Ünden bugüN

HASKÖY AYAZMASI

Hasköy'de, Piri Paşa Mahallesi, Ayazma-yanı Sokağı'ndadır. Musevi mezarlığı ö-nünden, Çıksalın Meydanı'ndan Hasköy Mezarlığı'na inen yokuşun sağ kısmındaki arsada yer almaktadır.

İnciciyan 18. yy'da bu bölgede pek çok şifalı suyun bulunduğunu kaydetmektedir. Sütlüce bunlardan biridir. Keza, Bizans döneminde Armamentareas diye anılan Ha-lıcıoğlu ve çevresinde, sade bir vatandaş olan Teodora adında bir kadının yaptırmış olduğu Aziz Pantaleymon'a ithaf edilmiş olan manastır, kutsal bir suyun bulunduğu yere yapılmıştı. Bugün Aynalıkavak' ta Aziz Pantaleymon'un adını taşıyan küçük bir ayazma vardır. Aziz Zotikos'un bu bölgede, iki katır tarafından yerde sürüklendiği ve burada mucizevi bir su kaynağının fışkırdığı öyküsünün geçtiği yerin tanımı, Hasköy sırtlarına uymaktadır.

Evliya Çelebi 17. yy içinde Yahudi mezarlığının yakınında "İne Ayazma" denilen bir tatlı su kaynağının bulunduğunu; bir gün tutup, sonraki iki gün içinde bıraktıktan sonra dördüncü gün yine tutan bir cins sıtmaya şifalı bir suyunun olduğunu, yedi kez suyundan içip, yıkanan hastaların iyi olduklarını ve bu ayazmanın Rumlar tarafından sık sık ziyaret edildiğini kaydeder.

Aziz Zotikos öyküsünde, bahsi geçen su kaynağının bu olduğu kesin olmasa da,

Evliya Çelebi'nin sözünü ettiği su kaynağı, Hasköy Ayazması denilen Ayia Paraskevi Ayazması ile aynı olmalıdır.

Hasköy Ayazması, düzgün dikdörtgen planlı bir giriş bölümü, antre ve buna bağlı durumdaki, su kaynağına ulaşan dar bir koridordan meydana gelmektedir. Üzerinde mermer bir haç bulunan kapının kanadı madenidir.

Girişin bulunduğu cephede bir de küçük pencere vardır. Bu giriş bölümü 5x 2,50 m boyutlarında olup, kaba arazi taşlarının harç ile bağlanmasıyla meydana gelen bir duvar işçiliği gösterir. Ahşap kiriş üzerine sac olan örtüsü bugün mevcut olmayıp, üzerinin tamamı açıktır. Bu bölümün kuzeybatı köşesinde, üzerine Yunanca yazı ve bezemeler oyulmuş olan mermer ikona çerçevesinin orta kısmında durduğu bilinen gümüş kaplamalı Ayia Pa-raskavi ikonası bugün yerinde değildir. Su kaynağı ile bağlantılı dehliz şeklindeki koridorun başlangıcı bu giriş bölümünün güneybatı köşesine, yani kapının tam karşısına rastlamaktadır. Genişliği sadece 0,55 m ve yüksekliği 1,75 m olan, 25 m uzunluğundaki bu dar koridor, gittikçe dara-larak sızıntı sularının toplandığı bölümle nihayetlenmektedir. Bu bölme madeni parmaklıklı bir kapı ile koridordan ayrılmıştır. Koridorun ortalarına rastlayan bir yerde, batı duvarına, şamdan koymaya mahsus küçük bir niş açılmıştır. Bu nişin içine yerleştirilmiş olan, üzeri bitkisel bezemeli mermer plaka Bizans işidir. Aynı şekilde koridorun duvarları ve biraz sivriltilmiş uzun beşik tonoz da, kesme taş ve tuğladan olup Bizans duvar işçiliğinin özelliklerini göstermektedir. Giriş bölümünün duvarları ve ikona çerçevesi koridora nazaran çok daha yenidir.

Hasköy Ayazması'mn su kaynağına uzanan dehlizin başlangıcı. Enis Karakaya, 1994