Ünden bugüN

Bibi. (Ergin), Mecelle, I, 1366-1413; I. Ortaylı, Tanzimattan Sonra Mahalli idareler, Ankara, 1974, s. 124-126.

istanbul ioannes ıtzimiskes

(925'lerKozana - 10 Ocak 976, Konstan-tinopolis) Bizans imparatoru (hd 969-976). Makedonyalılar Hanedanı'na(->) mensup olan loannes, asıl vârislerinden olmadığı tahtı zorla ele geçirmiştir. loannes soy-

I. loannes Tzimiskes'in monogramını taşıyan sikke (ön ve arka yüz).

H. G. Goodacre, A Handbookfor the coinage ofthe Byzantine Empire, Londra, 1928-1933

lu bir Ermeni ailesine mensuptu. Bazı kaynaklara göre Tzimiskes adı, "kısa boylu" anlamına gelen Grekçe "muzakites" sözcüğünün Ermeni telaffuzudur. Annesi, İmparator II. Nikeforos Fokas'ın kız kardeşidir, ilk karısı Maria'dan dolayı da komutan Bar-das Skleros'a akraba olur.

Bir komutan sıfatıyla loannes'in ilk parlak çıkışı, 958'de Samasota'nın (Samsat) fethi oldu. Önceleri imparator Fokas'ın sadık bir bendesi iken sonra taraf değiştirdi ve ona karşı bir komploya karıştı, izlediği politikalar yüzünden halk tarafından sevilmeyen Fokas, 10-11 Aralık 969'da, Bu-koleon Sarayı'nda(-») loannes Tzimiskes' in adamları tarafından vahşice öldürüldü. Komployu imparatorun karısı Teofano hazırlamış, bazı kaynaklara göre bizzat İoan-nes yürütmüştü. I. İoannes, tahta geçtikten sonra Patrik Polyeuktos tarafından tövbeye zorlanarak, Teofano'yu hapsetmeye, cinayet ortaklarını cezalandırmaya razı e-dildi. Ardından da VII. Konstantinos Por-firogennetos'un(->) kızı ve tahtın gerçek vârisleri Basileios (II.) ve Konstantinos'un (VIII.) halaları Teodora ile evlenip meşruiyetini sağlamaya çalıştı.

I. loannes enerjik bir dış politikayla 971' de Bulgarları püskürttü, aynı yıl Rus Prensi Svyatoslav'ı yenilgiye uğratıp, tümüyle kontrol altına aldığı Bulgaristan'ın bir bölümünü vermek ve akrabası Teofano'yu evlendirmek suretiyle, -ileride Kutsal Roma Germen imparatoru unvanını alacak- Ot-to (I.) ile ittifak kurdu (972). Daha sonra doğuya yönelerek Antiokheia'yı (Antakya), Damaskus'u (Şam) ve Beyrut'u fethetti. Tripoli'yi (Trablus) kuşattıysa da başarılı olamadı. Bazı kaynaklarda Ermeni Kralı III. Aşot'a yazdığı bir mektuptan söz e-dilerek, esas amacının Filistin'i Araplardan tümüyle kurtaracak bir çeşit Haçlı seferi düzenlemek olduğu kaydedilir.

I. loannes Tzimiskes aynca kilise ile yakın ilişkiler kurarak, sabık imparator Nikeforos'un fermanlarını iptal ettirdi ve kilisenin toprak sahibi olmasına yeniden o-lanak sağladı. 974 ve 975 tarihli iki fermanda kilise çevrelerine karşı takındığı esnek tutum görülür.

I. İoannes Tzimiskes dönemi hakkında en önemli bilgiler, İoannes Skilitzes'in ve Leon Diakanos'un yazmalarından derlenmiştir. Döneminde basılan sikkeler haricinde bilinen bir adet portresi vardır. Madrid'deki Skilitzes koleksiyonunda, kariyerini betimleyen 41 minyatür bulunmaktadır.

Bibi. V. Tupkova-Zaimova, "Leş frontieres oc-cidentales deş territoires conquis par Tzimis-ces," Recherches degeographie historique, S. 2, Sofya, 1975, s. 113-118; A. A. Vasiliev, Bizans imparatorluğu Tarihi, I, Ankara, 1943, s. 391-393, 425, 427; Ostrogorsky, Bizans, 264-276; G. Schlumberger, L'epopee byzantine â la fin du dixieme siecle, c. 2, Paris, 1925; C. Diehl, Byzantium, Greatness and Decline, Newjer-sey, 1957, s. 38, 47, 115, 156.

AYŞE HÜR