Ünden bugüN

İPEKÇİ KARDEŞLER

bak. LALE VE NERGİS HANIMLAR

İPEKÇİ KARDEŞLER

ilk sinema işletmecisi ve yapımcılarından. 1890'h yıllarda Selanik'ten istanbul'a göç ettiler. 5'i erkek (İsmail, Rıfat, Abdi, Kani, Avni), 2'si kız (Leyla, Hediye) 7 kardeşten oluşan aile ilk önceleri soyadlarını aldıkları ipek ticaretiyle uğraştılar, sonra Eminönü Meydanı'nda döneminin en büyük mağazalarından Selanik Bonmarşe-si'ni açarak o yıllar için oldukça yeni ve ilginç eşyalar sattılar. 1923'te yeni açılan El-hamra Sineması'nın işletmesini üstlenerek sinema alanında çalışmaya başladılar. Bir yıl sonra Arditi ve Saltiel'in işlettikleri Ska-ting Palace (Paten Sarayı) adlı gösteri merkezini sinema salonuna dönüştürerek Melek (bugünkü Emek) Sineması'nı açtılar. Sinema işletmeciliğinin yanısıra İpek Film'i kurarak film yapımcılığına ve dışalımcılı-ğına başladılar. Kemal Filmle çalışmalar yapan Muhsin Ertuğrul'la anlaşarak Ankara Postası'nı yaptılar. Filmin büyük ticari

İoannes

Prodromos

Metohion

Küisesi'nin

içinden

bir görünüm.

Zafer Karaca

başarı kazanması üzerine yerli film yapımına hız verdiler. Ardından ilk sesli Türk filmi istanbul Sokaklarında ve Kaçakçı-laf\ çevirdiler. Yine Kurtuluş Savaşı'nı konu alan ve Muhsin Ertuğrul tarafından çekilen Bir Millet Uyanıyor ile büyük başarı kazandılar. Tümünü Muhsin Ertuğrul'un çektiği Karım Beni Aldatırsa, SözBir Allah Bir, Cici Berber, Cahide Sonku'nun oynadığı Aysel Bataklı Damın Kızı filmleriyle yerli yapım şirketlerinin en güçlüsü ve en fazla film üreteni oldular. 1934'te çektikleri Leblebici Horhor Ağa ticari açıdan düş kırıklığı yaratınca bir süre film yapım işinden uzak kaldılar. 1938'de Ay-noroz Kadısı ile tekrar film yapımına baş-ladılarsa da Kahveci Güzeli ile ticari açıdan ikinci bir düş kırıklığına uğrayarak yapım işine son verdiler. 1932'de Nişantaşı Valikonağı Caddesi'nde İpek Film Stüdyo-su'nu kurdular.

Stüdyoda filmlere Türkçe dublaj yapılmaya başlandı. Dublaj yapan sanatçılar a-rasında Nâzım Hikmet ve Ferdi Tayfur gibi ünlüler yer aldı. Stüdyo müdürü Osman İpekçi'nin kızı İnci ise Lorel Hardi'nin çocuk rollerini seslendirdi.

İpek Film 1934'te film kiralama ve işletme olmak üzere iki bölüme ayrıldı. Bu bölümler Film İşleri Türk Anonim Şirketi (FİTAŞ) ve Sinema İşleri Türk Anonim Şirketi (SİNTAŞ) idi.

SİNTAŞ, uzun bir süre Atlas, 1954'ten itibaren ise Yeni Melek, Şehzadebaşı Yeni, Çemberlitaş Şafak, İpek, İzmir'de El-hamra, Yeni sinemalarım işletti. Daha sonra Beyoğlu Dünya ve Fitaş sinemalarını yaptı. FİTAŞ, MGM, Fox, Columbia gibi uluslararası Amerikan şirketlerinin Türkiye temsilciliğini alarak dışalımcılık alanında önde gelen şirketlerden biri oldu.

İpekçiler 1950'li yıllarda tekrar yerli film yapımına dönüş yaparak Üçüncü Selim 'i n Gözdesi, Lale Devri, Barbaros Hayrettin Paşa, Yalnızlar Rıhtımı, Zümrüt, Taş Bebek filmlerini çevirdiler.

1960'ta Cemil İpekçi'nin vefatından sonra aile içinde çıkan anlaşmazlık sonucu gerilemeye başladılar. Ellerindeki sinemalardan bir kısmını sattılar, 1976'da SİNTAŞ kapanmak zorunda kaldı.

BURÇAK EVREN