Ünden bugüN

HOLLANDA ELÇİLİĞİ BİNASI

Günümüzde Hollanda Başkonsolosluğu o-larak kullanılan yapı, Beyoğlu İstiklal Cad-desi'nden girilen 3.240 m2'lik bir bahçe i-çinde yer alır. Güneyde Postacılar Sokağı, doğuda Fransız Elçiliği arazisi ile çevrelenmiştir. İstiklal Caddesi'nde 393 numaralı, metal parmaklıklı, armalı ana giriş kapısının iki yanında bulunan elçiliğe ait iki katlı yapılar, dükkân olarak kullanılmaktadır. Postacılar Sokağı'nda bulunan ikinci girişin sağında Hollanda Şapeli, solunda ise Tercümanlar binası yer almaktadır. Elçilik binası, İstanbul'da birçok yapı gerçekleştiren İtalyan kökenli mimar kardeşler Gaspare ve Giuseppe Fossati(-») tarafından 1854'te tasarlanmış ve inşa edilmiştir. 17. yy'ın sonlarında da Hollandalıların kullanımında olduğu anlaşılan elçilik arazisi, 1702-1706'da Doğu Hint Felemenk Şirketi tarafından depo olarak kullanılırken, iki Rum kadından satın'alınan arsalarla genişletilmiş, yeni bir yapı inşa edilmiş, 1748'de tüccar-elçi Calkoen tarafından, merkezi Amsterdam'da bulunan Ortadoğu Ticaret Odası'na satılınca üzerindeki yapılarla birlikte Hollanda hükümetinin mülkiyetine geçmiştir. Elçilik olarak kullanılan ahşap konak çıkan bir yangın sonucu tahrip olunca 1854'te yenisi yapılıncaya kadar uzun süre kullanım dışı kalmıştır. Bu tarihte, İstiklal Caddesi ve Fransız Çıkmazı köşesinde, bugün üzerinde Yedikule Ermeni Hastanesi mülkiyetindeki Vuccino Han'ın bulunduğu arsa, elçilik inşaatını yüklenen Ermeni müteahhite bırakılmıştır. Elçilik binasının iç mimarisi 1960'lı yıllarda Hollanda'dan gelen mimarlar tarafından, o yılların anlayışına uy-

Aife»,

Hollanda Elçiliği binasının ön cephesinin görünümü. Ahmet Kuzik, 1994

gün olarak yeniden düzenlenmiş, özgün dekorasyon ve özellikle tavanlar, yerini yalın bir ifadeye bırakmış, Arkeoloji Enstitüsü Kütüphanesi olarak kullanılan üst kata doğrudan girişi sağlayan bir merdiven evi yapının kuzeyine eklenmiştir.

Eğimli arazide, 24x14 m ölçülerinde gerçekleştirilen yapı, daha mütevazı ölçülerde de olsa, aynı mimarın eseri olan Rus Elçiliği ile benzer şekilde, Boğaz manzarasına paralel konumlandırılmıştır. Giriş cephesi 2 kat, Boğaz cephesi ise eğim nedeniyle 3 katlıdır. Yapı akşındaki giriş saçağı, İyonik başlıklı dört kolon tarafından taşınan geniş silmeli kagir bir örtüyle kapanmıştır. Giriş holü kolonatlı bir terasla manzaraya açılır. Simetrinin hâkim olduğu cephe mimarisi sade ve dengeli ifadesiyle neorönesans özellikler yansıtır. Giriş katı cephesinde bulunan yuvarlak kemerli pencereler İyonik başlıklı pilastr-larla ayrılmış, üst katta kemer aynalarında, başka Fossati yapılarında bulunan madalyonlara yer verilmiştir. Bibi. T. Lacchia, I Fossati, Architetti delSul-

Hollanda Tarih

ve Arkeoloji

Enstitüsü'nün

Kütüphanesi.

Ahmet Kuzik,

1994

1958'de çalışmaya başlayan enstitü, istanbul'un iş ve kültür merkezi sayılan İstiklal Caddesi üzerinde, hem üniversitelere, hem de diğer enstitülere yakın bir konumdadır: 15.000 ciltlik kitaplık, özellikle Anadolu, Yakındoğu ve Balkanlar arkeolojisi, prehistoryası ile dilbilim ve semitik dilleri kapsamakta, ayrıca orientalistik, tarih ve modern sanat koleksiyonlarından oluşmaktadır. Enstitünün zengin bir dergi koleksiyonu vardır. Her yıl 150'ye yakın süreli yayın takip edilmektedir.

1958-1964 arasında Prof. Dr. A. A. Cense, 1964-1974 arasında Yakındoğu tarihi uzmanı Dr. A. A. Kampman, enstitünün müdürlüğünü yapmışlardır. Üçüncü müdür olarak Dr. P. Donceel-Voûte 1974-1978'de görev yapmıştır. Onun zamanında özellikle süreli yayınların eksik sayıları tamamlanmış ve kitap alımına başlanmıştır. 1978'de, Yakındoğu prehistoryası ile uğraşan Dr. J. J. Roodenberg müdürlük görevine getirilmiştir. Enstitü bu tarihten sonra, kitaplıktan yararlanan talebelerin ve araştırıcıların isteği doğrultusunda ö-zellikle arkeoloji ağırlıklı olarak gelişmiş ve arkeolojik araştırmalara başlanmıştır.

İlk olarak Dr. J. Roodenberg başkanlığında, Aşağı Fırat Projesi'ne katılmış ve 1981-1983 arasında Hayaz Höyük ve Ku-martepe kazıları yürütülmüştür. Bunu 1985'te İznik Gölü çevresinde yapılan yüzey araştırması takip etmiştir. En son olarak, gene aynı bölgede bulunan ve prehis-torik bir yerleşme olan Ilıpınar Höyük projesi 1987'de başlatılmıştır. Bu proje halen devam etmektedir.

Enstitü, her yıl muntazam olarak yayımlanan Anatolica dergisini neşretmektedir. Bu yıl 19. sayısına erişen bu süreli yayın Anadolu ve Yakındoğu arkeolojisi, tarihi ve sanat tarihi ile ilgili makaleleri kapsamaktadır. Ayrıca Publications de I'lns-titut Neerlandais d'Istanbuladı altında ve çeşitli monografilerin yer aldığı bir kitap serisi de bilim dünyasına sunulmaktadır.

1994 başından itibaren, enstitünün müdürlüğüne Mr. H. E. LaGro atanmıştır. Kendisi, İslam tarihçisi ve arkeologudur.

Enstitü, dışarıdan gelen ve Türkiye'de araştırma yapmak isteyen bilim adamlarına ve talebelere misafirhanesiyle de hizmet vermektedir. H. EDOUARD LAGRO-SEMA BAYKAN