Ünden bugüN

İOANNES PRODROMOS

182

183

İOANNES PRODROMOS

Karaköy'deki îoannes Prodromos Kilisesi'nin narteksinden bk görünüm. Zafer Karaca

aleyhine vaaz vermeye devam ettiği için unvanlarını kaybetti ve 404'te önce Kapa-dokya'ya, sonra daha ağır bir ceza çekmesi için Karadeniz'in uzak kıyılarına sürüldü. Papanın ve Batı Roma imparatoru Had-rianus'un çabalan da sonuçsuz kaldı ve af-fedilmeyerek cezasını çekmeye devam etti. Ağır koşullara dayanamayarak 407'de sürgünde öldü.

îoannes Hrisostomos'un bir hatip ve tefsirci olarak ünü tüm Bizans dönemi boyunca sürmüştür. Sayısız taklit eserin ya-nısıra, kendisine ait 2.000 kadar elyazması günümüze ulaşmıştır. Bunların çoğu Hrisostomos'un sekreterleri tarafından kaleme alınmış, bir bölümü de daha sonraki dönemlerde elden geçirilerek cilalanmış metinlerdir, îoannes Hrisostomos, kutsal metinleri yorumlarken, onların tarihsel ve edebi niteliklerini ön plana çıkardığından, yazmalar ileriki yıllarda dünyevi ve tarihsel konularda araştırma yapanlar için çok değerli kaynaklar olmuştur.

Yüksek ahlak sahibi bir seçkin olarak, sosyal adaletsizliklere karşı çıkan, debdebe ve yozlaşmaya savaş açan Hrisostomos, öte yandan kilise taassubunun sözcüsü olmuş, münzevi yaşamın ve bekâretin erdemlerine inanmış, kadın ve erkeklerin dinsel kurumlarda bir arada bulunmalarına karşı çıkmıştır. Çocukların Eğitimi Üzerine adını taşıyan yapıtında çekirdek aile ve çocuk eğitiminde babanın rolü üzerinde durmuş, ataerkilliğin Hıristiyanlıktaki bağnaz bir savunucusu olmuştur.

îoannes Hrisostomos'a ait ilk bibliyografik eser 425'lerde yayımlandı. Paleolo-goslar döneminde (1261-1453) çizilen resimlerinde, loannes'in karakteristik özellikleri olan çökük avurtların ve yüksek alnın daha da abartıldığı görülür. Bir aziz o-larak yortu günü 13 Kasım'dır.

Bibi. A. A. Vasiliev, Bizans imparatorluğu Tarihi, I, Ankara, 1943, s. 113-119; D. C. Bur-ger, A Complete Bibliography ofthe Scholars-hip on the Life and Works of St. John Chrysos-tom, Evanston, 1964; M. Gonzaga, John Chrysostom and His Time, Londra, 1959-19(50.

AYŞE HÜR