i şerifin yeninin ıslatıldığı altın tastaki suyun, birer-ikişer damla dağıtıldığı tatlı su dolu küçük testilerden ve şişelerden edinmekti. Mâ-i mübarek denen bu sulann kapışılmasına neden, hastalıklara, korkulara iyi geldiğine inanılmasıydı. istanbul aktarları da ağızlan mühürlü, sözde mâ-i mübarek dolu küçük şişeleri sonraki günlerde yüksek fiyatlarla hastası olanlara satarlardı.

Osmanlı hanedanının Beşiktaş'taki saraylara taşınmasından (19. yy) 1922'ye değin, padişahlar cuma selamlığmı(~0 andıran bir törenle 15 Ramazan günü Topka-pı Sarayı'na giderek bu dini törene başkanlık ederlerdi. Buna "hırka-i saadet alayı" deniyordu. Saray haremindeki kadınlar da tören için kapalı saltanat arabalarıyla karadan Topkapı'ya gelirlerdi.

l6l7'den başlayarak ikinci bir hırka-i şerif ziyareti ise Fatih'te Veysî Efendi Ko-nağı'nın bahçesindeki kubbeli mekânda yapılmaktaydı. Şükrullah Efendi adında birinin istanbul'a getirdiği ve Hz Muham-nıed'in Üveys el-Karanî'ye hediye ettiği hırka olduğu ileri sürülen ikinci hırkanın buradaki bekçilerine "hırka-i şerif şeyhi" unvanı veriliyordu. Bu şeyhler, her yıl ramazanın 15'inde hırkayı istanbul halkının ziyaretine açmaktaydılar. Veysî Efendi Konağı II. Mahmud tarafından onartıldığı gibi, Abdülmecid de 1851'de buraya Hırka-i Şerif Camii'ni(->) yaptırdı. Bu tarihten sonra buradaki ziyarete valide sultanlar başkanlık etmişlerdir.

Saltanatın ve hilafetin kaldırılmasından sonra Topkapı Sarayı'ndaki hırka-i saadet ziyareti sona ermiştir. Ancak hasodadaki kutsal emanetler, Topkapı Sarayı Müzesi kapsamında her zaman görülebilmektedir. Hırka-i Şerif Camii'ndeki ziyaret ise bir halk geleneği olarak 15-27 Ramazan günleri boyunca yapılmaktadır.

BibL K. Kûfrah, "Hırka-i Şerif, M, V/l, 450-452; Pakalın, Tarih Deyimleri, I, 805-811; Es'ad Efendi, Teşrifat-ıKadime, ist., ty, s. 14-18; Tay-yarzade Ata, Tarih-iAtâ, I, ist, 1294, s. 214 vd; T. Öz, Hırka-ı Saadet Dairesi ve Emanat-ı Mukaddese, ist., 1953.

NECDET SAKAOĞLU