Ünden bugüN

İNGİLİZ MEZARLIĞI

174

175

İNKILAP KİTABEYİ

sinin birçok alanda l seneye kadar ingiltere'de eğitim görmesini sağlayan Cheve-ning Burs Programı vardır, ingiliz Kültür Heyeti ayrıca Türkiye ve İngiltere arasında üniversite ve kurumlarda uzmanlar a-rası değişimi desteklemektedir. Uluslararası ingiliz Dili Sınav Sistemi (IELTS) sınavları ile diğer ingilizce sınavları da heyet tarafından merkezde yapılmaktadır.

ingiliz Kültür Heyeti istanbul'da, istanbul Kültür ve Sanat Vakfı gibi bellibaşlı birçok sanat kurumunun işbirliği ile çeşitli sanat etkinlikleri düzenlemektedir. Heyetin sanat programı ingiltere'deki tiyatro, bale, sinema, görsel sanatlar ve müzik a-lanlarının çeşitliliğim yansıtmaktadır.

istanbul ingiliz mezarlığı

Haydarpaşa'da, Haydarpaşa Askeri Hasta-nesi'nin deniz tarafında ve bahçesine bitişiktir, î. H. Konyalı mezarlığın 30 dönümlük bir arazi üzerine tarihi Kavak-Bağdat Kasrı'mn bahçesinde II. Mahmud'un yaptırdığı Haydarpaşa Kasrı'mn önünde kurulduğunu yazar.

ilk olarak 1853-1856 Kırım Savaşı sırasında yaralanarak istanbul'a getirilen ve Haydarpaşa'da kurulan hastanelerde ölen subay ve erler burada gömülmüştür. Bu dönemde ortaya çıkan kolera nedeniyle ölen 6.000 subay ve asker de mezarlığın Haydarpaşa Köprüsü tarafında toplu olarak gömülmüştür. Daha sonra L Dünya Sa-vaşı'nda ölen ve Mütareke yıllarında ingiliz ve ingiltere adına savaşan Müslüman askerler de buraya gömülmüştür. Ayrıca istanbul'da ölen sivil ingiliz, Macar, Polonyalı ve Amerikalılar için de mezarlıkta bir yer ayrılmıştır. 1910-1940 arasında ölen ve Hacı Osman Bayırı'ndaki diğer ingiliz mezarlığına gömülenlerin kemikleri de yol yapımı nedeniyle mezarlığın kaldırılması üzerine buraya nakledilmiştir.

Mezarlığın, biri Haydarpaşa Köprüsü' ne yakın, diğeri de Haydarpaşa Askeri Hastanesi'nin şimdiki kapısına yakın iki girişi vardır. Haydarpaşa Köprüsü tarafındaki giriş bugün kullanılmamaktadır. Liman tarafından içeri girildiğinde sağ tarafta mezarlık görevlilerinin evleri yer alır. Sol tarafta geniş bir alana yayılan mezarlık-

ta göze çarpan ilk eser Kraliçe Viktorya adına yapılmış dört köşeli granitten bir anıttır.

Anıtın her yüzünde melek tasvirleri yer alır. Deniz tarafındaki yüze, ingiltere Kraliçesi Elizabeth'in Türkiye'yi ziyaretinde, Florance Nightingale'in burada hemşirelik yapmasının 100. yılı nedeniyle (1856-1956) bir levha asılmıştır. Bu levhanın kenarlarında Kraliçe Viktorya tasvir edilmiştir. Bu abidenin üç tarafında ingilizce, bir tarafında da Arapça kitabe bulunmaktadır. Bunun biraz ilerisinde bir mezar binası yer alır. Burada 1908'de ölen ingiltere'nin istanbul elçisi Nikolaus Rodesicas Conot gömülüdür.

Bu mezar binasını geçtikten sonra geniş bir alanda asker-sivil mezar taşlarının bulunduğu alana gelinir. Burada Müslüman Hint askerlerinin mezarlarının yamsıra Macar bağımsızlık savaşının önde gelenlerinden ulusal kahraman Guyon Richard'ın (ö. 1856) mezarı da bulunmaktadır. 1956'da adına buraya bir kitabe konulmuştur, ingiliz Türkolog Sir Denison Ross (ö. 1940) ve eşi de bu mezarlıkta gömülüdür. Bibi. Konyalı, Üsküdar Tarihi, II, 510 vd.

ERGÜN EĞiN