Ünden bugüN

HÜSAMEDDİN UŞŞAKÎ TEKKESİ

Beyoğlu İlçesi'nde, Kasımpaşa'da, Hacı Ahmet Efendi Mahallesi'nde, Pir Hüsamettin Sokağı üzerinde yer almaktadır.

Halvetîliğin önemli kollarından Uşşa-kîliğin merkezi (âsitanesi ve pir makamı) olan bu tekke Uşşakîliğin piri Şeyh Hasan Hüsameddin Uşşakî (ö. 1592 ve-

ya 1594) tarafından 16. yy'ın son çeyreğinde kurulmuştur. Bazı kaynaklarda tekkenin, H. Hüsameddin Uşşakî'nin adına, kendisine teveccühü olan III. Murad (hd 1574-1595) tarafından tesis edildiği ifade edilmektedir.

Buhara'da 1475'te, Hoca Teberrük adında bir tacirin oğlu olarak dünyaya gelen H. Hüsameddin Uşşakî, ilk tahsilini babasından almış, daha sonra tasavvufa meylederek mirasını kardeşi Mehmed Çelebi'ye terk etmiş ve kendisine mürşit aramak a-macıyla yollara düşmüştür. Erzincan'da Kübrevîliğin Nurbahşî kolundan Şeyh Ahmed Semerkandî'ye intisap ederek kısa bir müddet sonra kendisinden hilafet almış ve irşatla görevli olarak 1523 civarında, eski adı "Uşşak" olan Uşak'a yollanmıştır. Tahta geçmeden önce, Manisa'da bulunduğu sırada kendisine mektup yazarak duasını talep eden ve H. Hüsameddin Uşşakî'den çok yakında padişah olacağı müjdesini alan Şehzade Murad tarafından İstanbul'a davet edilmiştir. Osmanlı başkentindeki sufi çevrelerinde büyük saygı gören, kısa bir sürede çevresi kalabalık bir mürit ve muhip halkası ile kuşatılan H. Hüsameddin Uşşakî önce Aksaray'da kendisine tahsis edilen bir evde ikamet etmiş, sonra Kasımpaşa'da, tekke olarak kullandığı evde inziva içinde yaşamaya başlamıştır. Hayatı hakkında bilgi veren kaynakların bazılarında H. Hüsameddin Uşşakî'nin Halvetîliğin Sinanî kolunu kuran Şeyh İbrahim Ümmî Sinan'dan (ö. 1568) hilafet aldığı belirtilir. Ne var ki İbrahim Ümmî Sinan, H. Hüsameddin Uşşakî'yi İstanbul'a davet eden III. Murad'ın cülusundan (1574) 7 yıl önce (1568) vefat etmiştir. H. Hüsameddin Uşşakî ile Sinanîlik arasındaki bağlantının İbrahim Ümmî Sinan' in halifelerinden biri aracılığı ile ya da "manevi" düzeyde kurulmuş olması ihtimal dahilindedir. Her halükârda tarihçesi yeterince aydınlatılmamış bulunan Uşak-kîliğin piri hac dönüşünde Konya'da vefat etmiş, tahnit edilmediği halde bozul-madığı rivayet edilen naaşı İstanbul'a getirildiğinde, Üsküdar'da, Celvetî piri Aziz Mahmud Hüdaî'nin(->) başkanlık ettiği kalabalık bir derviş topluluğu tarafından karşılanarak Kasımpaşa'daki tekkesine defne-dilmiştir.

H. Hüsameddin Uşşakî'nin Kasımpaşa' daki evini tekke olarak kullandığı, tesis etmiş olduğu vakfın, büyük oğlu ve halefi olan Şeyh Mustafa Efendi (ö. 1628) tarafından genişletildiği anlaşılmaktadır. Tekkenin 6. postnişini Şeyh Ahmed Efendi'nin (ö. 1754) meşihatı sırasında, 18. yy'ın ortalarına doğru Tersane Emini Yusuf Efendi (ö. 1748) harap durumda bulunan bu ev-tekkeyi yıktırarak yeniden inşa ettirmiş, vakfiyeye imam ve müezzin ödenekleri ekletmiştir. Bu tarihten sonra tekkenin, ahşap minareli bir mescit-tevhidhane ile harem dairesinden oluştuğu, 13. postnişin Edirneli Şeyh Mehmed Sıdkı Efendi'nin (ö. 1856) meşihatı (1841-1856) sırasında yeni baştan ihya edildiği bilinmektedir. Nihayet 19. yy'ın ikinci yarısında tekrar harap olan ve yıkılmaya yüz tutan tekke